Voor alle hobbybrouwers
Over het nut en noodzaak van het gebruik van een waterslot bij het brouwen van bier is al een uitgebreid artikel geschreven. Zie “17 keer waterslot” Aangeraden wordt om ook dit artikel te lezen.
De reden is simpel. Het artikel 17 keer waterslot is een lang en uitgebreid artikel. Vanwege de leesbaarheid is gekozen een apart artikel te schrijven over dit onderwerp.
De werking van een waterslot is eenvoudig. Tijdens de vergisting wordt er koolzuur gevormd. Om de druk in je vat niet te hoog te laten oplopen dient de koolzuur kunnen ontsnappen. Dat kan eenvoudig met een waterslot. De gevormde koolzuur drukt het water omhoog en bellen met koolzuurgas komen door je waterslot. Afhankelijk van de vulling van je waterslot komt er water uit je waterslot wanneer je een heftige vergisting hebt.
Normaal gaat er koolzuurgas door je waterslot en wordt de zuurstof uit de lucht buiten je gistvat gehouden. Echter, als de vergisting afgelopen is, dan wel nagenoeg geheel is afgelopen, dan kan er lucht in je gistvat komen. Dit is vooral het geval als er een snelle daling is van de temperatuur boven je bier. Sommige hobbybrouwers voeren een zogenaamde “cold crash” uit. Ze koelen hun bier om het uitvlokken van gistcellen en eiwitten te bevorderen. Het nadeel van deze methode is dat er zuurstof via je waterslot bij je bier kan komen. Als de temperatuurdaling heel goot is dan kan er zelfs water uit je waterslot komen en in je bier druppelen.
Veel hobbybrouwers zijn zich van bewust dat het water dat in je waterslot zit een infectierisico kan zijn als deze bij je bier komt. Dat kan door het aftappen van gist of door het koelen van gistvat gebeuren. Toch is dat infectierisico beperkt. Gistend bier bevat alcohol en koolzuur en heeft een lage pH. Daarnaast wordt een goot deel van de voedingstoffen verbruikt door de gist. Allemaal factoren waardoor veel minder micro-organismen zich kunnen ontwikkelen dan in net afgekoelde wort. En verder bevat het water uit de kraan in Nederland en België weinig bierschadelijke micro-organismen. Echter, als er fruitvliegjes in je waterslot terecht zijn gekomen is het een heel ander verhaal. Die kans is niet denkbeeldig. De geur van gistend bier trekt fruitvliegjes aan. Meer over het nut van het gebruik van een waterslot en waarmee je een waterslot kunt vullen vind je in het artikel 17 keer waterslot.
Met de juiste maatregelen hoeft het water uit je waterslot geen probleem te vormen voor de kwaliteit van je bier. Toch zijn er veel hobbybrouwers die elk risico willen voorkomen. Ze doen dat vaak met een blow off.
Ja, zuurstof veroorzaakt oxidatie van je bier. Alleen voor de vergisting is zuurstof bij je wort gewenst. Dat zorgt voor de aanmaak van sterolen en onverzadigde vetzuren door de gist. Hiervoor krijg je een betere vergisting.
Na de hoofdgisting is zuurstof uit den boze. Vanaf dat moment dient opname van zuurstof tot en met het bottelen voorkomen worden. Oxidatie maakt dat je bier minder fris van smaak wordt en ook dat de kleur van je bier donkerder wordt. Vooral moderne hoppige bieren zijn zeer gevoelig. Hoparomastoffen kunnen door oxidatie minder aangenaam worden. Dit is vooral het geval na de toevoeging van koudhop.
Maar ook andere bierstijlen zijn gevoelig voor oxidatie. Denk daarbij aan pilseners en bieren met veel caramouten.
Een zogenaamde “blow off” is een gekend alternatief voor een waterslot. Deze wordt vooral ingezet bij vergistingsvaten die eigenlijk te klein zijn voor de hoeveelheid bier dat vergist wordt.
Om te voorkomen dat gist dat uit het gistvat komt zich verspreid, wordt een royale slang geplaatst aan de bovenkant van het vat. De diameter mag niet te klein zijn om te voorkomen dat in de slang geen verstoppingen ontstaan. Dat kan een gevaarlijke druk in je gistvat veroorzaken. De andere kant van de slang hangt in een emmer(tje) gevuld met water. Op die manier kan er geen zuurstof uit de buitenlucht bij je bier.
Bij Brouwmaatje kun je een set kopen waarmee je voor niet al te veel geld een systeem kunt maken met twee flessen waarmee je zowel het aanzuigen van water als van lucht voorkomt.
Unibrew verkoopt ook een dergelijke set. Die set is voorzien van EVABarrier dubbelwandige slangen. Deze slangen bieden een betere bescherming tegen oxidatie dan siliconen slangen.
EVABarrier dubbelwandige slangen zijn ook te koop bij Brouwland en wederverkopers van deze firma.
Het is eenvoudig om zelf een twee flessen waterslot te maken.
Je kunt dit doen met twee potten met afsluitbare deksels waarin je gaten boort. Of met rubberen stops met twee gaten die je in de opening van een kleine erlenmeyer duwt voor een goede afsluiting.
Ook bij Unibrew kun jet terecht voor een dop die op een PET-fles past met 2 gaten.
In het blad van Amateurbierbrouwersvereniging ’t Wort Wat heeft Chris Talbot uitgelegd wat het voordeel is van het gebruik van 2 flessen bij een blow off:
“Tijdens de vergisting ontstaat druk, welke de vloeistof uit fles 1 drukt naar fles 2. De overtollige CO2 zal via fles 2 worden geloosd, net als bij een waterslot het geval is. Er blijft overdruk in het systeem.
Wanneer de vergisting ten einde is, kun je naar wens enkele dagen, weken of zelfs maanden voor het bottelen gaan coldcrashen, zodat er zoveel mogelijk gist en eiwitten naar de bodem van je vat zullen zakken, waardoor je bier helderder wordt. Normaliter zou hierdoor onderdruk ontstaan, waardoor zuurstof door je waterslot wordt teruggezogen het vat in, wat tot oxidatie zou kunnen leiden. Bij gebruik van een normale overloop, zou vloeistof in het vat kunnen worden gezogen wat natuurlijk ook onwenselijk is.
Bij dit systeem, verdwijnt eerst de overdruk als gevolg van temperatuurdaling, waarna er onderdruk ontstaat. Hierbij wordt geleidelijk de vloeistof uit fles 2 slechts gedeeltelijk (bij mij is dat slechts enkele cm’s) teruggezogen naar fles 1. Er wordt geen zuurstof teruggezogen en ook komt er geen vloeistof in het vat. “
Opmerkingen over dit artikel kun je geven via het topic https://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php/topic,47993.0.html
