Incrementele methode om gist in een klein volume op te kweken

[12345]

Ik wil 25 liter pils brouwen. Voor mijn gist ga ik uit van een Wyeast activator 2278 Czech Pils, een ondergister. Start SG = 1048.

Ik moet dus een starter maken. Het pakje gist heeft als datum 3 jan 2012 en is na 6 uur redelijk opgebold. Ik schat de vitaliteit op 80%.

1) Kijk ik bij Mr Malty, dan zie ik dat ik een starter nodig zou hebben van 8,1 liter! Goeiemorgen Mr Malty en tevens welterusten.

2) Vervolgens naar BrouwHulp. Als ik erin zou slagen een zo grote starter op de roerder te zetten, zou 4,1 liter genoeg zijn. Maar dat gaat niet lukken: mijn roerder kan maar 2 liter aan. Het zal bij beluchten moeten blijven: dan wordt het 5,3 liter. Veel beter dan Mr Malty maar ik vind het nog steeds te groot.

3) Bij BrouwHulp naar een getrapte starter kijken. Dit kan op de roerder. Een eerste stap van 1 liter en een tweede stap van 2 liter zou ruim voldoende gist moeten opleveren. Toch is het mij een paar keer niet gelukt om met die tweede stap een vermeerdering te krijgen. Sommigen hier beweerden dat de stapgrootte te klein was. Het kan natuurlijk ook zijn dat ik iets verkeerd heb gedaan en ik zal het zeker nog een paar keer proberen.

Nu wil ik echter een experiment doen met een alternatieve manier om gist op te kweken. De bedoeling is om in een beperkt volume een voldoende hoeveelheid gistcellen op te kweken. Deze incrementele methode is een beetje afgeleid van de Fed Back methode en ontwikkeld met hulp van PietO en elders RobinB. Mogelijk hebben anderen haar al lang geleden ontwikkeld en toegepast.

4) Ik kijk bij Brewmate en zie daar dat ik een starter van slechts 2740 ml nodig zou hebben met een SG van 1040, dus 274 g extract. Dat is lekker weinig, maar dat kan mijn roerder en mijn 3 liter erlenmeyer nog steeds niet aan.

A) Ik neem 1500 ml met 150 g poederextract en 7,5 g gistvoedingscomplex (meegekookt), pH ~ 5,6 (middels 8 druppels ~ 0,3 ml melkzuur 80%) en voeg de activator toe. Op de roerder bij 23 graden. Na 2 uur begonnen met continu beluchten.
Na 42 uur pas uitvergist *.

Ik heb nu 125 g extract te weinig toegevoegd en ik heb nog bijna 0,5 liter ruimte over in mijn erlenmeyer.

B) Dan voeg ik toe: 100 ml met 50 g extract en 2,5 g gistvoedingscomplex (meegekookt). Op de roerder bij 20 graden. Continu beluchten.
Na 4 uur uitvergist**.

C) Dan voeg ik toe: 150 ml met 75 g extract en 3,5 g gistvoedingscomplex (meegekookt). Op de roerder bij 18 graden. Continu beluchten.
Na 3,5 uur uitvergist.

D) 3 Dagen in koelkast om neer te slaan, afhevelen.


De 2  laatste toevoegingen hebben een SG van ca 1200 maar dat is niet erg, want ze komen in een veel grotere hoeveelheid vrijwel uitvergiste wort met een SG van ruwweg 1013, (zeg voor de veiligheid 1015). De SG van het totaal zal altijd onder de 1040 blijven.

Stap B: SG-1000 = [(1500x15) + (100x200)] : 1600 = 27 -> SG = 1027
Stap C: SG-1000 = [(1600x15) + (150x200)] : 1750 = 31 -> SG = 1031

* Mogelijk was deze tijd zo absurd lang omdat de hoeveelheid vitale gist in de activator te klein was. Mogelijk ook was er teveel gistvoeding toegediend (5gr/l) zie ook: hier
** Hier moet je dus echt bijblijven anders mis je het. De vergisting start vrijwel onmiddellijk: koolzuurbelletjes en schuim.

[PietO]

Ben benieuwd naar de activiteit van de gist na het enten (lagtime) en snelheid van vergisten (brixmeting / koolzuur bubbel telling) over de komende twee weken. Hou ons op de hoogte en succes gewenst.

[RobinB]

Ik citeer mezelf even, omdat de discussie elders al op gang gekomen was:

De starter bijvoeden is best een goede tussenoptie; geeft wat meer gist in (bijna) hetzelfde volume, doe ik ook wel zo nu en dan.

Punt van aandacht is wel dat je wèl alcoholische fermentatie hebt, dus ook aan alcohol limieten zit.
Daardoor dus ook de negatieve effecten, die weer de groei belemmeren.
Voordeel is dat je geen gist weggooit met afgieten.

Je hebt een voordeel in de verminderde osmotische druk bij het begin van de opkweek, qua alcohol vorming (en dus de negatieve effecten) is het praktisch gelijk aan starterwort met een startSG van het totaal aan suikers.

Van starters met een hoger SG dan 1040 is bekend dat ze absoluut gezien meer gist opleveren, maar wel relatief minder.
Dezelfde hoeveelheid suikers bij 1040 (dus groter volume) geeft dan meer groei.

Wat je hier nu gebruikt is vergelijkbaar met een starter van 1,75 L met een SG van ca 1062.
Als je de opbrengst wil vergelijken zou je het daarmee moeten doen.
En natuurlijk (maar dat kan je niet) met die 2,7 L van 1040.

[12345]

Ben benieuwd naar de activiteit van de gist na het enten (lagtime) en snelheid van vergisten (brixmeting / koolzuur bubbel telling) over de komende twee weken. Hou ons op de hoogte en succes gewenst.

De gist zag er goed uit en er was ook wat meer dan ik gewend ben van een getrapte starter 1 -> 2 liter (maar toen voegde ik te weinig voeding toe dus dat moet nog een keer opnieuw). Geënt bij 18 graden en na 2 uur de eerste blupjes: ver uit elkaar maar toch.

Als hij eenmaal een beetje regelmatig blupt, zal ik mee en mee de temperatuur verlagen tot 10 ºC.
 
Toen ik de starter afhevelde, smaakte het spul behoorlijk zout. Ik denk dat 5 gr gistvoeding per liter echt teveel is. Volgende keer maar eens 4 gr per liter.

[RobinB]

Geënt bij 18 graden en na 2 uur de eerste blupjes: ver uit elkaar maar toch.

Mooi resultaat.
De eerste blubjes na 2 uur is niks mis mee hoor.

Zelf had ik denk ik eerder teruggekoeld, al is eea ook afhankelijk van je koelcapaciteit.
Als je veel vitale gist ent, kan de fermentatie heftig aanslaan met bijbehorende warmteontwikkeling. Als je koelkast dan niet voldoende capaciteit heeft, kan het gebeuren dat de piekvergisting te warm verloopt...

[12345]

Op dit moment is er nog geen sprake van dat de gisting echt goed op gang is gekomen. Ik probeer dermate langzaam terug te koelen dat de vergisting net niet stilvalt. Ben nu bij 16,5 ºC. Als de koelkast koelt, zijn er geen blupjes meer vanwege de krimp. Slaat de koelkast af, dan zijn er wat blupjes.

Vannacht zal de gist geen last hebben van mijn bemoeizucht en hij zal dan (hopelijk) enig tempo ontwikkelen. Dan ga ik voorzichtig of snel (al naar gelang de toestand) verder koelen.

Deze gist is al eerder een trage starter gebleken. Mijn koelkast heeft overigens een zeer behoorlijke capaciteit (Liebherr met supercool). 

[RobinB]

Komt vast goed!
Tcontrol is wel ideaal voor deze situaties, door z'n instelbare koeltraject.

[12345]

Komt vast goed!
Tcontrol is wel ideaal voor deze situaties, door z'n instelbare koeltraject.

Ja! Daar zat ik ook aan te denken. Kun je tenminste rustig gaan slapen. 

[PietO]

Toen ik de starter afhevelde, smaakte het spul behoorlijk zout. Ik denk dat 5 gr gistvoeding per liter echt teveel is. Volgende keer maar eens 4 gr per liter.

Mee eens: terug naar 3 gr Nutrivit per 10 liter wort SG=1060

Nutrivit gebruiksaanwijzing zegt 5-10 gr per 10 liter "vloeistof", Wyeast 2,2 gr per 19 liter wort dus nogal een onverklaarbaar verschil.

[12345]

Mee eens: terug naar 3 gr Nutrivit per 10 liter wort SG=1060

Nutrivit gebruiksaanwijzing zegt 5-10 gr per 10 liter "vloeistof", Wyeast 2,2 gr per 19 liter wort dus nogal een onverklaarbaar verschil.

Klopt, maar die getallen gelden voor het hoofdwort. Een starter zou meer mogen/moeten hebben ? omdat je daarin streeft naar maximale gistvermeerdering?? Ik ga in elk geval terug naar 4 gr/l voor de starter en als het afgehevelde vocht dan nog erg zout smaakt: naar 3 gr/l.

Ik heb overigens nu mijn hoofdwort niet belucht en ook geen gistvoeding gegeven.

Op het einde van de hoofdgisting doe ik er mijn suikersort bij van 10% en misschien dat ik dan een grammetje voeding bijgeef

[PietO]

Klopt, maar die getallen gelden voor het hoofdwort. Een starter zou meer mogen/moeten hebben ?

12345: de berekening zelf is gebaseerd op het aantal cellen dat gekweekt moet worden, en niet op het aantal liters (dat is een afgeleide van diverse andere zaken zoals starter-SG, crabtree vermijden etc.). Het getal dat ik boven gaf, was in de vorm zoals de fabrikanten dat -voor de eenvoud- specificeren.

[RobinB]

Op het einde van de hoofdgisting doe ik er mijn suikersort bij van 10% en misschien dat ik dan een grammetje voeding bijgeef

Kijk dan eerst maar naar de SVG, als je al in dat stadium gistvoeding bij wilt geven (ik zou het niet doen).
Wyeast gistvoeding is heel anders dan Nutrivit en dergelijke kristallijne supplementen, ik denk niet dat je de doseringen 1:1 kan overnemen.

[EBC]

... en misschien dat ik dan een grammetje voeding bijgeef

De R zit nog in de maand, dus dat lijkt een goed idee! Die gistjes kunnen wel wat vitamientjes gebruiken...

Ed toch, niet doen hoor, first time right, niet pruttelen.

[12345]

Okay, okay! Ik zal het niet doen. Ik was er toch al hard over aan het twijfelen. Vandaar dat ik er drie (!) vraagtekens bij had gezet. Maar dat wordt dan: