Volume giststarter binnen het totaal volume van brouwsel

[Segal]

Beste allen,

Ik ben de laatste tijd hier veel aan het lezen over giststarters. De zoekfunctie voorziet mij van ruim voldoende informatie. Toch zit ik telkens bij het lezen van een bericht over recepten en giststarters met eenzelfde soort vraag.

De giststarter heeft een zeker volume. Stel dat ik een brouwsel van 25 liter zou maken en ik zou met een giststarter van 1 liter werken (fictief voorbeeld). Een recept gaat uit van een brouwsel van 25 liter, met daarbij verschillende verhoudingen vloeistof (maischwater, spoelwater, verdamping, etc.) die uiteindelijk op 25 liter uitkomen.  Maar hoe zit het met het volume van mijn giststarter? Moet je die er bij optellen? Of juist minder water gebruiken? Je wil een recept van 25 liter niet verdunnen naar 26 liter neem ik aan? Het valt mij op dat een recept vaak wel vermeld dat er een giststarter wordt gebruikt, maar nooit hoeveel deze is, en hoe je met dit volume rekening houd in je recept.  

Hoe zit dat?

[Adrie]

Wat velen op dit forum ondertussen met succes doen is de giststarter ruim van tevoren maken en als de gist de giststarter heeft vergist, deze in de koelkast te zetten. De gist zakt naar de bodem en de startervloeistof wordt helder. Op de brouwdag hevel je de vloeistof van de gist af en voeg je alleen de gistkoek toe aan je wort. Zo verdun je je bier niet met starterwort.

[De-Geert]

Er zijn volgens mij 2 mogelijkheden.

1 Je houdt rekening met de verdunning. Dus als je 1L giststarter hebt, en je wilt 25L bier. Maak je 24L wort, en houd je rekening met de verdunning.
(Je kan de verdunning ook negeren, 1L op 25L bier is 4% oftwel bijna niets)
2 Je maakt de giststarter ruim van tevoren, en laat 'm 2 dagen van te voren in de koelkast bezinken. Op de brouwdag giet je de starter af, en pitch ent je alleen de slurry.

[William]

Goede vraag. Ik denk dat veel mensen hier geen rekening mee houden en gewoon de starter er bij gooien en dus een verdunning voor lief nemen.

Het verdunningseffect zal veel minder zijn als je alleen maar de slurrie (het depot) toevoegt in plaats van de hele starter. Als je het netjes zou willen doen zou je ervoor moeten zorgen dat het het eindvolume na koken aanpast aan de volume aan starter die je later toevoegt. [edit: zoals in eerdere reactie genoemd]

Je kunt dan eventueel wel de hoeveelheid moutextract die je gebruikt om de starter te maken er wel weer bij jouw moutstort optellen. Volgens mij doet Caspar dat altijd op de wijze. Hierbij moet je er wel op bedacht zijn dat waarschijnlijk niet al dat extract wordt omgezet in alcohol omdat het ook wordt aangewend om celmateriaal te maken. Het verdunningseffect zal relatief klein zijn als de starter hetzelfde sg heeft als het eindwort.

Hoe je het een en ander gaat corrigeren zal afhankelijk zijn van de software die je gebruikt. Ik gebruik Pormash maar weet eigenlijk niet hoe die hier mee omgaat. Wel moet je het volume starter invoeren.

[Oscar]

Goede vraag. Ik denk dat veel mensen hier geen rekening mee houden en gewoon de starter er bij gooien en dus een verdunning voor lief nemen.

Als je in BV je starter invoert en een schatting maakt van het SG van je starter wort hier wel rekening mee gehouden Je volume voor gisten en het SG voor gisten worden aangepast. 

[RobinB]

Het verdunningseffect zal relatief klein zijn als de starter hetzelfde sg heeft als het eindwort.

Als je in bijvoorbeeld je starter invoert en een schatting maakt van het SG van je starter wort hier wel rekening mee gehouden Je volume voor gisten en het SG voor gisten worden aangepast.

Maar gaat het dan om het begin SG van je starter of het "eind SG" van je starter?

Gezien het Crabtree-effect mag je verwachten dat het overgrote deel van de suikers in de starter worden omgezet in alcohol. (of in ieder geval gemetaboliseerd wordt via de anaerobe pathways)
Een klein deel wordt geassimileerd, dus dat is je verlies.

Door de bank genomen doe je het denk ik niet gek als je voor de verdunning uitgaat van het begin SG van je starter?

[Oscar]

Maar gaat het dan om het begin SG van je starter of het "eind SG" van je starter?

Ik vul altijd het SG van de starter in op het moment van toevoegen (ik maak een schatting). Maar je kunt natuurlijk ook het begin SG van je starter invoeren (als het goed is is dat zo rond de 1035-1040)

[weed]

Door de bank genomen doe je het denk ik niet gek als je voor de verdunning uitgaat van het begin SG van je starter?

Naar mijn mening is dit correct echter het volume zal je moeten aanpassen een liter starter bestaat uit, laat ik zeggen, 40 % gistcellen en 600 ml vloeistof (wort).
Het lijkt mij dan logisch om 0.6 liter van 1035 bij te tellen.

[Jacques]

Naar mijn mening is dit correct echter het volume zal je moeten aanpassen een liter starter bestaat uit, laat ik zeggen, 40 % gistcellen en 600 ml vloeistof (wort).

Dit is wel een zeer optimistische aanname. Als je 2 á 4% aan gistcellen hebt mag je blij zijn.

Naar mijn gevoel is dit een discussie achter de komma. Laten we ons meer druk maken over de smaak van het bier in plaats van het exacte begin SG. De meeste hydrometers die we gebruiken zijn niet nauwkeurig. Een afleesfout is zo gemaakt.

[De-Geert]

Ik vul altijd het SG van de starter in op het moment van toevoegen (ik maak een schatting).

Hoe schat jij dat dan?

[weed]

Dit is wel een zeer optimistische aanname. Als je 2 á 4% aan gistcellen hebt mag je blij zijn.

De starters die ik maak zien er ongeveer hetzelfde uit als hier http://www.wyeastlab.com/client/sedimentation.jpg

Zitten er werkelijk maar je 2 á 4% aan gistcellen in een dergelijke starter?

[William]

Uit een liter starter haal ik doorgaans 80 ml slurrie (als het helemaal is uitgezakt). Deze slurrie bevat zo'n 60% gistcellen (dichtste pakking) zodat je op ongeveer 5% uitkomt

[Oscar]

Hoe schat jij dat dan?

Ervan uitgaand dat ie bij toevoegen redelijk is uitvergist, of halverwegen is. Dus zo'n 1015 - 1020

[weed]

Uit een liter starter haal ik doorgaans 80 ml slurrie (als het helemaal is uitgezakt). Deze slurrie bevat zo'n 60% gistcellen (dichtste pakking) zodat je op ongeveer 5% uitkomt

Ok dit is duidelijk het merendeel van de starter knikker ik weg de slurrie behoud ik het eind resultaat is dan wel een 40%.
Maar ook geen starter van een liter dus de invloed is nagenoeg te verwaarlozen.

Heerlijk topic

 

[Hopmans]

Ik hop mijn starter, en ik maak deze ongeveer net zo zwaar als mijn toekomstige bier.
Vervolgens knikker ik deze starter in zijn geheel in het wort.
Toch weer een sixpackie bier.
 

[Jacques]

Ok dit is duidelijk het merendeel van de starter knikker ik weg de slurrie behoud ik het eind resultaat is dan wel een 40%.

Dan heb je de slurry geen kans gegeven om echt te bezinken...
Zet een starter een paad dagen goed koud weg. Je zult zien dat het volume aan gistcellen veel minder is. En dan nog zit er veel jongbier tussen de cellen.

[Wild Chocolate]

Ik vul altijd het SG van de starter in op het moment van toevoegen (ik maak een schatting). Maar je kunt natuurlijk ook het begin SG van je starter invoeren (als het goed is is dat zo rond de 1035-1040)

Oscar,

Als je toch het SG invoert van de starter voor het vergisten, zal BV ook de vergistte suikers uit de starter meerekenen voor je alcoholgehalte, toch? Is het voor de correctheid van de berekeningen niet beter om dus juist het SG voor het vergisten van de starter in te geven? Mits je natuurlijk de hele starter toevoegt. En je van geneuzel in de marge houdt 

Groet,

Remco

[RobinB]

En je van geneuzel in de marge houdt

En dat doen we
Uit mijn bovenstaande reactie had je kunnen lezen dat de omzetting in alcohol in je starter niet veel onder doet voor de omzetting in je bier.
Het startSG gebruiken geeft wat dat betreft meer zekerheid (naar mijn idee) dan een wilde gok naar het "eind SG" ?

[EBC]

...Ik gebruik Pormash maar weet eigenlijk niet hoe die hier mee omgaat. Wel moet je het volume starter invoeren...

In Promash gebruik je de dilution calculator om het SG van hoofdwort met starter te bepalen. Dat SG vul je dan in als start SG in het Fermentation scherm.