Nieuws:

Help mee aan het verbeteren van het forum via een donatie. Klik hier,

Hoofdmenu


Waterslot blijft borrelen

Gestart door Mous, 10-03-2023 11:00 u

Vorige topic - Volgende topic

0 leden en 1 gast bekijken dit topic.

Mous

Ik ben 5 liter blond bier aan het brouwen. Het huidige stadium is dat alles in de vergistingsemmer zit. De hoofdvergisting ging prima en duurde enkele dagen. Maar de nagisting duurt nu al 3 weken, en het waterslot borrelt nog stees 1x per minuut.

Nu heb ik dit recept al meerdere keren gebrouwen zonder problemen. Na ongeveer 2 weken was alles gereed om te bottelen. In het huidige geval dus niet.
Nu kan ik gewoon gaan bottelen maar denk dat het risico van ontploffende bierflesjes aanwezig is.  :-\

Heeft iemand een advies wat ik het beste kan doen. Misschien is geduld bewaren ook een oplossing.

Zambezi Special

Heb je een hydrometer of refractometer?
Zo ja, dan even een monstertje nemen en meten en een paar dagen later weer.

Als je met refractometer meet, dan kan je de waarde die je meet wel gebruiken om te zien of er verandering is.
Maar je kan niet direct de SG bepalen. Daar moet je even een correctie op toepassen (meeste brouw software heeft dit en ook brew king)

Mous

Bedankt voor je reactie. Ik heb beiden dus ga ik even meten. Bij stabiele meting kan ik bottelen?
Zou overhevelen nog wat kunnen brengen? Dan is in ieder geval het bezinksel er uit.

CeesM

Staat je vergistingsemmer op een plaats waar de temperatuur onstabiel is?
Bijvoorbeeld een ruimte dat overdag warmer wordt en s'nachts kouder.

Mous

Een beetje. Ik vermoed dat de temperatuur tussen de 18 en 20 graden varieert. Als de zon op het raam staat misschien een graadje meer.

CeesM

Als het kouder wordt krimpt het bier en de lucht, dan trekt er een beetje lucht in en als het warmer wordt zet het wat uit, waardoor er af en toe je waterslot wat bubbels geeft.
Dat heeft al effect bij een verschil van 1°C.

hansHalberstadt

Heb je dryhop gebruikt? Welke gist heb je gebruikt? Het kan zijn dat de gist tegen het einde is neergeslagen, maar nog niet helemaal uitgegist. Door het neerslaan kan de gist wat moeilijker suiker opnemen, zeker als het een flocculerende gist is dan duurt het langer om helemaal uitgegist te raken. Of als je een gist hebt met var diastaticus eigenschappen, dan wordt er nog langzaam onvergistbare suiker afgebroken tot vergistbare suiker en dat wordt dan vergist en kan een tijdje doorgaan.   

Zambezi Special

Citaat van: Mous op 10-03-2023  12:16 uBedankt voor je reactie. Ik heb beiden dus ga ik even meten. Bij stabiele meting kan ik bottelen?
In principe Ja.
Maar laat even de waardes weten voordat je bottelt

della8

Citaat van: Mous op 10-03-2023  11:00 uIk ben 5 liter blond bier aan het brouwen. Het huidige stadium is dat alles in de vergistingsemmer zit. De hoofdvergisting ging prima en duurde enkele dagen. Maar de nagisting duurt nu al 3 weken, en het waterslot borrelt nog stees 1x per minuut.

Nu heb ik dit recept al meerdere keren gebrouwen zonder problemen. Na ongeveer 2 weken was alles gereed om te bottelen. In het huidige geval dus niet.
Nu kan ik gewoon gaan bottelen maar denk dat het risico van ontploffende bierflesjes aanwezig is.  :-\






Het lijkt erop dat je bier nog steeds actief aan het gisten is, waardoor de waterslot nog steeds bubbelt. Dit betekent dat er nog steeds koolstofdioxide wordt geproduceerd door de gist in het bier, en het is mogelijk nog niet volledig gefermenteerd.

Als je te vroeg bottelt, bestaat het risico van overcarbonatie, waardoor de flessen kunnen exploderen. Dit kan gevaarlijk en rommelig zijn, dus het is het beste om dit te vermijden.

Mijn advies zou zijn om nog even te wachten en de gisting te blijven monitoren. Je kunt de dichtheid van het bier controleren met behulp van een hydrometer om te zien of het gestabiliseerd is. Zodra de dichtheid gedurende enkele opeenvolgende dagen hetzelfde blijft, is dit een teken dat de gisting is voltooid en is het veilig om het bier te bottelen.

Heeft iemand een advies wat ik het beste kan doen. Misschien is geduld bewaren ook een oplossing.

Mous

Citaat van: Zambezi Special op 10-03-2023  11:23 uHeb je een hydrometer of refractometer?
Zo ja, dan even een monstertje nemen en meten en een paar dagen later weer.

Als je met refractometer meet, dan kan je de waarde die je meet wel gebruiken om te zien of er verandering is.
Maar je kan niet direct de SG bepalen. Daar moet je even een correctie op toepassen (meeste brouw software heeft dit en ook brew king)
Citaat van: Zambezi Special op 10-03-2023  11:23 uHeb je een hydrometer of refractometer?
Zo ja, dan even een monstertje nemen en meten en een paar dagen later weer.

Als je met refractometer meet, dan kan je de waarde die je meet wel gebruiken om te zien of er verandering is.
Maar je kan niet direct de SG bepalen. Daar moet je even een correctie op toepassen (meeste brouw software heeft dit en ook brew king)

Ik heb de zojuist de waarden gemeten met zowel de refractometer als de hydrometer en kom tot het volgende:
Refractometer SG 1026 - 6,3% Brix
Hydrometer SG 1010
Gemeten bij 17°C.

Verder nog even naar de smaak gekeken, maar dit geeft geen bijzonder afwijking.

hansHalberstadt

Eind SG zonder begin SG zegt weinig.

hansHalberstadt

Combinatie
Refractometer SG 1026 - 6,3% Brix
Hydrometer SG 1010
Zou begin SG=1048 opleveren en 78.30 SVG.
Dat is wat je normaal verwacht, maar zegt nog niets over of je kunt gaan bottelen, immers SVG kan variëren tussen ca 65 en 100%. Zie ook bericht #6

Mous

Citaat van: hansHalberstadt op 11-03-2023  11:19 uEind SG zonder begin SG zegt weinig.

Begin SG was 1050 gemeten met de refractometer.

hansHalberstadt

Citaat van: Mous op 11-03-2023  12:03 uBegin SG was 1050 gemeten met de refractometer.
ok, zie dan #11

Mous

Citaat van: hansHalberstadt op 11-03-2023  13:32 uok, zie dan #11

Wanneer kan ik het beste gaan bottelen dan? Toch als het waterslot niet meer bubbelt toch.
Verder lijkt alles goed.

hansHalberstadt

Citaat van: Mous op 11-03-2023  17:02 uWanneer kan ik het beste gaan bottelen dan? Toch als het waterslot niet meer bubbelt toch.
Verder lijkt alles goed.

ja, als het waterslot een aantal dagen (liefst ca een week) niet meer bubbelt dan kun je bottelen.
de boodschap is dus dat niet de waarde van het SG zegt wanneer je kunt bottelen, maar dat het SG niet meer zakt. (zakken van het SG is hetzelfde als bubbelen van je waterslot [1])

[1] In bijzondere omstandigheden kan het voorkomen dat je waterslot toch bubbelt als het al is uitgegist, bv als je sterke temperatuurstijging hebt of als er ineens een lagedrukgebied nadert waardoor de barometerwaarde snel zakt.
Kijken over een aantal dagen zorgen er ook voor dat dat soort effecten uitmiddelen.

Mous

Citaat van: hansHalberstadt op 11-03-2023  17:33 uja, als het waterslot een aantal dagen (liefst ca een week) niet meer bubbelt dan kun je bottelen.
de boodschap is dus dat niet de waarde van het SG zegt wanneer je kunt bottelen, maar dat het SG niet meer zakt. (zakken van het SG is hetzelfde als bubbelen van je waterslot [1])

[1] in byzondere omstandigheden kan het voorkomen dat je waterslot toch bubbelt als het al is uitgegist, bv als je sterke temperatuursteiging hebt of als er ineens een lagedruk gebied nadert waardoor de barometerwaarde snel zakt.
kijken over een aantal dagen zorgen er mede voor dat dat soort effecten uitmiddelen.

Bedankt voor je waardevolle reactie Hans! Ik wacht nog even met bottelen.


hansHalberstadt

Kun je eens aangeven welke gist je hebt gebruikt en of je toevallig dryhop hebt toegevoegd?

Mous

Citaat van: hansHalberstadt op 11-03-2023  18:02 uKun je eens aangeven welke gist je hebt gebruikt en of je toevallig dryhop hebt toegevoegd?

Nee, ik heb geen dryhop toegevoegd. De gist is SafAle English Ale (S-04).

Zambezi Special

Refracto na correctie en hydro zijn nagenoeg hetzelfde (zou ook moeten) :)
En Hans heeft gelijk dat de waardes alleen niks zeggen
Maar het geeft wel een indicatie. Jouw schijnbare vergistingsgraad ligt rond de 82 % en dat wijst erop dat je tegen het einde van de vergisting zit

Meet na 3 dagen weer even en als de waarden hetzelfde zijn kan je bottelen


Mous

Citaat van: Zambezi Special op 12-03-2023  07:18 uRefracto na correctie en hydro zijn nagenoeg hetzelfde (zou ook moeten) :)
En Hans heeft gelijk dat de waardes alleen niks zeggen
Maar het geeft wel een indicatie. Jouw schijnbare vergistingsgraad ligt rond de 82 % en dat wijst erop dat je tegen het einde van de vergisting zit

Meet na 3 dagen weer even en als de waarden hetzelfde zijn kan je bottelen



Bedankt. Ga ik doen!

Mous

Citaat van: hansHalberstadt op 11-03-2023  11:24 ucombinatie
Refractometer SG 1026 - 6,3% Brix
Hydrometer SG 1010
zou begin SG=1048 opleveren en 78.30 SVG.
dat is wat je normaal verwacht, maar zegt nog niets over of je kunt gaan bottelen, immers SVG kan varieren tussen ca 65 en 100%. Zie ook bericht#6


Zou je een link na je vergistingsprogramna willen sturen Hans. Kan het niet vinden op internet.
Maar vindt dit wel interessant om te kunnen berekenen 

hansHalberstadt

Software staat hier toegelicht:
https://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php?msg=574554
Gaat dan om bierrekenen
http://www.wiki-hobbybrouwen.nl/software/Bierrekenen
en dan specifiek om de tab: alcoholberekeningen en dan subtab eind SG-eindbrix-begin SG-Beginbrix
rekendemo_eind.gif
Kan wel zijn dat je dan nog met wat vragen blijft zitten, dus misschien dan even afgesplitst topic daarvoor aanmaken

Mous

Vandaag weer gemeten. De refractometer geeft 1025 SG of 6,3 Brix.
De vergisting is nagenoeg op zijn eind. Desondanks borrelt het waterslot nog eenmaal per 2 minuten.
Begonnen met de cold crash. Dit weekend ga ik bottelen.
Ben benieuwd naar het resultaat.

Al met al blijft het vreemd. Heb dit al 3x gebrouwen en nog niet meegemaakt.

Jacques

Citaat van: Mous op 15-03-2023  20:20 uVandaag weer gemeten. De refractometer geeft 1025 SG of 6,3 Brix.
De vergisting is nagenoeg op zijn eind. Desondanks borrelt het waterslot nog eenmaal per 2 minuten.
Begonnen met de cold crash. Dit weekend ga ik bottelen.
Ben benieuwd naar het resultaat.

Al met al blijft het vreemd. Heb dit al 3x gebrouwen en nog niet meegemaakt.

Het eind SG is dus 1010. Je hebt een vergistingsgraad van 81%, dat is netjes.
Maar omdat er nog steeds koolzuurontwikkeling is kan het zijn dat je te veel koolzuur in je fles gaat krijgen.
Ik zou geen clod crash doen, maar juist de temperatuur verhogen om te zorgen dat het bier goed uitgist.

hansHalberstadt

81% en heel langzaam doorgisten kan duiden op een var diastaticus variant die erin is geslopen. Na het bottelen zou ik steeds na een week eentje openmaken om te zien of er geen bommen ontstaan.

Mous

    Na vijf weken gisten en een gevoel van onduidelijkheid vandaag toch maar besloten om te bottelen.
    Afgelopen week de vergistingsemmer iets warmer weg gezet.
    Resultaat was bubbelen om de 70 seconden, dus redelijk frequent.
    Tevens de waarden nog even met de refractometer gemeten, maar deze was nog steeds ongewijzigd (6,3 Brix).
    Ook de smaak was goed en dreef niet extreem veel troep boven in de emmer.
    Nu maar afwachten en hopen dat er geen flessen exploderen.

    Al met al veel geleerd via de hulp op dit forum. Iedereen bedankt!
    Maar het snappen doe ik nog steeds niet.

smile




Jacques

Citaat van: Mous op 19-03-2023  14:03 uAl met al veel geleerd via de hulp op dit forum. Iedereen bedankt!
Maar het snappen doe ik nog steeds niet.

Ik brouw nu ruim 42 jaar, lees veel over het brouwen van bier en bezoek regelmatig seminars en beurzen voor professionele brouwers, maar ik leer nog steeds bij.

Overigens denk ik dat je te maken hebt met een infectie met een diastaticus gist. Dat is een gist die heel langzaam suiker vrijmaakt uit "onvergistbare" suikers door de werking van enzymen. Op een bepaald moment stopt de werking van die enzymen, maar wanneer dat is, is iets wat ook ik niet weet.
 

hansHalberstadt

Citaat van: Jacques op 19-03-2023  16:49 uOverigens denk ik dat je te maken hebt met een infectie met een diastaticus gist.
De hoofdgist was SafAle English Ale (S-04), zie #18. Dat is geen var diastaticus, dus dan zou het inderdaad om een besmetting moeten gaan met iets was onvergistbare suikers afbreekt. of hopcreep, maar ik begreep dat er geen dryhop was gebruikt.

Jacques

Citaat van: hansHalberstadt op 19-03-2023  17:02 uDe hoofdgist was SafAle English Ale (S-04), zie #18. Dat is geen var diastaticus, dus dan zou het inderdaad om een besmetting moeten gaan met iets was onvergistbare suikers afbreekt.

Ik weet dat er Nederlandse brouwerijen geweest zijn die heel veel last hebben gehad van een infectie met een diastaticus gist die ze maar heel moeizaam kwijt zijn geraakt. Zelf heb ik ook een tijd gehad dat mijn bieren veel verder doorgistten dan ik bedoeld had.

Bierbrouwen is vaak minder rechtlijnig dan je zou verwachten.

Mous

Citaat van: Jacques op 19-03-2023  17:13 uIk weet dat er Nederlandse brouwerijen geweest zijn die heel veel last hebben gehad van een infectie met een diastaticus gist die ze maar heel moeizaam kwijt zijn geraakt. Zelf heb ik ook een tijd gehad dat mijn bieren veel verder doorgistten dan ik bedoeld had.

Bierbrouwen is vaak minder rechtlijnig dan je zou verwachten.

En hoe ben je er vanaf gekomen Jaques?
Ik ook ontsmet vollop.

Andere vraag. Hoe krijg je "vind ik leuk" onderaan een bericht. Gewoon typen ..... of door iets handiger?

hansHalberstadt

Citaat van: Jacques op 19-03-2023  17:13 uIk weet dat er Nederlandse brouwerijen geweest zijn die heel veel last hebben gehad van een infectie met een diastaticus gist
Klopt. die verhalen heb ik ook gehoord. En is een heel vervelend effect omdat je hierdoor de gisting niet meer onder controle hebt en je veel vertraging oploopt want je moet wachten en je weet ook helemaal niet hoelang. Er vanaf komen is dus zelfs voor prof. brouwerijen lastig. Ik denk dat uitstomen een vrij zekere manier is om ervan af te komen.

hansHalberstadt

Citaat van: Mous op 19-03-2023  17:18 uHoe krijg je "vind ik leuk" onderaan een bericht
net op geklikt, maar zelf krijg je het dan niet te zien zoals een ander het ziet lijkt het, zie onder
leuk.gif

hansHalberstadt

Citaat van: hansHalberstadt op 19-03-2023  17:21 uIk denk dat uitstomen een vrij zekere manier is om ervan af te komen
Maar wel zorgen dat er daarna weer lucht in kan anders krijg je dit:


Jacques

Citaat van: Mous op 19-03-2023  17:18 uEn hoe ben je er vanaf gekomen Jaques?
Ik ook ontsmet vollop.

Door nog gronderiger te reinigen. Dat wil zeggen de contacttijd met Enzybrew 10 te verlengen tot 60 minuten. En ook door steeds een zuurreiniging toe te passen. Het verwijderen van een micro-organisme dat een biofilm vormt kan heel lastig zijn.

 

Jacques

Citaat van: hansHalberstadt op 19-03-2023  17:21 uIk denk dat uitstomen een vrij zekere manier is om ervan af te komen.

Het schijnt dat diastaticus gisten goed bestand zijn tegen hittebehandeling...

Zie bijvoorbeeld het artikel Heat resistance acquirement of the spoilage yeast Saccharomyces diastaticus during heat exposure
 

hansHalberstadt

Citaat van: Jacques op 19-03-2023  21:00 uHet schijnt dat diastaticus gisten goed bestand zijn tegen hittebehandeling...

Zie bijvoorbeeld het artikel Heat resistance acquirement of the spoilage yeast Saccharomyces diastaticus during heat exposure
 
60°C is niet genoeg zo te zien. Maar 100°C wel.

Jacques

Citaat van: hansHalberstadt op 19-03-2023  21:06 u60°C is niet genoeg zo te zien. Maar 100°C wel.

Probeer maar eens je gistvat op 100°C te krijgen...  ;)  Vergeet niet dat een biofilm bescherming biedt.

hansHalberstadt

Citaat van: Jacques op 19-03-2023  21:07 uProbeer maar eens je gistvat op 100°C te krijgen...  ;)  Vergeet niet dat een biofilm bescherming biedt.
Dat is geen probleem. Doe ik al jaren zo. Een biofilm heeft geen koeleigenschappen dus wordt ook gewoon 100°C

Jacques

Citaat van: hansHalberstadt op 19-03-2023  21:13 uDat is geen probleem. Doe ik al jaren zo. Een biofilm heeft geen koeleigenschappen dus wordt ook gewoon 100°C
Een biofilm heeft massa waardoor de benodigde hittebelasting groter is.
Daarnaast heb je te maken met afkoeling van de wand van het gistvat. Heb je wel eens de temperatuur gemeten van je gistvat aan de buitenkant?

hansHalberstadt

De temperatuur van de buitenkant is niet van belang. alleen de temperatuur van de binnenkant waar het contact is met het wort moet tenminste een graad of 80 a 90 worden inclusief deksel. Het voordeel van stoom is dat het gelijk condenseert als het onder de 100°C komt. Dus zodra er een overdruk ontstaat op het vat en de stoom naar buiten komt weet je dat alles aan de binnen kant heet genoeg is. voor RVS vaten is er vrijwel geen temperatuurverschil tussen binnenkant en buitenkant omdat RVS de warmte veel beter geleid dan plastic en de wand ook veel dunner is dan met plastic.   

hansHalberstadt

Citaat van: Jacques op 19-03-2023  21:21 uEen biofilm heeft massa waardoor de benodigde hittebelasting groter is.
Massa kan de opwarming iets vertragen, maar niet tegenhouden.

Jacques

Citaat van: hansHalberstadt op 19-03-2023  21:34 uDe temperatuur van de buitenkant is niet van belang. alleen de temperatuur van de binnenkant waar het contact is met het wort moet tenminste een graad of 80 a 90 worden inclusief deksel. Het voordeel van stoom is dat het gelijk condenseert als het onder de 100°C komt. Dus zodra er een overdruk ontstaat op het vat en de stoom naar buiten komt weet je dat alles aan de binnen kant heet genoeg is. voor RVS vaten is er vrijwel geen temperatuurverschil tussen binnenkant en buitenkant omdat RVS de warmte veel beter geleid dan plastic en de wand ook veel dunner is dan met plastic.   

Hoe lang stoom je? Het op temperatuur komen van de wand inclusief kleine krassen duurt een tijd.

Maar je hebt gelijk. Desinfecteren door stoom is effectief als de contacttijd lang genoeg is. Echter, het haalt geen verontreinigen weg en is niet makkelijk om toe te passen. Daarnaast is het niet zonder gevaar van verbranding. Voldoende redenen om het niet aan te bevelen. Veiligheid voor alles.


 

hansHalberstadt

Citaat van: Jacques op 19-03-2023  21:53 uHoe lang stoom je?
Echter, het haalt geen verontreinigen weg en is niet makkelijk om toe te passen. Daarnaast is het niet zonder gevaar van verbranding.
Als gistingsvat gebruik ik een 70 liter menno pan. Die kan gewoon met een paar liter water op de grote brander.Zodra het kookt spuit de stoom na een paar minuten het deksel uit. Dan zet ik het gas lager en stoom 5 minuutjes en dan weer aflaten koelen. Dat afkoelen duurt vrij lang dus de tijd dat alles boven de 80 graden zit zal al snel 20 minuten of meer zijn. Soms gist ik in 2 oude sodakegs bv bij split batches. Die zijn vanuit een snelkookpan met een siliconenslag erop ook met een paar minuten op 100°C en 5 minuutjes laten stomen en dan weer rustig afkoelen.

Het is inderdaad erg belangrijk dat je oplet met stoomslangen. En ook nooit zomaar het deksel optillen als er stoom in zit. En van tevoren goed reinigen spreekt vanzelf. Beste kun je dat gelijk na de gisting doen.

Mous

Citaat van: Jacques op 19-03-2023  20:52 uDoor nog gronderiger te reinigen. Dat wil zeggen de contacttijd met Enzybrew 10 te verlengen tot 60 minuten. En ook door steeds een zuurreiniging toe te passen. Het verwijderen van een micro-organisme dat een biofilm vormt kan heel lastig zijn.

 

Heb alles gereinigd met Enzybrew 10 gedurende 60 minuten.
Tevens kwam ik nog een lichte verontreiniging tegen binnen in het aftap kraantje. Ook dat gereinigd.

Ook weer een nieuw blondje gebrouwen. Alles ging weer volgens verwachting goed.
Ook nog een flesje open getrokken van betreffende brouwsel en gelukkig geen bierbom. Over 3 weken is het gereed voor consumptie. Wordt vervolgd.
Tot op heden ieder bedankt voor de adviezen!

Jacques

Citaat van: Mous op 17-04-2023  13:14 uOok nog een flesje open getrokken van betreffende brouwsel en gelukkig geen bierbom. Over 3 weken is het gereed voor consumptie. Wordt vervolgd.
Tot op heden ieder bedankt voor de adviezen!

Laat over een maand weten of het echt allemaal in orde is. Soms doet het een hele tijd voordat in infectie zich openbaart.

Mous

Citaat van: Jacques op 17-04-2023  16:23 uLaat over een maand weten of het echt allemaal in orde is. Soms doet het een hele tijd voordat in infectie zich openbaart.

Gisteren even een paar blondjes open getrokken. Y ;)

Ik moet zeggen dat ze best lekker smaakten. Redelijke schuimkraag, fris van smaak. Al met al viel het niet tegen. Dit terwijl ik dacht dat het niks zou worden. Zo zie je maar weer.

Al met al veel geleerd maar vooral ook dat als het brouwproces niet verloopt zoals je hoopt of verwacht, het resultaat niet slecht hoeft te zijn.  smile

Nogmaals iedereen bedankt voor de support. Was erg leerzaam.

Jacques

Bedankt voor de feedback. Gelukkig geen infectie.

Niet voor niets schrijf ik regelmatig: geduld, geduld en geduld.
Heel vaak wordt de smaak van je bier beter na een paar weken. Overigens is het niet zo dat je bier echt kunt laten verouderen. Bijna altijd is een bier van een paar maanden oud beter van smaak dan een bier van een paar jaar oud.

CeesM

Citaat van: Mous op 19-03-2023  17:18 uAndere vraag. Hoe krijg je "vind ik leuk" onderaan een bericht. Gewoon typen ..... of door iets handiger?
Je mag jouw eigen berichten niet leuk vinden. ;)

Vergelijkbare Topics (7)

38182

Gestart door Wallie


Reacties: 14
Gelezen: 2484

22504

Reacties: 12
Gelezen: 9026

45904

Reacties: 4
Gelezen: 298

19009

Gestart door Thebb


Reacties: 7
Gelezen: 10132


Zoeken met Google op deze site.
Brouwspullen zijn ook te koop via Bol.com.
Als je iets bestelt bij Bol.com (ook andere zaken dan brouwspullen) via deze link steun je het forum.


Het boek van de beheerder van deze site.