Grote activiteitsverschillen vergisting binnen marge van 1.0 graad Celsius?

[JBL]

Ik ben momenteel een donker lager bier aan het vergisten bij 15 ºC. Ik heb mijn Inkbird ingesteld op een toegestane marge van + en - 0,3 ºC.
De temperatuur van mijn vat (sensor op vat, afgedekt met schuursponsje) pendelt dus heen en weer tussen 14.7 en 15.3 ºC.
Omdat de omgevingstemperatuur buiten de klimaatkast boven de 22 ºC is, gaat dit tamelijk constant: bij 15.3 afkoelen... hij slaat dan vervolgens vaak door daar 14.7 of 14.8 ºC ... en door de hoge temperatuur buiten de klimaatkast loopt 'ie langzaam weer op naar 15.3... waarna alles weer opnieuw begint.

Als ik de koelkastdeur opentrek om te checken of er nog activiteit is, valt mij op dat er bij 14.7 of 14.8 nauwelijks activiteit is (waterkolom in het waterslot staat dan ook niet meer scherp op onderste punt, maar is wat meer in symmetrisch evenwicht).  Bij temperaturen boven de 15.1 is er juist weer behoorlijk wat activiteit en staat de waterkolom in het waterslot weer op scherp.
De koelkastdeur openstaat gaat de temperatuurstijging een stuk sneller (dat is logisch) en daarmee lijkt ook de activiteit toe te nemen.

Kan als gevolg van dit soort geringe temperatuurverschillen de massa wort dusdanig krimpen en uitzetten dat dit de verklaring is?

Het jongbier staat inmiddels 20 dagen te vergisten. Gist is fermentis S-23.

[iloveoxytocin]

Dat zou kunnen; hoe groot is je kopruimte?

Naar mijn ervaring is +/- 0.3 graad wel heel strak voor een Inkbird; ik gebruikte +0.5 en -4.0 ºC als marges. In principe hoef je niet op te warmen gezien de gist zichzelf opwarmt, en alleen af te koelen als externe factor. Het lijkt me dat sterk/snel schommelen in temperatuur juist een grotere stressor vormt voor je gist wat nadelig zou kunnen werken.

Heb je SG metingen gedaan, tijdens een van de 20 dagen?

[hans_nwk]

Om dit te voorkomen (ik gebruik zelf een STC-1000) trek ik altijd 1 van beide stekkers eruit. In het begin (en tijdens de zomer) alleen de koelkaststekker erin. Als de vergisting bijna afgelopen is en de kamer waar de koelkast staat te koud is de koelkaststekker eruit en de verwarming er in.

Als je nu een bier aan het vergisten bent dat op 15 °C gehouden moet worden waarom zit de verwarmingsstekker er dan in? 

Als het in een goed geïsoleerde kast staat komt het niet op een halve dag aan wanneer je wisselt.

Groet,
Hans

[JBL]

Dat zou kunnen; hoe groot is je kopruimte?

Kopruimte is 13 cm (17 liter wort in een vat van 25 liter, dus voor tweederde gevuld).

Als je nu een bier aan het vergisten bent dat op 15 °C gehouden moet worden waarom zit de verwarmingsstekker er dan in? 

Verwarmingsstekker zit er ook niet in. Alleen de koelkaststekker. (Inderdaad omdat de omgevingstemperatuur hoog boven mijn vergistingstemperatuur ligt is verwarmen niet nodig.)
Ik ben blijkbaar niet helemaal duidelijk geweest. Ik heb ook niet zozeer het probleem van te snel pendelen tussen 14.7 en 15.3 (want dat valt wel mee).
Maar ik verwonder me over het tamelijk grote verschil in activiteit bij bij tamelijk kleine temperatuurverschillen.
Tot nu toe heb ik altijd bij hogere temperaturen vergist (bovengistend; minimaal 18ºC, vaak boven de 20), en daarbij is dit me nooit zo opgevallen.

[Knobby]

In mijn ervaring is het opentrekken van de koelkast deur genoeg om al een paar blubjes te geven. (Daarom luister ik altijd eerst een tijdje of ik iets hoor blubben)
Het heeft vooral met luchtdruk te maken (feitelijk is je vat met waterslot een soort van barometer).
Wanneer je gistkast kouder is dan de omgeving, zal bij open doen van de deur de druk in de kast afnemen. Daardoor zal het voorgaande evenwicht tussen vat en kast verstoord worden, en zal er lucht van de kopruimte door je waterslot naar de kast lopen.
Waterslot is hoe dan ook geen betrouwbare indicator voor activiteit nadat de hoofdvergisting voorbij is.

[JBL]

In mijn ervaring is het opentrekken van de koelkast deur genoeg om al een paar blubjes te geven. (Daarom luister ik altijd eerst een tijdje of ik iets hoor blubben)
Het heeft vooral met luchtdruk te maken (feitelijk is je vat met waterslot een soort van barometer).
Wanneer je gistkast kouder is dan de omgeving, zal bij open doen van de deur de druk in de kast afnemen. Daardoor zal het voorgaande evenwicht tussen vat en kast verstoord worden, en zal er lucht van de kopruimte door je waterslot naar de kast lopen.
Waterslot is hoe dan ook geen betrouwbare indicator voor activiteit nadat de hoofdvergisting voorbij is.

Dat klinkt heel aannemelijk. Ik heb inderdaad een tijdje met gespitste oren naast de koelkastdeur zitten luisteren bij 15.2 ºC. Dan blubt hij nog wel met enige regelmaat (solo blubje per 40 seconden gemiddeld), maar lang niet zo onstuimig als na pas geopende deur.
Ik vermoed dat dit de oorzaak is.
Ik zal ook nog eens luisteren bij een lagere temperatuur (14.8 bijvoorbeeld).

[Brouwers]

Ik zal je de berekening maar even besparen maar uitgaande van Ideale Gaswet en wat aannames voor wat betreft druk en dergelijke zorgt de temperatuur variatie voor 15-20 ml volume variatie. Dus dat verklaart wel het gedrag van je waterslot.
Een ondergister is na 3 welen echt wel uitgegist, tenzij je gewoon te weinig gist geënt hebt. Ik zou zeggen SG meten en bottelen.

[P3SM]

Wanneer je gistkast kouder is dan de omgeving, zal bij open doen van de deur de druk in de kast afnemen. Daardoor zal het voorgaande evenwicht tussen vat en kast verstoord worden, en zal er lucht van de kopruimte door je waterslot naar de kast lopen.

Volgens mij heeft koude lucht een lagere luchtdruk dan warme lucht. Dus als het in de kast kouder is dan erbuiten dan heerst in de kast waarschijnlijk een iets lagere druk dan erbuiten alhoewel ik betwijfel of dat verschil zo groot is dat je dat merkt.
Ik denk dat je door het opentrekken van de deur (kost altijd wat kracht doordat de rubber overwonnen moet worden) de lucht uit de kast naar buiten trekt waardoor in de kast de onderdruk ontstaat die verantwoordelijk is voor de blubjes in je waterslot!

[hans_nwk]

Volgens mij heeft koude lucht een lagere luchtdruk dan warme lucht. Dus als het in de kast kouder is dan erbuiten dan heerst in de kast waarschijnlijk een iets lagere druk dan erbuiten alhoewel ik betwijfel of dat verschil zo groot is dat je dat merkt.

Een koelkast heeft altijd een open verbinding met de buitenlucht via de condensafvoer. De luchtdruk zal binnen en buiten dus hetzelfde zijn.

[P3SM]

Een koelkast heeft altijd een open verbinding met de buitenlucht via de condensafvoer. De luchtdruk zal binnen en buiten dus hetzelfde zijn.

Helemaal waar! Alhoewel die gaatjes regelmatig dichtzitten met prut of in mijn geval een kabel voor de verwarming. In ieder geval was het punt dat ik probeerde te maken dat de blubjes veroorzaakt worden door de onderdruk veroorzaakt door het opentrekken van de deur en niet door het drukverschil tussen binnen en buiten!

[lier]

Ik denk dat het openen en sluiten van de deur wel een zekere pompwerking heeft in de koelkast dus logisch dat als je de koelkast opentrekt er onderdruk ontstaat gezien het verschil in oppervlak deur tegenover oppervlak ontluchtingsgaatje en je dus 'zuigt' uit het waterslot van je gistemmer. Als je de deur heeeeel voorzichtig opent zal het ongetwijfeld minder zijn.

[BartC]

Bij een lagere temperatuur is de oplosbaarheid van CO2 ook iets hoger. Als je dus afkoelt, daalt de activiteit in je waterslot omdat de geproduceerde CO2 in oplossing gaat in plaats van vrij te komen. Dat er na koelen minder activiteit in je waterslot is, heeft dus niets (of toch maar heel weinig) te maken met de gistactiviteit.

grtz
Bart