De geschiedenis van het gebruik van suiker in Belgisch bier

[Edgar]

Deze draad is afgesplitst van een draad die gaat over de naamgeving van trappistenbieren. Zie hier

Jacques



Het gaat dus gewoon over een sterkteverdeling van het bier. 

Je kunt de huidige dubbels/tripels en hun alcoholgehalte niet vertalen naar een oude naamgeving. Tegenwoordig wordt er suiker gebruikt, dat was toen de naam 'dubbel' werd bedacht (Westmalle deed de eerste in 1856, maar ik geloof nooit dat ze het concept hebben uitgevonden) vast nog niet het geval. Suiker was toen nog lang geen massaprodukt bij mijn weten.
De manier om sterkte van een bier aan te geven was door iets te zeggen over de hoeveelheid graan die er in ging resp de hoeveelheid water waarmee gespoeld werd. Alcoholpercentage stond er waarschijnlijk niet op, maar één of andere lokale sterktegraad. Zoals nog altijd op de Rochefort trouwens.

Bewaarbier/zondagsbier/luxebier zal globaal wel een dubbele stort hebben gehad. Als de naam tenminste ergens op slaat. Dat kruisjesverhaal is waarschijnlijk één van de vele legenden met ergens een poot in de waarheid. Ze moeten iets zeggen op zo'n documentaire.

De uitvinding van tripels (1934) en quadrupels is volgens mij uit de tijd dat de meeste mensen al konden lezen (leerplichtwet 1900?). In ieder geval uit de tijd dat suiker betaalbaar genoeg was om in bier te smijten. Die namen zijn gewoon een logische extensie van wat waarschijnlijk eeuwenlang een gangbaar onderscheid in sterkte is geweest van gewoon bier en sterk/dubbel/luxe/rijkeluis/zondagsbier.

[Jacques]

Suiker toevoegen is zeker niet iets van de laatste jaren! Al minstens 30 tot 40 jaar wordt dat massaal gedaan door de Belgische brouwers. Waarschijnlijk al veel langer. Nogmaals volmout is iets voor de Duitsers maar is niet standaard in België voor zware bieren.

Overigens bestaat Quadrupel pas zo'n 15 jaar.

[Edgar]

Suiker toevoegen is zeker niet iets van de laatste jaren! Al minstens 30 tot 40 jaar wordt dat massaal gedaan door de Belgische brouwers. Waarschijnlijk al veel langer.

Ik bestrijd dat zeker niet. Sinds 1934 is niet 'de laatste jaren' Westmalle Tripel besaat al 73 jaar, en vermoedelijk toch al die tijd met gebruik van suiker. Ik doelde op de Westmalle Dubbel, die al veel langer bestaat dan de tripel. Ik kan me niet voorstellen dat een luxeproduct als suiker in 1856 en daarvoor, op grote schaal, dus als flink deel van de stort zoals tegenwoordig, in bier werd gebruikt. Veel te duur. In 1934 had suiker een heel andere status.

[Jacques]

Een pils uit 1870 zal ongetwijfeld ook met andere grondstoffen (hop- en moutsoorten) gebrouwen worden dan nu. Bieren veranderen, het is nu eenmaal zo.

[Edgar]

Een pils uit 1870 zal ongetwijfeld ook met andere grondstoffen (hop- en moutsoorten) gebrouwen worden dan nu.

Dat kan je wel zeggen (zie het proefbier van de maand).

[wiwi]

Ik kan me niet voorstellen dat een luxeproduct als suiker in 1856 en daarvoor, op grote schaal, dus als flink deel van de stort zoals tegenwoordig, in bier werd gebruikt. Veel te duur. In 1934 had suiker een heel andere status.

In het Pajottenland werd ook (verplicht) tarwe in de Lambik gestort en in het Hageland tarwe in het witbier, volgens mij om hun weelde te etaleren. Hier was tarwe destijds ook een luxeproduct, op onze onvruchtbare Kempens zandgrond moeten de boertjes het stellen met boekweit en spelt.

[Hopmans]

Klopt.
Belgische bieren waren voor 1930 alemaal volmout.

 

[Jacques]

Het graan dat bij voorkeur gebruikt werd in de middeleeuwen voor de bierbereiding was haver en geen gerst. Onder Duitse invloed (Brabant viel onder Duits gezag) werd in delen van België gerst gebruikt. Met de opkomst van de haven van Antwerpen en de invoer van tarwe uit de Baltische staten kwam goedkoop tarwe beschikbaar. In de omgeving van Leuven kon met men de tarwe niet meer kwijt en er werd toestemming verleend voor het gebruik van tarwe in bier.

Volmout voor 1930? In ieder geval geen 100% gerstemout. Pils is pas na 1930 populair geworden in Nederland en België. Mensen hebben een kort geheugen en 78 jaar is een heel mensenleven.

[wiwi]

Met de opkomst van de haven van Antwerpen en de invoer van tarwe uit de Baltische staten kwam goedkoop tarwe beschikbaar. In de omgeving van Leuven kon met men de tarwe niet meer kwijt en er werd toestemming verleend voor het gebruik van tarwe in bier.

Uit “ Het Pajottenland bakermat van Lambi(e)k en Geuze” van Jef Van den Steen: Reeds in 1420 vaardigde Jan IV, Hertog van Brabant een Edict uit met als doel de kwaliteit van het Brabantse bier te verbeteren. Hij zag als middel daartoe: de verhoging van het aandeel van tarwe in de totaliteit van de storting.
En verder: Normaal dient tarwe alleen voor het bakken van brood, maar in Brabant was de grond zo rijk dat voor het brouwen van bier ook tarwe gebruikt werd, vooral de plaatselijke variëteit “kleine Brabantse rosse”.

Ik herhaal dat onze Kempense zandgrond te arm was om er brouwgranen op te telen. Als men de brouwerijen op de kaart van België plaatst ziet men dat de Kempen minder bedeeld is, dit heeft wel degelijk een historische achtergrond volgens mij. Tarwe was een luxeproduct en werd in bier gebruikt. Ik zou zomaar niet durven stellen dat suiker niet in bier gebruikt werd omdat het een toen een andere status had dan nu, bier had namelijk ook een andere status.
Trouwens in tijden dat honing quasi de enige beschikbare zoetstof (en conserveringsmiddel) was werd het zelfs in braggot gebruikt.
Er zijn andere argumenten nodig om mij te kunnen overtuigen dat suikerstort in bier een recent gebeuren is.
Veel langer dan 1856 zal (biet)suiker alleszins niet gebruikt zijn hoor want de Belgische suiker(biet) industrie is een overblijfsel van Napoleon en de zijnen.

[Edgar]

Ik zou zomaar niet durven stellen dat suiker niet in bier gebruikt werd omdat het een toen een andere status had dan nu, bier had namelijk ook een andere status.

Juist daarom.

Veel langer dan 1856 zal (biet)suiker alleszins niet gebruikt zijn hoor want de Belgische suiker(biet) industrie is een overblijfsel van Napoleon en de zijnen.

En met de dictator verdwijnen de gewassen? Wat dacht je van tot aan vandaag? Toch eens goed om u heen kijken als ge in het najaar door de velden koerst

Er wordt 20% van de beschikbare landbouwgrond of 100.000 hectare jaarlijks met suikerbieten bezaaid wat een productie van ongeveer 1 miljoen ton bieten oplevert (cijfers 2004).

(wikipedia)

Júist rond 1850 werd er weer méér suikerbiet verbouwd omdat de slavernij werd afgeschaft en minder rietsuiker uit de koloniën kwam. Maar suiker werd toen nog wel zwaar belast en was veel duurder dan granen.

[wiwi]

We wijken af maar dit wil ik nog gezegd hebben:
De continentale blokkade van 1806 gaf een belangrijke impuls aan de suikerbietenteelt binnen het Franse rijk als ersatz voor rietsuiker.De eerste Belgische suikerfabriek dateert van 1812

En met de dictator verdwijnen de gewassen?

Inderdaad: Na de val van Napoleon, in 1815 werd Europa weer overspoeld door rietsuiker ten nadele van de biet en, zoals ge zelf aangeeft, komt de bietsuiker pas weer in opgang na 1850 door het duurder worden van het rietsuiker.
De prijs van suiker is dus in die periode een tijd lang zo laag geweest dat de productie uit suikerbieten niet meer lucratief was. Daarom ben ik nog steeds niet overtuigd dat suiker zo een status zou hebben gehad dat men het niet in bier zou hebben gestort .

Wat dacht je van tot aan vandaag? Toch eens goed om u heen kijken als ge in het najaar door de velden koerst

Ik ben beroepshalve lasser monteur en doe nu en dan wel eens een klus op Tiense suiker, wat daar tijdens de campagne binnenkomt is fenomenaal, zeker nu de Italiaanse suikerindustrie op zijn gat zit en men ook nog eens met biobrandstof bezig is.

[Edgar]

Je punt wordt wel duidelijker. lastig hoor, geschiedenis...


Ik ga er misschien ten onrechte van uit dat waar mensen wonen, brood en bier wordt gemaakt (uit graan). Maar we zijn inderdaad schromelijk afgedwaald...

[Jacques]

Uit " Het Pajottenland bakermat van Lambi(e)k en Geuze" van Jef Van den Steen: Reeds in 1420 vaardigde Jan IV, Hertog van Brabant een Edict uit met als doel de kwaliteit van het Brabantse bier te verbeteren. Hij zag als middel daartoe: de verhoging van het aandeel van tarwe in de totaliteit van de storting.
En verder: Normaal dient tarwe alleen voor het bakken van brood, maar in Brabant was de grond zo rijk dat voor het brouwen van bier ook tarwe gebruikt werd, vooral de plaatselijke variëteit "kleine Brabantse rosse".

Er zijn meer geschiedsbronnen dan Sjef van den Steen. Deze hebben weldegelijk over de opkomst van de haven van Antwerpen en het feit dat het Brabantse tarwe nier meer afgezet kon worden door de invoer van tarwe uit de Baltische staten. 
Zie hier en hier

Het klopt naturlijk dat de Kempische gronden zeer arm waren en ongeschikt voor de graanproductie. Met de mest afkomstig die paar stuks vee die men bezat moest het land vruchtbaarder gemaakt worden. Een proces dat zeer moeizaam verloopt.