Kiekeboe

[Kiekeboe]

Hallo,

Ik ben Kiekeboe. Ik beschik over een klein vakantieflatje van +/- 40 m² op de flanken van de Baraque de Fraiture op 580 meter boven de zeespiegel, in de pittoreske gemeente Vielsalm, gelegen in het hart van de Belgische Ardennen alsook in de meest zuidelijke provincie (Luxemburg) van het land. Dat is een dik uur rijden vanaf mijn normale woonplaats in Vlaanderen.

In dat flatje brouw ik zo nu en dan bier. Omdat de ruimte erg krap is en omdat de normale woonfuncties (woonkamer, keuken, slaapkamer en badkamer) van het flatje behouden moeten blijven, dient het allemaal een beetje beperkt gehouden te worden en proper en ordentelijk georganiseerd. Het appartementje beschikt niet over een garage of berghok.

Brouwen gebeurt in de woonkamer. In opgeborgen toestand neemt mijn brouwerijtje ongeveer 1.7 m² in beslag (wand 2.8 m, hoogte 2.4 m en diepte 0.6 m (zie foto). De maximale capaciteit van mijn brouwerijtje is 60 liter per brouwbeurt.

[Kiekeboe]

Op de slaapkamer staat er een grote frigo (395 liter) dewelke ook als vergistingskast kan gebruikt worden. De temperatuurscontrole gebeurt via externe temperatuurregelaar Inkbird ITC 308. In de vergistingskast kan ik drie gistvaten van 30 liter tegelijk kwijt. Aan de oorspronkelijke koelkast werd niets veranderd. De invoer van het kabeltje met temperatuursensor, alsook de invoerkabel van de verwarming, alsook de invoer kabeltje van het usb ventilatortje gebeurt (let op verwarming en ventilator in het deurvakje) gewoon via de rubberen magnetische sluiting van de koelkasteur zelf. Naargelang de behoefte wordt de koelkast weer gewoon koelkast of bierkelder voor de opslag van bier.

[Kiekeboe]

Op de badkamer heb ik op 1m boven het bad een wandplank (rvs-rooster) aangebracht. Omdat de brouwspullen te groot zijn om af te wassen (of te ontsmetten) via de spoelbak bij het aanrecht. Op dat rooster kunnen de vaten en emmers uitlekken of opdrogen alvorens gebruikt (of terug opgeborgen) te worden.

[Jacques]

Welkom Kiekeboe.

Leuk dat je ons een kijkje in jouw vakantieappartement gunt. Kom je er vaak?
Om het verloop bij te houden is dat handig...

[Kiekeboe]

Omdat het flatje niet over een afdoende afzuigkap beschikt wordt de brouwketel tijdens het brouwen op een serveerwagentje tot aan de deur van het terras gebracht. Een staande ventilator zorgt tijdens het maisch- en kookproces voor de afvoer van waterdamp en andere vluchtige stoffen naar buiten.

[Kiekeboe]

Na een zware brouwdag kan ik dan genieten van een biertje op het terras van mijn vakantieflatje, oftewel als ik terug thuis kom in het ingerichte degustatiehoekje met tapkast.

[Kiekeboe]

Welkom Kiekeboe.

Leuk dat je ons een kijkje in jouw vakantieappartement gunt. Kom je er vaak?
Om het verloop bij te houden is dat handig...

Euhm, geen vast schema, maar als er bier staat te vergisten blijf ik niet langer dan een week weg. Verder probeer ik zoveel mogelijk hetzelfde bier te brouwen, een bier waarmee ik al wat ervaring heb, zodat ik kan bijleren en het brouwproces min of meer al kan voorspellen. Ik experimenteer vooral met mijn eigen versie van het moutpakket Gabriël van Brewferm, waarvan ik de ingrediënten in bulk bestel en proportioneer in pakketten voor 20 liter bier in afwachting van een eerstvolgende brouwdag.

[Jacques]

Euhm, geen vast schema, maar als er bier staat te vergisten blijf ik niet langer dan een week weg. Verder probeer ik zoveel mogelijk hetzelfde bier te brouwen, een bier waarmee ik al wat ervaring heb, zodat ik kan bijleren en het brouwproces min of meer al kan voorspellen. Ik experimenteer vooral met mijn eigen versie van het moutpakket Gabriël van Brewferm, waarvan ik de ingrediënten in bulk bestel en proportioneer in pakketten voor 20 liter bier in afwachting van een eerstvolgende brouwdag.

Als ik kijk naar alle spullen en naar de vergistingskast in het bijzonder dan ben je er heel vaak. 

Mooi uitzicht om te genieten van zelfgebrouwen bier.

[Ronnie]

Hey, Kiekeboe! Welkom op het oudste Nederlandstalig brouwersforum!

Leuke forumnaam ook! Die van een Vlaamse stripheld dan nog, hihi!
Succes met de hobby die nooit verveeld!

[Jacques]

Hey, Kiekeboe! Welkom op het oudste Nederlandstalig brouwersforum!

Oudste en grootste... 

[Koen S]

Oudste en grootste... 

[Kiekeboe]

Als ik kijk naar alle spullen en naar de vergistingskast in het bijzonder dan ben je er heel vaak. 

Niets is wat het lijkt. Ik brouw met (2 of) drie van die elektrische kookketels van 27 liter tegelijk, nadien gaan ze in (2 of) drie afzonderlijke filterkuipen en plaats tenslotte de brouwsels ook in drie afzonderlijke vergistingsvaten. Het gaat echter niet om verschillende brouwdagen. Alles gebeurt simultaan.

De redenen waarom ik drie kleine ketels i.p.v. één grote ketel, gebruik zijn divers:

- Ik heb die brouwspullen nu eenmaal en ze zijn nog niet versleten.

- Grote ketels zijn veel zwaarder en ze moeten tijdens het brouwproces een aantal keren van plaats veranderen. Door te werken met kleine ketels en vergistingsvaten hoef ik nooit meer dan 30 kg te tillen. Kleine ketels en vaten zijn ook makkelijker te poetsen. Makkelijker opbergen van het materieel is ook een argument. 

- Ander probleem is dat je bij grote brouwketels en dito vaten moet gaan werken met vaste leidingen, pompen, kranen en filters. Ik heb geen idee hoe dat je die dingen ooit nog behoorlijk proper krijgt na gebruik. Nu beperk ik het gebruik van leidingen en kranen zoveel mogelijk.

- Meestal brouw ik in de drie ketels exact hetzelfde bier. Het leuke aan deze werkwijze met drie ketels is ook dat je kan experimenteren. Als je bij één brouwsel iets aan de receptuur of werkwijze of ingrediënten verandert dan heb je aan de andere twee brouwsels leuk vergelijkingsmateriaal om het effect te kunnen zien of proeven.

[Kiekeboe]

Hey, Kiekeboe! Welkom op het oudste Nederlandstalig brouwersforum!

Leuke forumnaam ook! Die van een Vlaamse stripheld dan nog, hihi!
Succes met de hobby die nooit verveeld!

Ja als ik mijn brouwproblemen voorleg aan professor Google dan kom ik steevast uit bij dit forum. Het leuke is ook dat er voor allerlei domme beginnersvragen wel altijd iemand te vinden is die net zo dom is als ikzelf. Dus dacht ik, ik zal mezelf dan ook maar eens inschrijven op dat forum. Ik heb hier al heel veel geleerd.

[Koen S]

Niets is wat het lijkt. Ik brouw met (2 of) drie van die elektrische kookketels van 27 liter tegelijk, nadien gaan ze in (2 of) drie afzonderlijke filterkuipen en plaats tenslotte de brouwsels ook in drie afzonderlijke vergistingsvaten. Het gaat echter niet om verschillende brouwdagen. Alles gebeurt simultaan.

De reden waarom ik drie kleine ketels gebruik zijn divers:

- Ik heb die brouwspullen nu eenmaal en ze zijn nog niet versleten.

- Grote ketels zijn veel zwaarder en ze moeten tijdens het brouwproces een aantal keren van plaats veranderen. Door te werken met kleine ketels en vergistingsvaten hoef ik nooit meer dan 30 kg te tillen. Kleine ketels en vaten zijn ook makkelijker te poetsen. Makkelijker opbergen van het materieel is ook een argument. 

- Meestal brouw ik in de drie ketels exact hetzelfde bier.

3 ketels van 2000 Watt op 1 stekkerdoos? Nooit kabels die smelten of een zekering die springt? 🤔

[Kiekeboe]

3 ketels van 2000 Watt op 1 stekkerdoos? Nooit kabels die smelten of een zekering die springt? 🤔

Als er een zekering springt (en dat gebeurt als ik meer dan 2 ketels aansluit op hetzelfde stopcontact) dan sluit ik één ketel met een afzonderlijke verlengkabel aan op een andere elektrische keten. Gesmolten kabels heb ik nog niet voor gehad. In de praktijk gebruik ik soms 8000 watt tegelijk, ook nog 2000 Watt voor de campingdompelaar of spiraalverwarmer voor een afzonderlijke warmwaterketel van 37 liter, doch ik probeer het warm water op temperatuur te krijgen tijdens de maischpauzes.

[Koen S]

Als er een zekering springt dan sluit ik één ketel met een afzonderlijke verlengkabel aan op een andere elektrische keten. Gesmolten kabels heb ik nog niet voorgehad. In de praktijk gebruik ik soms 8000 watt tegelijk, ook nog 2000 Watt voor de campingdompelaar of spiraalverwarmer voor een afzonderlijke warmwaterketel van 37 liter, doch ik probeer het warm water op temperatuur te krijgen tijdens de maischpauzes.

Hoeveel ampère heeft je zekering dan? Volgens mijn berekeningen moet die minstens 35 A zijn. Anders heb je vroeg of laat  problemen vrees ik. Veiligheid voor alles.

[Kiekeboe]

Hoeveel ampère heeft je zekering dan? Volgens mijn berekeningen moet die minstens 35 A zijn. Anders heb je vroeg of laat  problemen vrees ik. Veiligheid voor alles.

Ik heb in mijn elektriciteitskast 10 zekeringen staan van 16 ampère en 4 zekeringen van 20 ampère. Maar naar welke stopcontacten die leiden weet ik niet.

In zoverre ik er iets van begrijp zijn er dus 14 verschillende elektriciteitskringen aanwezig in het flatje. Daarnaast mag je een kring met een zekering van 16 ampère belasten met 3.5 kilowatt (= 1 elektrische brouwketel) en een zekering van 20 ampère mag je belasten met 4.6 kilowatt (= 2 elektrische brouwketels). Daarnaast moet je ook rekening houden met het totaal elektrische vermogen van een normale huisaansluiting. Dat is 40 ampère of 9.2 kilowatt. Een totaal gelijktijdig verbruik van 8 kilowatt is dus mogelijk onder conditie dat je beroep doet op minstens 2 en bij voorkeur 3 of 4 verschillende elektriciteitskringen. Het kan ook nuttig zijn om tijdens het verbruik van  een dergelijk groot vermogen, de wasmachine, de droogkast, de friteuse, de vaatwasser, enz. even uit te zetten.

[Guppie]

Gelijk heb je!!

Zeker als je zo kleine verschillen in je brouwsels kan maken, daar gaat het om bij brouwen, dingen proberen en leren.
Ik vind het wel netjes als je 3 brouwsels simultaan aan kan.

Die pannen zijn prima ik heb er ook prima brouwsels mee gemaakt, niet beter als met mijn EB en om eerlijk te zijn zijn ze ook makkelijker schoonmaken ;-)

Niets is wat het lijkt. Ik brouw met (2 of) drie van die elektrische kookketels van 27 liter tegelijk, nadien gaan ze in (2 of) drie afzonderlijke filterkuipen en plaats tenslotte de brouwsels ook in drie afzonderlijke vergistingsvaten. Het gaat echter niet om verschillende brouwdagen. Alles gebeurt simultaan.

De redenen waarom ik drie kleine ketels i.p.v. één grote ketel, gebruik zijn divers:

- Ik heb die brouwspullen nu eenmaal en ze zijn nog niet versleten.

- Grote ketels zijn veel zwaarder en ze moeten tijdens het brouwproces een aantal keren van plaats veranderen. Door te werken met kleine ketels en vergistingsvaten hoef ik nooit meer dan 30 kg te tillen. Kleine ketels en vaten zijn ook makkelijker te poetsen. Makkelijker opbergen van het materieel is ook een argument. 

- Ander probleem is dat je bij grote brouwketels en dito vaten moet gaan werken met vaste leidingen, pompen, kranen en filters. Ik heb geen idee hoe dat je die dingen ooit nog behoorlijk proper krijgt na gebruik. Nu beperk ik het gebruik van leidingen en kranen zoveel mogelijk.

- Meestal brouw ik in de drie ketels exact hetzelfde bier. Het leuke aan deze werkwijze met drie ketels is ook dat je kan experimenteren. Als je bij één brouwsel iets aan de receptuur of werkwijze of ingrediënten verandert dan heb je aan de andere twee brouwsels leuk vergelijkingsmateriaal om het effect te kunnen zien of proeven.

[Kiekeboe]

Gelijk heb je!!

Zeker als je zo kleine verschillen in je brouwsels kan maken, daar gaat het om bij brouwen, dingen proberen en leren.

Tja, als je lekker en goedkoop bier wil, moet je naar de supermarkt gaan en niet zelf gaan brouwen. De zin van het hobbybrouwen ligt in de activiteit van het brouwen zelf en niet in het resultaat. De grote commerciële brouwerijen hoeven geen schrik te hebben van hobbybrouwers.

Ik vind het wel netjes als je 3 brouwsels simultaan aan kan.

Een brouwdag met drie ketels duurt precies even lang (8 uur) als een brouwdag met één ketel. Ondertussen moet je wel wat geconcentreerder bezig zijn. Daarenboven hoef ik mijn flatje achteraf slechts één keer te poetsen in plaats van 3 keer.  Tenslotte als er bij één van de 3 brouwsels iets mis zou lopen, dan is 2/3e van het geleverde werk nog niet verloren.

Die pannen zijn prima ik heb er ook prima brouwsels mee gemaakt, niet beter als met mijn EB en om eerlijk te zijn zijn ze ook makkelijker schoonmaken ;-)

Wat is een EB?

[Jacques]

Wat is een EB?

Dat is een afkorting voor Arsegan Easybrew, een brouwautomaat.

[Kiekeboe]

Dan iets over het afwegen, verpakken en bewaren van ingrediënten.

Verpakkingen gebeuren telkens in hoeveelheden voor 20 liter bier.
 
- Gerst en tarwe worden afgewogen, verpakt in plastic zakjes, geseald maar niet vacuüm getrokken, daarna opgeborgen in een plastic opbergbox, gewikkeld in een keukenhanddoek gewassen op 60°C voor bescherming tegen het licht en vervolgens bewaard op omgevingstemperatuur (tussen 8 en 25°C).

- Korrelgist wordt bewaard in de koelkast (tussen 2 en 6°C).

- Hop (pellets of gedroogde bloemen) wordt afgewogen, vervolgens verpakt in hopzakjes, vervolgens vacuüm getrokken en geseald in plastic zakjes, vervolgens bewaard in een diepvriezertje (boven vergistingkast in slaapkamer) op -18°C.

[Kiekeboe]

Dan iets over het  reinigen en desinfecteren van allerlei brouwspullen.

- Brouwvaten, emmers en vergistingsvaten reinig ik na gebruik met een zacht doekje en een sopje met warm water met gewoon huishoudelijk afwasmiddel, vervolgens grondig spoelen. Vlak voor (nieuw) gebruik worden die spullen ontsmet met een mengsel van puro oxi (variant chemipro oxi maar goedkoper).

- Allerlei slangetjes worden gespoeld na gebruik en (aan de binnenkant) schoongeveegd met een elektriciteitsveer + omgebogen paperclip + stukje keukenpapier. Voor gebruik gespoeld met een mengsel van puro oxi en warm water.

- Kraantjes worden na gebruik gespoeld met warm water en voor gebruik gespoeld met warm water + puro oxi en op het allerlaatst moment ook nog eens ontsmet met een sproeifles met alcohol.

[Jacques]

Dat is geen vakantieflatje meer, maar een vakantiebrouwerijtje! 

[Kiekeboe]

Dat is geen vakantieflatje meer, maar een vakantiebrouwerijtje! 

Bwoah, ik amuseer me er wel mee, maar behalve een bierbrouwerijtje is het vakantieflatje ook een kaasmakerijtje. Ik verwerk er per 'kaasmaakdag' ongeveeer 60 liter rauwe melk (rechtstreeks gekocht bij de boer in de buurt) tot 6 / 8 kg goudse kaas. Maar dat onderwerp hoort niet thuis op dit forum en laat ik verder maar achterwege.

[Neetje]

Je hebt nu een mooi topic voor een beginnend hobbybrouwer die geen kamer of schuur over heeft.
Ziet er goed uit.

[Kiekeboe]

Dit is een afgesplitst topic. Het board Stel je voor is namelijk niet bedoeld om je voor te stellen en niet veel meer dan dat...



En nu wat foto's van mijn brouwdag eergisteren 18 augustus 2019.

Schroten gebeurt met een walsmolen (1e keer - voordien schijvenmolen). Er wordt klam geschroot -'t is te zeggen ik maak de gerstenmout nat met een sproeifles met water om te voorkomen dat het een stoffig gebeuren wordt in de woonkamer / brouwerij.

[Kiekeboe]

We maischen deze keer met 3 elektrische ketels tegelijk. Een digitale sondethermometer (x3) en een kookwekker (x3) zorgen voor de opvolging van tijd en temperatuur.

[Kiekeboe]

We hebben een rvs wamwaterketel van 37 liter ter beschikking waarin we het water verwarmen met een campingdompelaar of spiraalverwarmer van 2000 Watt, we verwarmen tijdens de maischpauzes om de elektrische installatie niet over te belasten.

[Kiekeboe]

Het filteren gebeurt met 3 filteremmers waarin op de bodem een rvs filterplaat zit.

[Kiekeboe]

Dan 75 minuten koken. De ketels staan dan op rolwagentjes en een staande ventilator zorgt voor de afvoer van waterdamp naar buiten. Vlak voor het begin van het effectieve koken, scheppen we het schuim af met een schuimspaan om te voorkomen dat de ketel overkookt. Aan het begin van het kookproces voegen we de bitterhop (goldings) en aan het einde de aromahop (Saaz) toe, alsook de brouwsuiker (glucose).

[Kiekeboe]

Dan koelen met een dompelkoeler. Daar moeten ketel 2 en ketel 3 even hun beurt afwachten. Het koelen van de 3 ketels duurt ongeveer 1 uur (20 minuten per ketel). De laatste ketel heeft voor het koelen nog een temperatuur van 80°C. Ik weet niet of het langer laten staan op hoge temperatuur na het koken invloed heeft op de smaak en kwaliteit van het bier. Van bacteriële infecties door het langer laten staan van het gekookte wort ben ik niet zo bang, omdat bacteriën net als mensen zijn en zich het best voelen op een temperatuur tussen 6 en 30°C. Aangezien de temperatuur van het gekookte wort tijdens wachtperiode (80 tot 90°C) nog veel hoger ligt denk ik niet dat er veel bacteriën zijn die zin hebben om mijn bier te komen bederven. 

[Kiekeboe]

Dan de vergistingsvaten vullen en korrelgist toevoegen. We laten het (gekoelde) wort kletteren vanaf 80 cm hoogte om zuurstof toe te voegen voor het vergistingsproces. Ik heb ook een beluchtingspompje met rvs aquarimsteentje. Maar dat heb ik hier niet gebruikt. Volgens info kan het laten kletteren vanop 80 cm hoogte infecties veroorzaken. Doch zo'n aquariumsteentjes moeten ook gedesinfecteerd worden alsook de luchtleiding er naar toe. Dat deed ik in het verleden door het steentje even te laten koken, maar ik krijg de luchtleiding niet meer los, dat is een siliconen darmpje dat ik dan ook maar mee kook. Maar blijkbaar kunnen zulke slangetjes niet tegen kooktemperatuur waardoor ze snel verharden. Daarom heb ik die extra beluchting met een rvs zuurstofsteentje en luchtpompje in deze brouwsessie maar achterwege gelaten.

[Kiekeboe]

Tenslotte plaatsen we de gistvaten in de vergistingskast die we hebben ingesteld op 21°C. Problemen hier zijn dat de frigo bovenaan een temperatuur heeft die 4 tot 5 °C hoger ligt dan de temperatuur onderaan. Het bovenste gistvat vergist dus op een andere temperatuur dan onderaan. Sinds ik een usb ventilatortje heb toegevoegd aan de gistkast lijken de verschillen in temperatuur boven en onder kleiner. Ander probleem is dat de externe temperatuurregelaar Inkbird ITC 308 beurtelings de instructie geeft om te koelen en te warmen terwijl de omgevingstemperatuur 21°C is. Dan zou er in principe noch gekoeld, noch verwarmd moeten worden.

[Kiekeboe]

En over enkele maanden zou dit bier er dan zo moeten uitzien.

[de Machtige Wil]

Dat ziet er prachtig uit allemaal Kiekeboe, je hebt het goed voor elkaar. Ik krijg er dorst van. 

[de Machtige Wil]

Ander probleem is dat de externe temperatuurregelaar Inkbird ITC 308 beurtelings de instructie geeft om te koelen en te warmen terwijl de omgevingstemperatuur 21°C is. Dan zou er in principe noch gekoeld, noch verwarmd moeten worden.

Heb je de censor van de Inkbird op je vat geplakt of meet die de omgevingstemperatuur? Als ik de censor met een sponsje op het vat tape dan houdt ie de temperatuur goed stabiel. Hangt ie los in de kast gaat de temperatuur veel meer op en neer.

Wat zijn je marges en overige instellingen in je ITC?

[Kiekeboe]

Heb je de censor van de Inkbird op je vat geplakt of meet die de omgevingstemperatuur? Als ik de censor met een sponsje op het vat tape dan houdt ie de temperatuur goed stabiel. Hangt ie los in de kast gaat de temperatuur veel meer op en neer.

Nee, de sensor ligt gewoon los op het middelste gistvat. Als je die vastplakt met een sponsje erop dan isoleer je de sensor en wordt hij dus minder 'sensitief'. Het zal wel kloppen dat de koeling en de verwarming dan veel minder vaak aanslaan maar een koelbeurt of verwarmingsbeurt zal dan wel langer duren. Je meet dan de temperatuur van de inhoud van het vat en niet van de lucht eromheen, maar tenslotte is het de lucht rondom het vat die het vat koelt of verwarmt. Ik twijfel dus of het vastplakken van de sensor met een sponsje winst oplevert of werkelijk een verbetering is.

Bijkomend gegeven is dat ik met drie gistvaten tegelijk werk en slechts één sensor heb. Hou dan ook rekening met het gegeven dat de koelkast bij normaal gebruik bovenaan tot 5°C warmer is dan onderaan (het gaat om een grote koelkast zonder vriesvak binnenin van 1.86 m hoog).

Het usb ventilatortje heb ik ook (enkel) aangesloten op de uitgang "koelen" van de inkbird temperatuurregelaar. Dat betekent dat het ventilatortje alleen werkt als er gekoeld wordt. Ik twijfel of dat de beste optie is. Ik kan het ventilatortje ook op de uitgang "verwarmen" aansluiten oftwel permanent laten draaien door de ventilator niet via de temperatuurregelaar te laten voeden.

Wat zijn je marges en overige instellingen in je ITC?

De temperatuurregelaar is ingesteld op 21°C met een tolerantie van +1°C / - 1°C. Als het allemaal klopt zou de gistkast dus altijd ergens tussen 20 en 22°C moeten zitten. En in de wetenschap dat de koelkast boven 5°C warmer is dan onderaan tussen 17.5 en 24.5°C. Volgens het zakje korrelgist (Brewferm Top) is een vergistingstemperatuur tussen 18 en 25°C optimaal. (Als ik dit zo schrijf bedenk ik me dat ik de Inkbird temperatuurregelaar beter op 21.5° zou instellen i.p.v. 21°C.)

[Kiekeboe]

Je hebt nu een mooi topic voor een beginnend hobbybrouwer die geen kamer of schuur over heeft.
Ziet er goed uit.

Ja, het is niet zo simpel om bier te brouwen in een flatje dat ook nog als normale woonruimte moet dienst doen. Omgekeerd komt het mogelijks de kwaliteit van het bier wel ten goede. Een leefruimte wordt immers meestal vaker en grondiger proper gehouden dan een garage.

Ik zorg er voor dat ik alleen ben als ik bier ga brouwen of bottelen, want na zo'n brouwdag of botteldag ziet mijn flatje eruit alsof er net een bomaanslag van islamitische staat heeft plaats gevonden.  Tegen de tijd dat andere gezinsleden arriveren is het flatje echter weer picco bello in orde gebracht. 

[Kiekeboe]

Dan iets over het gebruikte recept, ingrediënten en mijn aanpassingen daarvan:

Zoals hoger gezegd brouw ik meestal varianten van het moutpakket Brewferm Gabriël.

De beschrijving daarvan volgens de handleiding is:

Volmout tripel met zoetige, licht kruidige hoofdsmaak. Rijk aan esters en dus fruitige aroma's. Zacht aromatische hopvariëteiten waarneembaar in de nasmaak.

Begindichtheid: 1.092

Alc. 9 vol.%
Voor 20 liter
Gisting: optimale temperatuur: 20-25°C

Ingrediënten

Pils 3 EBC,
tarwemout licht 3 EBC,
hopbloemen East Kent Goldings + Saaz,
glucose,
biergist.
Bevat gluten.

Beslagwater: 22 liter
Maischschema: (temperatuur resp. tijden)  50°C 62°C 72°C 78°C   -  15 min. 45 min. 30 min. 5 min.
Spoelwater: naspoelen tot een totaal van 24 liter wort
Kooktijd: 75 minuten
•   hop 1 toevoegen bij het begin van het koken
•   hop 2 en glucose toevoegen 15 min. voor het kookeinde
Gisting: optimale temperatuur: 20 - 25°C
Hoeveelheid suiker   voor   hergisting   in   de   fles:       7,5 g/liter
Tip: voeg wat koriander toe, 4 tot 6g voor 20 liter,  15 min. voor het kookeinde.

[Neetje]

Ja, het is niet zo simpel om bier te brouwen in een flatje dat ook nog als normale woonruimte moet dienst doen...
...want na zo'n brouwdag of botteldag ziet mijn flatje eruit alsof er net een bomaanslag van islamitische staat heeft plaats gevonden...

Geloof ik meteen 

Tenslotte plaatsen we de gistvaten in de vergistingskast die we hebben ingesteld op 21°C. Problemen hier zijn dat de frigo bovenaan een temperatuur heeft die 4 tot 5 °C hoger ligt dan de temperatuur onderaan. Het bovenste gistvat vergist dus op een andere temperatuur dan onderaan...

Proef je duidelijk verschil tussen bovenste en onderste vat? Of meng je die vaten voor je gaat bottelen.

[Kiekeboe]

Dan mijn ervaringen met dit recept:

- Een begindichtheid van 1092 heb ik nooit gehaald. Ik kom hooguit op 1070. Het
overschakelen van een schijvenmolen naar een walsmolen maakt geen verschil.

- Wat de ingrediënten betreft:

Omdat het pakket op een bepaald moment niet meer verkrijgbaar was heb ik geprobeerd om de ingrediënten afzonderlijk aan te kopen, maar ik weet niet heel zeker of het helemaal dezelfde zijn. De hoeveelheden gerst, tarwe, hopsoorten en glucose heb ik zelf afgewogen bij een origineel pakket maar staan nergens vermeld in de beschrijving.


• Gerstenmout 3EBC = 5kg; idem in mijn versie
• Tarwemout 3EBC = 700 gram; in mijn versie 800 gram
• Hop Goldings = 50 gram; in mijn versie 60 gram
• Hop Saaz= 35 gram; in mijn versie 40 gram
• Glucose= 800 gram; in mijn versie 1000 gram
• Biergist (Brewferm Top) 12 gram; in mijn versie idem

De reden waarom ik de hoeveelheden ingrediënten heb gewijzigd was dat ik niet hou van overschotjes en ik wou 5 pakketten voor 20 liter maken vertrekkende van de minimumhoeveelheid gerstenmout van 25 kg (=1 zak en de rest van het gewicht van ingrediënten heb ik gewijzigd in functie van leverbare hoeveelheden die het dichtst in de buurt van de hoeveelheden in het oorspronkelijke recept komen).


Dan wat het maischschema betreft:

In de eerste stap wordt een maischpauze aanbevolen op 50°C gedurden 15 minuten. Ik heb die tijd op 50° vermindert tot 5 minuten.

De reden daarvoor is dat ik ergens gelezen heb (mogelijks op dit forum) dat een lange pauze op 50° de schuimhoudbaarheid vermindert, die schuimhoudbaarheid is soms een probleem, hoewel ik de indruk heb dat hoe langer het bier gerijpt heeft hoe beter de schuimhoudbaarheid. Of dat laatste klopt weet ik niet zeker.

Een tweede reden waarom ik de tijd van de eerste maischpauze heb ingekort is dat die elektrische ketels van 27 liter van Brewferm bij het verhogen van 50 naar 62° voortdurend uitvallen zonder verklaarbare reden. Het duurt soms langer dan een half uur voordat ik de temperatuur 62° heb bereikt. Dat betekent dus dat tijdens de opwarmingstijd het beslag heel lang (bovenop de 1e pauze op een erg lage temperatuur blijft. Ik denk ondertussen wel dat minder beslagwater gebruiken het probleem ten dele oplost, dan valt de ketel minder vaak uit. Alle drie ketels in mijn bezit hebben hetzelfde euvel. Eén keer op 62° duurt het verwarmen naar een hogere temperatuur (schatting) slechts 1.5 minuut per graad en valt de ketel niet meer vanzelf uit (voordat de gewenste temperatuur is bereikt).

Wat het alcoholpercentage betreft:

Ik meet de begindichtheid op het moment dat het gekoelde wort (waar ondertussen de brouwsuiker aan is toegevoegd) met de refractometer en kom ik meestal uit op een waarde tussen 1065 en 1070. Na de vergisting op het moment van bottelen kom ik meestal uit op een waarde tussen 1015 en 1020 (dat meet ik dan met de hydrometer).  Ik bereken dan het alcoholpercentage met de formule begindichtheid - einddichtheid x factor 0.135 = alcoholpercentage (volume). Of die factor 0.135 helemaal klopt weet ik niet. Voor de bottelsuiker 8 gram per liter reken ik nog 0.3% alcohol extra. Ik kom dan uit op een alcoholpercentage van rond de 7.5% en geen 9% zoals in het recept.

Wat filteren betreft:

Zoals gezegd maak ik gebruik van een emmer met rvs filterplaat (als filterkuip) en niet van een hevelfilter. Het recept schrijft bij filteren voor 'doorspoelen tot 24 liter wort' dat is tot op ongeveer 3 cm onder de bovenkant van de ketel. Verder meen ik te weten dat je het filterbed niet mag laten droogvallen. Ik vind het echter moeilijk om in te schatten hoeveel wort er nog te verwachten is als het filterbed (aan het einde van het filterproces) droog valt. Ik weet niet hoeveel spoelwater ik mag gebruiken. Soms is de kookketel vol (tot 3 cm onder de rand) en stop ik het filteren, achteraf blijkt echter dat er nog 3 tot 5 liter wort in het filtervat zit (mogelijks het beste deel van het wort) dat word weggegooid. Klopt het dat het spoelwater de helft moet zijn van het maischwater. In dat geval weet ik dat ik max. 10 tot 11 liter spoelwater per ketel moet toevoegen, ongeacht het droogvallen van het beslag in de filterkuip.

Wat de korrelgist betreft (Brewferm Top):

Die los ik niet (meer) eerst op in lauw water, maar kieper ik gewoon in de gekoelde wort op het moment dat ik het bier vanaf 80 cm hoogte laat kletteren van het brouwvat in het gistvat. De argumenten voor het niet oplossen voorafgaand in water is dat ik dan weer een glas moet ontsmetten, een lepeltje, een beetje water op temp moet brengen, afdekken met zilverpapier, enz. Dat lijkt me veel kansen voor infecties. Bovendien gebeurt het toevoegen  van de gist op een hectisch moment als je met drie ketels tegelijk bezig bent, brouwvaten moet koelen, gistvaten moet ontsmetten. In zoverre mijn beperkte brouwinzichten reiken levert het voorafgaand oplossen van korrelgist in water geen voordeel op, hooguit komt het gistingsproces dan (10 min.?) eerder op gang als de korrelgist al wat geactiveerd is.

Wat het toevoegen van brouwsuiker aan het einde van het kookproces betreft:

Anders dan in het recept kieper ik die niet vlak voor het einde van het kookproces in de brouwketel, maar los ik die eerst op in kokend water. 3 kg brouwsuiker los ik op in 4 liter kokend water wat ongeveer 6 liter suikerwater oplevert, dewelke ik dan weer verdeel over 3 brouwketels voor in totaal 60 liter bier. De reden voor het eerst oplossen van de glucose in water is dat de suiker dan weer ontsmet is (niet nodig volgens mijn actuele info) maar ook dat het verdampte water alweer voor 2 liter per ketel gecompenseerd wordt wat meer bier oplevert. Nog een reden is dat de kokende wort niet wordt afgekoeld door het toevoegen van brouwsuiker maar lustig blijft doorkoken.

Vaststelling bij het toevoegen van de glucose (zowel rechtstreeks toegevoegd aan het kokende wort als eerst opgelost in kokend water) is dat er zich dan gelatine-achtige deeltjes vormen die de neiging hebben om te bezinken. Dat samenklonteren gebeurt niet in het kokende water, maar wel als dat water (of de glucose rechtstreeks) toegevoegd wordt aan de kokende wort. Die klontertjes zorgen soms voor een verstopping van het kraantje bij het overhevelen (kletteren) naar het gistvat. Ik vraag me ook af of dat fenomeen (glibberige klontertjes) geen invloed heeft op de bepaling van het SG omdat ze de neiging hebben om te bezinken en op de samenstelling van het wort (bezonken of onbezonken fractie) bij staalname (voor bepalen van het SG) een invloed kan hebben.

Wat lageren betreft:

Dat heb ik nog nooit gedaan. Ik laat het bier ongeveer 2 weken in de gistkast (in de vooronderstelling dat het bier dan wel uitgegist zal zijn) en schakel de inkbird temperatuurregelaar uit een dag voordat ik ga bottelen waardoor de temperatuur van het bier daalt tot koelkast temperatuur. Dan ga ik over naar bottelen hetzij in flesjes, hetzij in soda-kegs of beiden naargelang de beschikbaarheid van recipiënten.

Wat de jodiumproef betreft:

Die doe ik soms maar andere keren sla ik die weer over. Ik weet niet precies hoe ik die moet interpreteren. Er wordt gezegd dat het zetmeel omgezet is in suikers als het beslag niet meer blauw-violet kleurt. Maar als ik dan de gerstkorrels plet met een lepeltje is er toch een (beetje) een verkleuring. Moet de jodiumtest ook na pletten van de moutkorrels een ongekleurd (blauw-violet) resultaat opleveren? Zo ja, hoe lang moet je dan doormaischen en op welke temperatuur?

Wat het bepalen van de pH waarde betreft:

Daar heb ik me nog niet mee bezig gehouden. Ik heb wel zo'n pakje strips in mijn bezit, maar ik heb ze nog nooit gebruikt. Ik heb wel ergens gelezen dat het leidingwater in de Belgische Ardennen geschikt is om bier te brouwen, maar ik weet niet of dat klopt.

Het recept stelt ook voor om koriander toe te voegen, maar dat heb ik nog nooit geprobeerd.

Hopelijk wil iemand deze lap tekst doorploegen en me adviseren met wat tips.

[Kiekeboe]

Proef je duidelijk verschil tussen bovenste en onderste vat? Of meng je die vaten voor je gaat bottelen.

Ik durf niet met zekerheid te zeggen of ik een verschil proef. Ik heb de brouwketels, de filteremmers en de vergistingsvaten genummerd van 1 tot 3 en houd elk brouwsel van schroten tot bottelen appart, ook met een aangepast etiket (daarover later misschien nog meer). Ik kan dus elk brouwsel traceren tot in het flesje.

Maar ik heb me op dat gegeven (boven of onder koelkast) nog nooit echt geconcentreerd, ik ben al blij als het smaakt naar bier en lijkt op bier.

Verder moet ik zeggen dat ik eerst geen ventilatortje had in mijn koelkast en nu wel. Daardoor is het verschil in temperatuur boven en onder veel kleiner tot onbestaande geworden.

[Brouwerij De Stichting]

Ander probleem is dat de externe temperatuurregelaar Inkbird ITC 308 beurtelings de instructie geeft om te koelen en te warmen terwijl de omgevingstemperatuur 21°C is. Dan zou er in principe noch gekoeld, noch verwarmd moeten worden.

Dat zogenaamde pendelen komt door het te grote vermogen van de koeling/verwarming. Zoals gezegd de Inkbird sensor op het gistingsvat plakken en isoleren helpt. Net als spelen met de HD en CD (Heating- en Cooling Difference) instellingen. Het vermogen verlagen van de verwarming helpt ook. Het koelvermogen is niet aan te passen van een koelkast, maar zou ook kunnen helpen. Vergroten van de hoeveelheid gistend bier werkt ook.

[Dirtbag]

Ik ben wel echt onder de indruk hoeveel je brouwt in zo'n kleine ruimte, je lijkt de Ikea wel die een compleet huis in een 3 bij 3 kamertje propt

Je zou de brouwsels ook in canon kunnen doen. Dus op het moment dat de eerste aan het masichen is je de tweede pas inmaischen, ook omdat je aan het eind toch moet wachten met koelen.

db

[Neetje]

Hier ook een elektrische brouwer maar op verschillende manieren/installaties brouwsels van 10 of 20 of 35 liter.

=>Het overschakelen van een schijvenmolen naar een walsmolen maakt geen verschil.

Als ik mijn schijvenmolen strak zet dan is mijn rendement hoger dan bij mijn walsmolen. Omdat ik niet te snel filter en vloeistof niveau  boven filterbed houd tijdens spoelen zijn er nooit problemen met dichtslaan.

=>Wat de ingrediënten betreft:

Heb je deze al een in een programma gezet zoals BrouwHulp oid? Dit betreffende begin sg en rendement.

=> Ik heb die tijd op 50° vermindert tot 5 minuten.
=>Een tweede reden waarom ik de tijd van de eerste maischpauze heb ingekort is dat die elektrische ketels van 27 liter van Brewferm bij het verhogen van 50 naar 62° voortdurend uitvallen zonder verklaarbare reden.

Hier ook meerdere ketels waaronder een Brewferm 27 liter à 2000Watt.
Heb nooit problemen met opwarmen/uitvallen. Sinds geruime tijd verwarm ik mijn water tot 66 graden en voeg dan mijn stort (roerend) toe. Begintemp is dan tegen 63 graden oid.
Probeer dit ook eens tijdens je brouwdag met één ketel. Je zult zien het resultaat zeer goed bier oplevert.

=>Wat het alcoholpercentage betreft: een waarde tussen 1065 en 1070 rond de 7.5% en geen 9% zoals in het recept.

De 7,5% zal met hergisting op fles redelijk kloppen

=>Wat filteren betreft: Ik weet niet hoeveel spoelwater ik mag gebruiken. Klopt het dat het spoelwater de helft moet zijn van het maischwater.

Zodra je minder maischwater gebruikt moet je meer spoelwater gebruiken voor doel sg. zo'n 11 liter spoelwater kan wel met een 20 liter brouw maar dan is het wel van belang met hoeveel liter je start met maischen.

=>Wat de korrelgist betreft (Brewferm Top): Die los ik niet (meer) eerst op in lauw water, maar kieper ik gewoon in de gekoelde wort

Hiero idem.

=>Wat het toevoegen van brouwsuiker aan het einde van het kookproces betreft: ... los ik die eerst op in kokend water.

Ik regel mijn ketel (op stand max.) met een frequentie regelaar en voor ik de suiker (langzaam/goed verdelen) toevoeg zet ik deze op 100%. De laatste minuten kook ik wat feller dan in het begin. Het is niet erg als de kook ff terug valt maar met langzaam toevoegen valt dit wel mee.

=>het verdampte water - 2 liter per ketel gecompenseerd wordt wat meer bier oplevert.

Ook hierdoor daalt je alcohol percentage, Het is de bedoeling van een recept dat de sg begin koken lager is dan bij eind koken.

=>Vaststelling bij het toevoegen van de glucose (zowel rechtstreeks toegevoegd aan het kokende wort als eerst opgelost in kokend water) is dat er zich dan gelatine-achtige deeltjes vormen die de neiging hebben om te bezinken. Dat samenklonteren gebeurt niet in het kokende water, maar wel als dat water (of de glucose rechtstreeks) toegevoegd wordt aan de kokende wort.

Nooit iets van gemerkt. Ik gebruik altijd fijne kristalsuiker.

=>Wat lageren betreft: dat heb ik nog nooit gedaan. Ik laat het bier ongeveer 2 weken in de gistkast (in de vooronderstelling dat het bier dan wel uitgegist zal zijn)

Wel ff kijken of je eind sg is gehaald anders nog enkele dagen wachten

=>Wat de jodiumproef betreft: Moet de jodiumtest ook na pletten van de moutkorrels een ongekleurd (blauw-violet) resultaat opleveren?

Moet niet maar mag wel. Fijner schroten zal de kleur verminderen

=>Wat het bepalen van de pH waarde betreft:

Als je bier lekker is, waarom dan die moeite. Voer je water in in brouwsoftware en dan rolt er meteen uit hoeveel je moet aanzuren (en welke brouwzouten je kan/mag toevoegen.

=>Het recept stelt ook voor om koriander toe te voegen, maar dat heb ik nog nooit geprobeerd.

Probeer bij één kook een 6 à 8 gram toe te voegen, 10 min voor einde kook. Vind je dat bier lekkerder dan kan je een volgend keer nog meer toevoegen.

[emiel1]

Nee, de sensor ligt gewoon los op het middelste gistvat. Als je die vastplakt met een sponsje erop dan isoleer je de sensor en wordt hij dus minder 'sensitief'. Het zal wel kloppen dat de koeling en de verwarming dan veel minder vaak aanslaan maar een koelbeurt of verwarmingsbeurt zal dan wel langer duren. Je meet dan de temperatuur van de inhoud van het vat en niet van de lucht eromheen, maar tenslotte is het de lucht rondom het vat die het vat koelt of verwarmt. Ik twijfel dus of het vastplakken van de sensor met een sponsje winst oplevert of werkelijk een verbetering is.

Bijkomend gegeven is dat ik met drie gistvaten tegelijk werk en slechts één sensor heb. Hou dan ook rekening met het gegeven dat de koelkast bij normaal gebruik bovenaan tot 5°C warmer is dan onderaan (het gaat om een grote koelkast zonder vriesvak binnenin van 1.86 m hoog).

Het usb ventilatortje heb ik ook (enkel) aangesloten op de uitgang "koelen" van de inkbird temperatuurregelaar. Dat betekent dat het ventilatortje alleen werkt als er gekoeld wordt. Ik twijfel of dat de beste optie is. Ik kan het ventilatortje ook op de uitgang "verwarmen" aansluiten oftwel permanent laten draaien door de ventilator niet via de temperatuurregelaar te laten voeden.

De temperatuurregelaar is ingesteld op 21°C met een tolerantie van +1°C / - 1°C. Als het allemaal klopt zou de gistkast dus altijd ergens tussen 20 en 22°C moeten zitten. En in de wetenschap dat de koelkast boven 5°C warmer is dan onderaan tussen 17.5 en 24.5°C. Volgens het zakje korrelgist (Brewferm Top) is een vergistingstemperatuur tussen 18 en 25°C optimaal. (Als ik dit zo schrijf bedenk ik me dat ik de Inkbird temperatuurregelaar beter op 21.5° zou instellen i.p.v. 21°C.)

Als ik jou was zou ik de sensor toch op het vat plakken. Het regelen van de temperatuur rondom je vaten zal namelijk maar weinig invloed hebben op de temperatuur in je vaten. Tijdens de vergisting wordt er een hoop warmte geproduceerd, dat wil je terugkoelen. Die stijging vindt plaats in je vat en niet in de ruimte er omheen. Natuurlijk wordt er wel een deel afgestaan aan de ruimte rondom het vat, maar dat is niet zo veel en zal dus snel weer gekoeld zijn. Maar ondertussen loopt de temperatuur in je vaten op en een omgeving van 21 graden zal een vat waarin de temperatuur oploopt met een paar graden per uur niet echt in bedwang gaan houden...

[Kiekeboe]

Als ik jou was zou ik de sensor toch op het vat plakken. Het regelen van de temperatuur rondom je vaten zal namelijk maar weinig invloed hebben op de temperatuur in je vaten. Tijdens de vergisting wordt er een hoop warmte geproduceerd, dat wil je terugkoelen. Die stijging vindt plaats in je vat en niet in de ruimte er omheen. Natuurlijk wordt er wel een deel afgestaan aan de ruimte rondom het vat, maar dat is niet zo veel en zal dus snel weer gekoeld zijn. Maar ondertussen loopt de temperatuur in je vaten op en een omgeving van 21 graden zal een vat waarin de temperatuur oploopt met een paar graden per uur niet echt in bedwang gaan houden...

OK, je hebt me overtuigd. Bij de eerstvolgende brouwsessie zal ik de temperatuursensor op het middelste vat plakken met een sponsje eromheen.

[Kiekeboe]

Hier ook een elektrische brouwer maar op verschillende manieren/installaties brouwsels van 10 of 20 of 35 liter.

=>Het overschakelen van een schijvenmolen naar een walsmolen maakt geen verschil.

Als ik mijn schijvenmolen strak zet dan is mijn rendement hoger dan bij mijn walsmolen. Omdat ik niet te snel filter en vloeistof niveau  boven filterbed houd tijdens spoelen zijn er nooit problemen met dichtslaan.

=>Wat de ingrediënten betreft:

Heb je deze al een in een programma gezet zoals BrouwHulp oid? Dit betreffende begin sg en rendement.

=> Ik heb die tijd op 50° vermindert tot 5 minuten.
=>Een tweede reden waarom ik de tijd van de eerste maischpauze heb ingekort is dat die elektrische ketels van 27 liter van Brewferm bij het verhogen van 50 naar 62° voortdurend uitvallen zonder verklaarbare reden.

Hier ook meerdere ketels waaronder een Brewferm 27 liter à 2000Watt.
Heb nooit problemen met opwarmen/uitvallen. Sinds geruime tijd verwarm ik mijn water tot 66 graden en voeg dan mijn stort (roerend) toe. Begintemp is dan tegen 63 graden oid.
Probeer dit ook eens tijdens je brouwdag met één ketel. Je zult zien het resultaat zeer goed bier oplevert.

=>Wat het alcoholpercentage betreft: een waarde tussen 1065 en 1070 rond de 7.5% en geen 9% zoals in het recept.

De 7,5% zal met hergisting op fles redelijk kloppen

=>Wat filteren betreft: Ik weet niet hoeveel spoelwater ik mag gebruiken. Klopt het dat het spoelwater de helft moet zijn van het maischwater.

Zodra je minder maischwater gebruikt moet je meer spoelwater gebruiken voor doel sg. zo'n 11 liter spoelwater kan wel met een 20 liter brouw maar dan is het wel van belang met hoeveel liter je start met maischen.

=>Wat de korrelgist betreft (Brewferm Top): Die los ik niet (meer) eerst op in lauw water, maar kieper ik gewoon in de gekoelde wort

Hiero idem.

=>Wat het toevoegen van brouwsuiker aan het einde van het kookproces betreft: ... los ik die eerst op in kokend water.

Ik regel mijn ketel (op stand max.) met een frequentie regelaar en voor ik de suiker (langzaam/goed verdelen) toevoeg zet ik deze op 100%. De laatste minuten kook ik wat feller dan in het begin. Het is niet erg als de kook ff terug valt maar met langzaam toevoegen valt dit wel mee.

=>het verdampte water - 2 liter per ketel gecompenseerd wordt wat meer bier oplevert.

Ook hierdoor daalt je alcohol percentage, Het is de bedoeling van een recept dat de sg begin koken lager is dan bij eind koken.

=>Vaststelling bij het toevoegen van de glucose (zowel rechtstreeks toegevoegd aan het kokende wort als eerst opgelost in kokend water) is dat er zich dan gelatine-achtige deeltjes vormen die de neiging hebben om te bezinken. Dat samenklonteren gebeurt niet in het kokende water, maar wel als dat water (of de glucose rechtstreeks) toegevoegd wordt aan de kokende wort.

Nooit iets van gemerkt. Ik gebruik altijd fijne kristalsuiker.

=>Wat lageren betreft: dat heb ik nog nooit gedaan. Ik laat het bier ongeveer 2 weken in de gistkast (in de vooronderstelling dat het bier dan wel uitgegist zal zijn)

Wel ff kijken of je eind sg is gehaald anders nog enkele dagen wachten

=>Wat de jodiumproef betreft: Moet de jodiumtest ook na pletten van de moutkorrels een ongekleurd (blauw-violet) resultaat opleveren?

Moet niet maar mag wel. Fijner schroten zal de kleur verminderen

=>Wat het bepalen van de pH waarde betreft:

Als je bier lekker is, waarom dan die moeite. Voer je water in in brouwsoftware en dan rolt er meteen uit hoeveel je moet aanzuren (en welke brouwzouten je kan/mag toevoegen.

=>Het recept stelt ook voor om koriander toe te voegen, maar dat heb ik nog nooit geprobeerd.

Probeer bij één kook een 6 à 8 gram toe te voegen, 10 min voor einde kook. Vind je dat bier lekkerder dan kan je een volgend keer nog meer toevoegen.

Fijne reactie! Ik zat te wachten op kritisch-constructieve commentaar op mijn werkwijze.  Over deze reactie en tips ga ik nadenken en later reageren. Maar nu is het te laat op de dag.

[Kiekeboe]

Ik ben wel echt onder de indruk hoeveel je brouwt in zo'n kleine ruimte, je lijkt de Ikea wel die een compleet huis in een 3 bij 3 kamertje propt

Haha, je hebt gelijk, mogelijks is mijn kunde om vanalles en nog wat te organiseren in een kleine ruimte groter dan mijn kunde en kennis van bierbrouwen.

Je zou de brouwsels ook in canon kunnen doen. Dus op het moment dat de eerste aan het masichen is je de tweede pas inmaischen, ook omdat je aan het eind toch moet wachten met koelen.

Die 'canon' gebeurt nu ook al. Er is sowieso tijd nodig voor het uitvoeren van allerlei stappen in het bierbrouwprces. In dat proces zit er tussen ketel 1 en 3 gemiddeld 15 minuten. Dat maakt multitasking tot een noodzaak, anderzijds moet ik mijn flatje bij elke stap in het brouwproces herorganiseren. Bij gebrek aan ruimte moet de grootste tafel in het flatje voortdurend opnieuw vrij gemaakt worden voor de volgende stap in het brouwproces. Als ik alle stappen door elkaar mix dan heb ik veel meer werkruimte nodig.

[Kiekeboe]

Hier ook een elektrische brouwer maar op verschillende manieren/installaties brouwsels van 10 of 20 of 35 liter.

=>Het overschakelen van een schijvenmolen naar een walsmolen maakt geen verschil.

Als ik mijn schijvenmolen strak zet dan is mijn rendement hoger dan bij mijn walsmolen. Omdat ik niet te snel filter en vloeistof niveau  boven filterbed houd tijdens spoelen zijn er nooit problemen met dichtslaan.

Ik denk ongeveer hetzelfde, hoe fijner je schroot, hoe groter je brouwrendement. Het 'dichtslaan' van het filterbed is een probleem dat je kan voorkomen door voldoende spoelwater toe te voegen zodat het filterbed niet droog komt te staan.

=>Wat de ingrediënten betreft:

Heb je deze al een in een programma gezet zoals BrouwHulp oid? Dit betreffende begin sg en rendement.

Nee, ik heb wel ergens ooit brouwsoftware gedownload en er wat op geklikt, maar ik weet niet hoe ik echt met zo'n programma kan werken of hoe ik eraan moet beginnen. Ik brouw gewoon op middeleeuwse wijze met het blote verstand.

=> Ik heb die tijd op 50° vermindert tot 5 minuten.
=>Een tweede reden waarom ik de tijd van de eerste maischpauze heb ingekort is dat die elektrische ketels van 27 liter van Brewferm bij het verhogen van 50 naar 62° voortdurend uitvallen zonder verklaarbare reden.

Hier ook meerdere ketels waaronder een Brewferm 27 liter à 2000Watt.
Heb nooit problemen met opwarmen/uitvallen. Sinds geruime tijd verwarm ik mijn water tot 66 graden en voeg dan mijn stort (roerend) toe. Begintemp is dan tegen 63 graden oid.

Tja, het uitvallen van die (alle 3) ketels gebeurt enkel bij het verhogen van de temperatuur van 50 naar 62°, bij hogere temperaturen is er geen probleem meer. Ik lees op verschillende plaatsen dat een maischpauze op 50° nergens voor nodig is. Doch conservatief als ik ben heb ik wel wat angst om van het oorspronkelijke basisrecept af te wijken.

Probeer dit ook eens tijdens je brouwdag met één ketel. Je zult zien het resultaat zeer goed bier oplevert.

Ik overweeg om bij een volgende  brouwdag de maischstap op 50° over te slaan, niet bij één ketel maar bij alle drie de ketels. Vervolgens 1 ketel volgens hoger beschreven recept, dan 1 ketel met toevoeging met koriander, dan 1 ketel waar de glucose vervangen wordt door fijne kristalsuiker uit de supermarkt.

=>Wat het alcoholpercentage betreft: een waarde tussen 1065 en 1070 rond de 7.5% en geen 9% zoals in het recept.

De 7,5% zal met hergisting op fles redelijk kloppen

OK

=>Wat filteren betreft: Ik weet niet hoeveel spoelwater ik mag gebruiken. Klopt het dat het spoelwater de helft moet zijn van het maischwater.

Zodra je minder maischwater gebruikt moet je meer spoelwater gebruiken voor doel sg. zo'n 11 liter spoelwater kan wel met een 20 liter brouw maar dan is het wel van belang met hoeveel liter je start met maischen.

Volgens het recept moet ik vertrekken van 22 liter maischwater, maar dat is volgens mijn ervaring teveel omdat na toevoeging van de mout (5/6 kg) de ketel tot het uiterste randje gevuld is als hij niet scheef staat. Ik overweeg bij een volgende brouwbeurt te vertrekken van 20 liter maischwater en vervolgens tijdens filteren 12 liter (4 beslagscheppen van 3 liter) spoelwater toe te voegen. 

=>Wat de korrelgist betreft (Brewferm Top): Die los ik niet (meer) eerst op in lauw water, maar kieper ik gewoon in de gekoelde wort

Hiero idem.

OK

=>Wat het toevoegen van brouwsuiker aan het einde van het kookproces betreft: ... los ik die eerst op in kokend water.

Ik regel mijn ketel (op stand max.) met een frequentie regelaar en voor ik de suiker (langzaam/goed verdelen) toevoeg zet ik deze op 100%. De laatste minuten kook ik wat feller dan in het begin. Het is niet erg als de kook ff terug valt maar met langzaam toevoegen valt dit wel mee.

OK

=>het verdampte water - 2 liter per ketel gecompenseerd wordt wat meer bier oplevert.

Ook hierdoor daalt je alcohol percentage, Het is de bedoeling van een recept dat de sg begin koken lager is dan bij eind koken.

Dat begrijp ik.

=>Vaststelling bij het toevoegen van de glucose (zowel rechtstreeks toegevoegd aan het kokende wort als eerst opgelost in kokend water) is dat er zich dan gelatine-achtige deeltjes vormen die de neiging hebben om te bezinken. Dat samenklonteren gebeurt niet in het kokende water, maar wel als dat water (of de glucose rechtstreeks) toegevoegd wordt aan de kokende wort.

Nooit iets van gemerkt. Ik gebruik altijd fijne kristalsuiker.

Ik ga bij een volgende brouwdag de glucose (druivensuiker) in het recept ook eens vervangen door gewone witte kristalsuiker uit de supermarkt.

=>Wat lageren betreft: dat heb ik nog nooit gedaan. Ik laat het bier ongeveer 2 weken in de gistkast (in de vooronderstelling dat het bier dan wel uitgegist zal zijn)

Wel ff kijken of je eind sg is gehaald anders nog enkele dagen wachten

Buh? Ik kan het sg van het wort niet meer meten in de vergistingsfase. Mijn vergistingsvaten hebben geen aftapkraantje. Ik verneem dat de vergisting na enkele dagen is afgelopen. Ik stel dus een veiligheidsmarge in van 1 week alvorens te gaan bottelen.

=>Wat de jodiumproef betreft: Moet de jodiumtest ook na pletten van de moutkorrels een ongekleurd (blauw-violet) resultaat opleveren?

Moet niet maar mag wel. Fijner schroten zal de kleur verminderen

OK

=>Wat het bepalen van de pH waarde betreft:

Als je bier lekker is, waarom dan die moeite. Voer je water in in brouwsoftware en dan rolt er meteen uit hoeveel je moet aanzuren (en welke brouwzouten je kan/mag toevoegen.

Ik heb tot heden nog nooit gewerkt met brouwsoftware.

=>Het recept stelt ook voor om koriander toe te voegen, maar dat heb ik nog nooit geprobeerd.

Probeer bij één kook een 6 à 8 gram toe te voegen, 10 min voor einde kook. Vind je dat bier lekkerder dan kan je een volgend keer nog meer toevoegen.

Op de eerstvolgende brouwdag zal ik bij alle drie de ketels de eerste maischpauze op 50° overslaan. 1 ketel volgens voorgaand recept, 1 ketel voigens voorgaand recept maar met toevoeging van koriander, 1 ketel volgens voorgaand recept maar de glucose - druivensuiker vervangen door gewone witte kristalsuiker uit de supermarkt.

Maar die volgende brouwdag zal pas over een maand of 3/4 kunnen plaatsvinden omdat het bier dat thans staat te vergisten al mijn recipiënten (flesjes en soda-kegs) zal bezetten

[Herman]

Welkom Kiekeboe,

Mooi inspiratievol voorsteltopic! Inderdaad ongelooflijk knap op de vierkante meter gepland.

[middelaersch]

Als ik jou was zou ik de sensor toch op het vat plakken. Het regelen van de temperatuur rondom je vaten zal namelijk maar weinig invloed hebben op de temperatuur in je vaten. Tijdens de vergisting wordt er een hoop warmte geproduceerd, dat wil je terugkoelen. Die stijging vindt plaats in je vat en niet in de ruimte er omheen. Natuurlijk wordt er wel een deel afgestaan aan de ruimte rondom het vat, maar dat is niet zo veel en zal dus snel weer gekoeld zijn. Maar ondertussen loopt de temperatuur in je vaten op en een omgeving van 21 graden zal een vat waarin de temperatuur oploopt met een paar graden per uur niet echt in bedwang gaan houden...

Helemaal correct. Je moet de temperatuur van het bier regelen, en dus ook meten. De temperatuur van de lucht in de koelkast is in feite niet relevant.
Tevens voorkom je hiermee dat de regeling gaat resoneren (jojo-en).

Overigens is over dit onderwerp temperatuur gecontroleerd vergisten al heel veel geschreven op dit forum....

[Neetje]

Volgens het recept moet ik vertrekken van 22 liter maischwater, maar dat is volgens mijn ervaring teveel omdat na toevoeging van de mout (5/6 kg) de ketel tot het uiterste randje gevuld is als hij niet scheef staat. Ik overweeg bij een volgende brouwbeurt te vertrekken van 20 liter maischwater en vervolgens tijdens filteren 12 liter (4 beslagscheppen van 3 liter) spoelwater toe te voegen. 

Met jou stort 5 kg pilsmout + 800 gram tarwemout + 1 kg suiker heb je bij 20 liter maischwater ongeveer 8,4 liter spoelwater nodig voor sg van 1.089. Gerekend met brouwzaalrendement van 80%
Geen water toevoegen tijdens suikerstort koken en al het wort uit de filterkoek laten lopen zodat je de 22,8 liter bij start koken hebt.

Het lijkt erop dat je spoelverlies en extra toevoeging van water je sg verlaagd.
Omdat je volop kookt verwacht ik dat je meer dan 2 liter verdampt maar als je na einde koken minder dan 20,8 liter over hebt kun je nog wat water toevoegen

Bij een rendement van 75 % zou het sg 1.085 zijn.

[Kiekeboe]

Welkom Kiekeboe,

Mooi inspiratievol voorsteltopic! Inderdaad ongelooflijk knap op de vierkante meter gepland.

Dank. Zeg maar op de vierkante centimeter gepland ipv vierkante meter.

[Kiekeboe]

Helemaal correct. Je moet de temperatuur van het bier regelen, en dus ook meten. De temperatuur van de lucht in de koelkast is in feite niet relevant.
Tevens voorkom je hiermee dat de regeling gaat resoneren (jojo-en).

Overigens is over dit onderwerp temperatuur gecontroleerd vergisten al heel veel geschreven op dit forum....

Ja, het argument van Emiel1 dat de temperatuur in het gistvat aan het begin van de vergisting veel hoger oploopt dan de omgevingstemperatuur heeft me overtuigd. Ook al omdat zo'n plastieken tonnetje minder warmte geleid dan een rvs vergistingsvat. Dan heb je ook een veel lagere omgevingstemperatuur nodig om de temperatuur in het vat efficiënt te koelen tot op het gewenste niveau. De temperatuur rond het vat is niet zo belangrijk als de temperatuur in het vat. Maar ik ga het sponsje met sensor niet vastplakken, maar proberen vastmaken met een elastische broeksriem omdat ik een hekel heb aan plakbandsporen op mijn gistvat. Hoewel ik denk dat zo'n gistvat een iets ruimere omtrek heeft dan de broeksriemen in mijn kleerkast. Maar we zien wel.

[middelaersch]

Ja, het argument van Emiel1 dat de temperatuur in het brouwvat aan het begin van de vergisting veel hoger oploopt dan de omgevingstemperatuur heeft me overtuigd. Ook al omdat zo'n plastieken tonnetje minder warmte geleid dan een rvs vergistingsvat. Dan heb je ook een veel lagere omgevingstemperatuur nodig om de temperatuur in het vat efficiënt te koelen tot op het gewenste niveau. De temperatuur rond het vat is niet zo belangrijk als de temperatuur in het vat. Maar ik ga het sponsje met sensor niet vastplakken, maar proberen vastmaken met een elastische broeksriem omdat ik een hekel heb aan plakbandsporen op mijn gistvat. Hoewel ik denk dat zo'n gistvat een iets ruimere omtrek heeft dan de broeksriemen in mijn kleerkast. Maar we zien wel.

Ik gebruikte eerst een spanbandje. Zelfde idee al jij hebt...
Nu ben ik iets pragmatischer geworden: duct tape.

[Koen S]

Sensor vastplakken met afplaktape voor schilderwerk, dan sponsje erover met elastiek van de naaiwinkel.

[middelaersch]

Sensor vastplakken met afplaktape voor schilderwerk, dan sponsje erover met elastiek van de naaiwinkel.

Ik plak een stukje isolatiemateriaal dat bedoeld is om achter verwarmingsradiatoren te plakken links, recht en onder op het gistvat vast met duct tape.
Dan duw ik de sensor van bovenaf in dat  'zakje'. De sensor zelf plak ik dus niet vast.

[Kiekeboe]

=>Wat lageren betreft: dat heb ik nog nooit gedaan. Ik laat het bier ongeveer 2 weken in de gistkast (in de vooronderstelling dat het bier dan wel uitgegist zal zijn)

Wel ff kijken of je eind sg is gehaald anders nog enkele dagen wachten

Tja, ik verwijs naar foto's van mijn brouwinstallatie hierboven. Mijn gistvaten hebben geen aftapkraantjes. Volgens info zou de vergisting van het bier enkele dagen duren, om er heel zeker van te zijn dat het vergistingsproces voltooid is wacht ik 2 weken. In zoverre observatie met het blote oog ook meetelt stel ik vast dat het bubbelen in het waterslot na enkele dagen stopt. Ik kan dus enkel staalnames doen van het bier als ik de deksel van het vergistingsvat schroef wat dan weer tot infecties kan leiden.

[Kiekeboe]

=> Ik heb die tijd op 50° vermindert tot 5 minuten.
=>Een tweede reden waarom ik de tijd van de eerste maischpauze heb ingekort is dat die elektrische ketels van 27 liter van Brewferm bij het verhogen van 50 naar 62° voortdurend uitvallen zonder verklaarbare reden.

Hier ook meerdere ketels waaronder een Brewferm 27 liter à 2000Watt.
Heb nooit problemen met opwarmen/uitvallen. Sinds geruime tijd verwarm ik mijn water tot 66 graden en voeg dan mijn stort (roerend) toe. Begintemp is dan tegen 63 graden oid.
Probeer dit ook eens tijdens je brouwdag met één ketel. Je zult zien het resultaat zeer goed bier oplevert.

Ik wil wel eens proberen om die eerste stap/temperatuur/maischpauze over te slaan.

Nu schrijft het recept voor 15 minuten op 50°, dan 45 minuten op 62°, dan 30 minuten op 72°, tenslotte 5 minuten op 78°.

De benogdigde tijd voor het tussentijds verwarmen naar een hogere temperatuur neemt ook ongeveer één uur in beslag. Het totale maischproces duurt dan 2.5 uur.

Ik vraag me echter af of ik dan de tijd van de maischpauze op 62° moet verlengen? De geschrote mout heeft dan immers +/- 35 minuten minder tijd om te weken en zetmeel om te zetten in vergistbare suikers. Heeft iemand daar een mening over?

[Jacques]

Ik wil wel eens proberen om die eerste stap/temperatuur/maischpauze over te slaan.

Nu schrijft het recept voor 15 minuten op 50°, dan 45 minuten op 62°, dan 30 minuten op 72°, tenslotte 5 minuten op 78°.

De benogdigde tijd voor het tussentijds verwarmen naar een hogere temperatuur neemt ook ongeveer één uur in beslag. Het totale maischproces duurt dan 2.5 uur.

Ik vraag me echter af of ik dan de tijd van de maischpauze op 62° moet verlengen? De geschrote mout heeft dan immers +/- 35 minuten minder tijd om te weken en zetmeel om te zetten in vergistbare suikers. Heeft iemand daar een mening over?

Sla de temperaturen onder de 62 ºC over en laat de rest zoals het is. De zetmeel wordt netjes omgezet en je hoeft de maischtijden niet te verlengen. Zo haal je een grote tijdwinst die niet ten koste gaat aan de kwaliteit van je bier. 

[Kiekeboe]

Sla de temperaturen onder de 62 ºC over en laat de rest zoals het is. De zetmeel wordt netjes omgezet en je hoeft de maischtijden niet te verlengen. Zo haal je een grote tijdwinst die niet ten koste gaat aan de kwaliteit van je bier.

Aha, een verassend duidelijk antwoord dat dan nog van een grote specialist terzake komt.

Dan nog een paar vraagjes (nu ik je toch aan de lijn heb).

- Ik heb ergens gelezen (mogelijks op dit forum) dat maischen op een lage temperatuur (50°) nadelig uitpakt voor de schuimhoudbaarheid. Dat vind ik soms een probleem (colaschuim), hoewel ik de subjectieve indruk heb dat de schuimhoudbaarheid verbetert als het bier langer (een maand of 3) gerijpt heeft. Klopt daar iets van?

- Dan heb ik ook ergens gelezen (mogelijks ook al op dit forum) dat maischen op een lage temperatuur voordelig uitpakt wat betreft helderheid van het bier. Of er een verband bestaat weet ik niet echt. Ik heb vooral de indruk dat hoe langer het bier in de koelkast staat hoe helderder het wordt.

- Dan overweeg ik ook om de glucose in het recept (800 gr / 1 kg) te vervangen door kristalsuiker uit de supermarkt. Zal dat grote invloed hebben op de smaak of de kwaliteit van het bier?

[Jacques]

Eiwitten geven schuim en volmondigheid/body en kunnen troebelheid veroorzaken.
Tegenwoordig wordt de mout in de mouterij intensiever behandeld waardoor eiwitpauzes niet meer nodig zijn. Een enzympauze kan er zelfs voor zorgen dat de schuimhoudbaarheid minder wordt. Maar er zijn veel meer factoren die invloed hebben op schuimhoudbaarheid. De zwaarte van het bier, vergistingstemperatuur, gebruikte gist, de mate van beluchten van het wort en nog wat zaken zijn van belang.

Glucose kun je zonder problemen vervangen door kristalsuiker (sucrose). Dat heeft nagenoeg geen invloed op de smaak van je bier.

[Kiekeboe]

En dan een fotoverslagje van een botteldag.


Het bier dat we op 18 augustus hebben gebrouwen (zie hoger) hebben we gebotteld op 2 september. Tussentijds heeft het bier in de vergistingskast (3 vaten van 30 liter - met 22 liter wort) op een temperatuur van 21°C. De dag voor het bottelen schakelen we de inkbird temperatuurregelaar uit en schakelen we de normale koelkastfunctie weer in, vervolgens wordt het bier dan een dag later gebotteld op een temperatuur rond de 6°C.

We hebben het bier 2 weken laten gisten. Het meten van het soortelijk gewicht om het einde van de vergisting vast te stellen hebben we niet gedaan wegens geen aftapkraantje aan de vergistingsvaten. Het SG bij bottelen bleek telkens tussen 1015 en 1020 te liggen (sommige metingen met en andere zonder bottelsuiker). Het begin SG lag telkens tussen 1065 en 1070.

Dit zijn de recipiënten waarin het bier gebotteld zal worden; zijnde 5 bakken met beugelflesjes (steinie brown 33 cl) alsook 2 kleine soda-kegs van 2.5 US gallon (+/- 9.5 liter).

[Kiekeboe]

Alle flesjes worden aan de binnenzijde mechanisch geborsteld met behulp van een flessenborstel gemonteerd op een boormachine. Het is de eerste keer dat ik een boormachine gebruik om flesjes te reinigen en ik ben erg tevreden van het resultaat. Ook sterk vervuilde flesjes met aangedroogde schimmels en rotzooi bleken makkelijk schoon te krijgen met dit systeem en zonder gebruik van agressieve chemicaliën. Ik heb me suf gezocht via google naar een soort van 'automatische' flessenborstel, maar ik heb die niet gevonden. Dus heb ik die zelf maar bedacht. Tenzij de winkels voor hobbybrouwspullen me voor zijn zal ik een patent aanvragen op mijn 'automatische' flessenborstel en daar misschien ooit rijk van worden  .

[Kiekeboe]

Na het borstelen laat ik de flesjes weken in een bad met heet water waarin een 4-tal vaatwastabletten zijn opgelost. Na enkele uren weken worden de flesjes opnieuw gespoeld.

Gelet op het succes van de flessenborstel, boormachine aangedreven overweeg ik om deze fase van weken in bad de volgende keer over te slaan (of te integreren - alles bij het aanrecht zonder langdurig op lage (ergonomisch onverantwoord) hoogte met kromme rug te moeten werken.)

Bij eerdere probeersels van reinigen flesjes liet ik de flesjes eerst weken in bad alvorens met de hand te borstelen, maar dan zat er zoveel viezigheid in het water dat ik deze keer eens wou proberen de flesjes al een beetje proper te hebben voordat ze geweekt werden in bad.

[Kiekeboe]

Na het weken worden de flesjes opnieuw gespoeld (evt geborsteld als dat nodig mocht blijken, maar dat was niet zo) en met zuiver water gevuld in een steriliseerketel (elektrische brouwketel/maischketel) gedaan om even te laten koken/steriliseren.

[Kiekeboe]

De gesteriliseerde flesjes laten we dan afdruipen op een afdruiprek voor flesjes.

[Kiekeboe]

Voorafgaand aan bovenstaande hebben we alle beugels van de flesjes afgenomen. We hebben ook de dichtingsringen van de beugels gescheiden. De beugels steriliseren we door ze te laten koken in water. De dichtingsringen reinigen we eerst met detergent en na grondig spoelen ontsmetten we die in een oplossing van warm water met puro oxi.

De dichtingsringen laten we niet koken omdat ze daardoor verharden. De beugels laten we wel koken maar laten we nadien niet langzaam afkoelen maar heel snel in ijskoud water omdat langzaam afkoelen de staaldraad van de beugels minder hard maakt minder spankracht heeft.

[Kiekeboe]

Dan hevelen we het bier in het vergistingsvat over naar een bottelvat. We hebben aan het bottelvat 8 gram suiker per liter bier (opgelost in kokend water) toegevoegd voorafgaand aan het hevelen.

[Kiekeboe]

Dan bottelen maar met een afvulpijpje. Met een lamp controleren we het vulniveau tijdens vullen.

[Kiekeboe]

Eén flesje (per brouwsel) voorzien we van een manometertje om de hergisting op fles te kunnen opvolgen. Aangezien we 60 liter bier gaan bottelen die afkomstig zijn uit 3 afzonderlijke gistvaten zullen we 3 flesjes met een manometer hebben.

[Kiekeboe]

De overige flesjes krijgen een etiket met een prijstang. Deze prijstang heeft twee regels waarop je telkens 6 cijfers kan zetten. De bovenste regel bevat de brouwdatum van het brouwsel. De tweede regel bevat info over het type bier alsook over welke variant van het simultaan gebrouwen bier het gaat.

[Kiekeboe]

Nadat we de 5 bakken bier gevuld hebben moeten we ook nog onze soda-kegs vullen. Die vaatjes worden eerst gespoeld met heet water waarin een vaatwastablet is opgelost, nadien ook nog eens met heet water met puro oxi. Opdat ook de leidingen gespoeld zouden zijn sluiten we ook af en toe de CO2 fles aan en een picknicktap.

[Kiekeboe]

Dan vullen we de soda-kegs rechtstreeks vanuit het gistvat en zonder bottelvat. Er werd aan de soda-kegs wel eerst suikerwater toegevoegd (4 gram per liter) alvorens het bier over te hevelen.

[Kiekeboe]

Zo dat was het fotoverslagje van mijn bottelmethode. Hopelijk krijg ik wat kritisch-constructieve commentaren waaruit ik kan leren wat ik allemaal verkeerd doe.


Nu is het tijd voor een biertje.

[Adbrouwt]

Zo dat was het fotoverslagje van mijn bottelmethode. Hopelijk krijg ik wat kritisch-constructieve commentaren waaruit ik kan leren wat ik allemaal verkeerd doe.

Je gaat ervan uit dat je neergesabeld wordt maar ik vind de onderstaande tip echt top. Ga ik ook doen.

[tdp]

Je gaat ervan uit dat je neergesabeld wordt maar ik vind de onderstaande tip echt top. Ga ik ook doen.

Vind het ook een praktische oplossing, en zal er ook eens een flessenborstel aan wagen

[Kiekeboe]

Je gaat ervan uit dat je neergesabeld wordt maar ik vind de onderstaande tip echt top. Ga ik ook doen.

Vind het ook een praktische oplossing, en zal er ook eens een flessenborstel aan wagen

Gewoon het uiteinde van de plastic handgreep van een 'gewone' flessenborstel afzagen zodat de rest mooi past in de kop van een boormachine.

Opletten dat de draairichting van de boormachine de windingen van de staaldraad die de kern is van de borstel versterkt in plaats  van verzwakt.

Wat snelheid betreft de boormachine op laagste toerental.

Dan een bak vuile flesjes ruim half vullen met water (de rest spat er mogelijks toch uit tijdens borstelen). De flesjes op voorhand vullen zorgt ervoor dat je de boormachine altijd met een droge rechterhand (gevaar elektrocutie!) kan vastnemen. De flesjes zelf hou je in je linkerhand boven het aanrecht tijdens borstelen.

Dan de boormachine pas laten draaien als de kop van de flessenborstel al een klein stukje in het flesje zit (anders krijg je een vliegtuigpropeller ipv borstel).

Omdat de staaldraad die de kern vormt van de borstel een beetje 'wiebelig' is, zal de draaiende borstel vanzelf de hoekjes (met het meest hardnekkige vuil) aan de ronde onderkant van het flesje als borstelspoor opzoeken.

Tenslotte de geborstelde flesjes leeggieten en naspoelen.

Na hooguit een kwartier heb je een volledige bak van 24 sterk vervuilde flesjes (zonder agressieve chemicaliën) proper geborsteld en nagespoeld met zuiver water. 

[Adbrouwt]

Bedankt voor de mooie uitleg. Om de boormachine droog te houden gaat nog de grootste uitdaging worden.

[brouwer_paul]

Hoi Kiekeboe,

Geen kritiek, maar vooral veel lof over je post. Ik heb er van gesmuld en dan heb ik je bier nog niet eens geproefd. Nogmaals hulde!

En ja, die borstel tip ga ik ook opvolgen :-)

groet Paul

[Kiekeboe]

Bedankt voor de mooie uitleg. Om de boormachine droog te houden gaat nog de grootste uitdaging worden.

Dat valt reuze mee als je de flesjes op voorhand vult voordat je met de boormachine + borstel aan de slag gaat. Nadien wacht je ook met leeggieten en naspoelen tot een hele bak flesjes is geborsteld en je de boormachine even aan de kant kan leggen. (Op die manier verspil je ook het minste water tijdens reinigen.)

Bij het terugtrekken van de borstel uit het flesje laat je de boormachine zo langzaam mogelijk draaien zodat er geen water in het rond gezwierd wordt.

[joenedu]

Prachtig om te lezen en (vooral ook om) te zien hoe u dingen aanpakt en opgelost hebt. Ik heb weer een aantal nieuwe ideeën opgedaan zo, top!

[Carlo]

Echt mooi verslag, kan ik nog wat van leren.

[Kiekeboe]

En dan nu na voorstelling van brouwinstallatie en omstandigheden - receptuur en aanpassingen, beschrijving werkwijzen allerlei, fotoverslagje van brouwdag en fotoverslagje van botteldag - enkele vragen. Hopelijk zijn er enkele collega hobby-brouwers die de tijd en de goedheid in hun hart hebben om te reageren op deze vragen.

[Kiekeboe]

Vraag nr 1: Ik zie bij heel wat foto's van brouwinstallaties op internet alsook op allerlei filmpjes (met dank aan o.m. de filmpjes van Brouw Tv van Hans Domburg en Oscar Moerman) die ik vaak bekeken heb, dat nogal wat hobby-brouwers zich vermoeien met het isoleren van de maischketel. Dat gaat dan over het isoleren met een slaapzak, muurisolatie, aluminiumfolie of maischen in frigoboxen, enz. Ik begrijp niet waarom dat nodig is. Ik kon nergens duidelijke of pertinente informatie vinden over het nut van die isolatie.

Tijdens een lange maischpauze daalt de temperatuur in de ketel (naargelang omgevingstemperatuur) mogelijks enkele graden. Als de temperatuur te veel of te snel terugloopt, schakel ik de verwarming van de ketel tijdens de maischpauze weer in en roer een beetje in het beslag zodat de temperatuur opnieuw gelijkmatig verdeeld wordt en de gewenste temperatuur opnieuw bereikt is. Is er iets mis met het tussentijds bij verwarmen en roeren tijdens een maischpauze (als alternatief voor een geïsoleerde maischketel) ?

[middelaersch]

Alle flesjes worden aan de binnenzijde mechanisch geborsteld met behulp van een flessenborstel gemonteerd op een boormachine.

Goed idee, alleen zou ik wel de voorkeur geven aan een accuboormachine.

Water en 230 Volt is niet echt een veilige combinatie. 

[Kiekeboe]

Goed idee, alleen zou ik wel de voorkeur geven aan een accuboormachine.

Water en 230 Volt is niet echt een veilige combinatie. 

Mijn initieel voornemen was om de flessenborstel te monteren op een oplaadbaar draadloos schroefmachientje i.p.v. op een boormachine op 230 volt. Vooral omdat dit schroefmachientje een stuk kleiner, toch krachtig en minder zwaar is. Maar ik kon geen manier bedenken voor de koppeling van de borstel met het schroefmachientje.

In de praktische ervaring die ik had met een boormachine is het niet moeilijk om de boormachine volkomen droog te houden als je de flesjes op voorhand vult en pas gaat leeg gieten en naspoelen als je de boormachine aan de kant gelegd hebt.

Voor de rest zijn boormachines anno 2019 relatief vochtbestendig. Ook bouwvakkers evt dakwerkers moeten hun materieel in de steek laten als het begint te regenen om te gaan schuilen, na korte tijd -als de regenbui voorbij getrokken is- werken ze zonder problemen verder.

[Serge VL]

Ik heb vroeger ook zo mijn flesjes gewassen, werkt goed maar je moet wel opletten als je toevallig een knikje krijgt in de staaldraad van de borstel, dan gebeurt het wel eens dat de hals van een flesje stukspringt. En ik kan je verzekeren je water en flesje wordt snel rood  Dus best handschoenen dragen!!

Omdat de hobby bij mij een beetje uit de hand is gelopen heb ondertussen een machinale flessenwasser waar ik Saniclean oplossing over recirculeer.  https://www.polsinelli.it/en/bottle-washing-machine-maxi-wash-P902.htm
Trouwens bij Enolandia hebben ze mooie machinale en handwas toestellen. http://www.enolandia.it/En/accessori-lavaggio.php
De "Manual Washer" (code 01103) vind ik wel goed gevonden en kan je zelf ook maken

[Kiekeboe]

Ik heb vroeger ook zo mijn flesjes gewassen, werkt goed maar je moet wel opletten als je toevallig een knikje krijgt in de staaldraad van de borstel, dan gebeurt het wel eens dat de hals van een flesje stukspringt. En ik kan je verzekeren je water en flesje wordt snel rood  Dus best handschoenen dragen!!

Nee, nee, als je met het nodige geduld en inzicht werkt is er niks gevaarlijk aan het borstelen van de binnenkant van flesjes met een flessenborstel op een boormachine.

Omdat de hobby bij mij een beetje uit de hand is gelopen heb ondertussen een machinale flessenwasser waar ik Saniclean oplossing over recirculeer.  https://www.polsinelli.it/en/bottle-washing-machine-maxi-wash-P902.htm
Trouwens bij Enolandia hebben ze mooie machinale en handwas toestellen. http://www.enolandia.it/En/accessori-lavaggio.php
De "Manual Washer" (code 01103) vind ik wel goed gevonden en kan je zelf ook maken

Het apparaat waar je naar verwijst, daarvan kan ik de werking niet goed begrijpen. Vooor de rest verwijzen je links naar spoel- en sproeiapparaten -al dan niet onder hogedruk. Met spoelen en sproeien (evt onder hogedruk) kom je er niet, je kan geen kalkaanslag of biersteen verwijderen met spoelen en sproeien. Dat kan alleen met mechanisch borstelen oftewel met heel erg agressieve chemicaliën.

[tdp]

Vraag nr 1: Ik zie bij heel wat foto's van brouwinstallaties op internet alsook op allerlei filmpjes (met dank aan o.m. de filmpjes van Brouw Tv van Hans Domburg en Oscar Moerman) die ik vaak bekeken heb, dat nogal wat hobby-brouwers zich vermoeien met het isoleren van de maischketel. Dat gaat dan over het isoleren met een slaapzak, muurisolatie, aluminiumfolie of maischen in frigoboxen, enz. Ik begrijp niet waarom dat nodig is. Ik kon nergens duidelijke of pertinente informatie vinden over het nut van die isolatie.

Tijdens een lange maischpauze daalt de temperatuur in de ketel (naargelang omgevingstemperatuur) mogelijks enkele graden. Als de temperatuur te veel of te snel terugloopt, schakel ik de verwarming van de ketel tijdens de maischpauze weer in en roer een beetje in het beslag zodat de temperatuur opnieuw gelijkmatig verdeeld wordt en de gewenste temperatuur opnieuw bereikt is. Is er iets mis met het tussentijds bij verwarmen en roeren tijdens een maischpauze (als alternatief voor een geïsoleerde maischketel) ?

Isoleren is inderdaad niets anders dan zorgen voor een stabiele temperatuur. Ik isoleer zelf niets (BrouwTV 22 ), en verwarm waar nodig bij. Tja, iedereen zijn manier van werken.

[Koen S]

Isoleren is inderdaad niets anders dan zorgen voor een stabiele temperatuur. Ik isoleer zelf niets (BrouwTV 22 ), en verwarm waar nodig bij. Tja, iedereen zijn manier van werken.

Als je isoleert, moet je minder bijverwarmen en minder roeren. Temperatuur is inderdaad stabieler, minder kans op doorschieters. Veel makkelijker en minder werk dus.

[middelaersch]

Voor de rest zijn boormachines anno 2019 relatief vochtbestendig. Ook bouwvakkers evt dakwerkers moeten hun materieel in de steek laten als het begint te regenen om te gaan schuilen, na korte tijd -als de regenbui voorbij getrokken is- werken ze zonder problemen verder.

Dit is toch een misvatting, in de handleiding van je boormachine staat o.a. het volgende:
Houd het gereedschap uit de buurt van regen en vocht. Het binnendringen van water in het elektrische gereedschap vergroot het risico van een elektrische schok.

De meeste elektrische gereedschappen zijn sinds jaar en dag IPX klasse 2 geïsoleerd. Dat is zeer beperkt spatwaterdicht. (IPX gaat van klasse 0 tot 9)

Wellicht een stukje beroepsdeformatie van mijn kant dat ik hier oog voor heb, ik werk bij een bedrijf dat elektrische apparatuur, o.a. gereedschap, keurt en certificeert. Veel ongelukken met apparaten en gereedschappen vloeien voort uit het gebruik in toepassingen waar ze niet voor bedoeld zijn. Daar is dit een voorbeeld van.

Overigens zie ik hier op het forum wel vaker dingen voorbijkomen waarvan ik denk 'hmmm...'. Aan iedereen zelf te bepalen welke risico's je wel of niet wilt nemen.

[Kiekeboe]

De meeste elektrische gereedschappen zijn sinds jaar en dag IPX klasse 2 geïsoleerd. Dat is zeer beperkt spatwaterdicht. (IPX gaat van klasse 0 tot 9)

Je hebt natuurlijk wel gelijk. Maar ik ben me wel bewust dat een boormachine daar niet echt voor gemaakt is. Daarom begon ik zelf over het veiligheidsaspect en gaf ik een beschrijving waarop je de boormachine droog kon houden tijdens het borstelen.

Anderzijds zie ik ook wel enige gelijkenis met een soepmixer of een elektrische klopper (weet niet of het laatste woord begrepen wordt in NL). Dat zijn ook elektro-apparaten waar je met een draaiend uiteinde in de soep of anders zit te plonsen.

Maar je post inspireert me wel om toch eens verder uit te zoeken of ik die flessenborstel ook niet op mijn schroefapparaatje kan monteren, dat is met een oplaadbare accu en is ook wat minder zwaar om te hanteren en op lager toerental toch ook erg krachtig.

Vroeger stond er een driehoekje met één of twee druppels op elektrische apparaten dat aangaf of een apparaat vochtbestendig was. Tegenwoordig zie ik dat nergens meer, wellicht zijn de regels verandert. Kan je IPX-klasse zien op een apparaat?

Overigens zie ik hier op het forum wel vaker dingen voorbijkomen waarvan ik denk 'hmmm...'. Aan iedereen zelf te bepalen welke risico's je wel of niet wilt nemen.

Ik denk dat ook wel eens als ik de uitrusting zie voorbij komen van sommige gistkasten met verdeeldozen, lampenfittings, stopcontacten en stekkers in de koelkast zelf. .

Ik maak me ook wel een beetje zorgen over de verwarming en de ventilator in mijn gistkast. Zie foto hierboven
ergens. Kan het kwaad om die attributen permanent te laten werken/draaien in een koelkast?

De ventilator (usb) en de (tuinkas-) verwarming van 45 watt zie je hieronder. Ik maak me het meeste zorgen over het ventilatortje. Dat apparaat is niet gemaakt om te gebruiken in een vochtige omgeving. Daarentegen in de beschrijving van de tube heater staat: "Deze kachel is IP55 gecertificeerd en kan tegen waterspetters."

[Kiekeboe]

Isoleren is inderdaad niets anders dan zorgen voor een stabiele temperatuur. Ik isoleer zelf niets (BrouwTV 22 ), en verwarm waar nodig bij. Tja, iedereen zijn manier van werken.

Ja ik ken dat filmpje. Ik heb de werkwijze om de dompelkoeler voor te verwarmen door hem een tijdje boven de kokende wort te plaatsen -i.p.v. direct erin- overgenomen van dat filmpje in mijn brouwmethode.

[middelaersch]

....
Anderzijds zie ik ook wel enige gelijkenis met een soepmixer of een elektrische klopper (weet niet of het laatste woord begrepen wordt in NL). Dat zijn ook elektro-apparaten waar je met een draaiend uiteinde in de soep of anders zit te plonsen.
...
Vroeger stond er een driehoekje met één of twee druppels op elektrische apparaten dat aangaf of een apparaat vochtbestendig was. Tegenwoordig zie ik dat nergens meer, wellicht zijn de regels verandert. Kan je IPX-klasse zien op een apparaat?
....
Ik maak me ook wel een beetje zorgen over de verwarming en de ventilator in mijn gistkast. Zie foto hierboven
ergens. Kan het kwaad om die attributen permanent te laten werken/draaien in een koelkast?
...
De ventilator (usb) en de (tuinkas-) verwarming van 45 watt zie je hieronder. Ik maak me het meeste zorgen over het ventilatortje. Dat apparaat is niet gemaakt om te gebruiken in een vochtige omgeving. Daarentegen in de beschrijving van de tubeheater staat: "Deze kachel is IP55 gecertificeerd en kan tegen waterspetters."

De IPX klasse van apparaten kan op het typeplaatje staan (twee vierkantjes in elkaar, al dan niet met een cijfer erachter: II voor IPX klasse 2.) Maar het staat ook in de handleiding bij de technische gegevens.

Een verwarming die bedoeld is voor een kas is (denk ik...) ook wel geschikt om in een koelkast te gebruiken. (Een kas is immers ook een vochtige omgeving.) Maar de stekker zou ik in ieder geval buiten de koelkast laten, dus geen stekkerblok in de koelkast.

USB ventilatortje: de USB voeding zou ik in ieder geval buiten de koelkast houden. (USB zelf is slechts 5 volt.)
Maar of zo'n ventilatortje er tegen kan om continue te draaien? Weet ik niet.

Nog een paar opmerkingen:
- ik kan mijn opvattingen over dingen hier schrijven, maar verantwoordelijk blijf je uiteraard zelf....
- In principe moet alle veiligheid gerelateerde informatie in de handleidingen van de betreffende apparaten staan, maar die leest vrijwel niemand.
- Veel spul wat je bij oom Ali koopt is mogelijk niet tegen Europese normen gekeurd.

Als je het interessant vindt kijk maar eens op deze site, en dan klikken op 'alert listings' om te zien hoeveel producten er wekelijks uit de markt worden gehaald met veiligheidsproblemen. 

https://ec.europa.eu/consumers/consumers_safety/safety_products/rapex/alerts/?event=SafeProductsOnline&lng=en

[Jacques]

...
Na hooguit een kwartier heb je een volledige bak van 24 sterk vervuilde flesjes (zonder agressieve chemicaliën) proper geborsteld en nagespoeld met zuiver water. 

Kiekeboe,

Graag de foto opnieuw plaatsen. De door jouw geuploade foto is tussen het wal en schip geraakt door een verhuizing van de site waar de foto's geplaatst worden.
Ik had hiervoor deze ochtend een waarschuwing gehad maar was vandaag met andere zaken bezig.

[Kiekeboe]

De IPX klasse van apparaten kan op het typeplaatje staan (twee vierkantjes in elkaar, al dan niet met een cijfer erachter: II voor IPX klasse 2.) Maar het staat ook in de handleiding bij de technische gegevens.

Ik zal -bij leven en welzijn- eens kijken of ik de informatie over vochtbestendigheid kan terugvinden op één of andere manier op het moment dat dit me relevant lijkt om te weten.

Een verwarming die bedoeld is voor een kas is (denk ik...) ook wel geschikt om in een koelkast te gebruiken. (Een kas is immers ook een vochtige omgeving.) Maar de stekker zou ik in ieder geval buiten de koelkast laten, dus geen stekkerblok in de koelkast.

Dat een tuinkasverwarming relatief vochtbestendig is was ook al mijn intuïtie. Stekkers, verdeeldozen en stopcontacten hou ik sowieso buiten de koelkast.

USB ventilatortje: de USB voeding zou ik in ieder geval buiten de koelkast houden. (USB zelf is slechts 5 volt.) 

Dat was ook mijn intuïtie. Maar ik ben niet zo bang van elektrocutie maar vooral van kortsluiting en brandgevaar. Is het brandgevaar bij apparaten die werken op 5 volt lager dan het brandgevaar bij apparaten die werken op 220 volt? Omdat ik bier brouw in een vakantieverblijf waar ik soms weken lang niet meer kom om de situatie op te volgen is dat wel een bezorgdheid.

Maar of zo'n ventilatortje er tegen kan om continue te draaien? Weet ik niet.

Die bedenking maakte ik mezelf ook al. Daarom slaat het ventilatortje via een verdeelstekker enkel aan als de temperatuurregelaar Inkbird de instructie geeft om te koelen (de voorbije zomer) omdat in deze periode de omgevingstemperatuur soms hoger ligt dat de voorgeschreven vergistingstemperatuur.

In de herfst, winter en lente die komt  -bij afwezigheid en met de verwarming uit-  zal de omgevingstemperatuur wellicht lager zal liggen dan de voorgeschreven vergistingstemperatuur. Dan laat ik het ventilatortje enkel aanslaan als de inkbird temperatuurregelaar de instructie geeft om te  verwarmen. Meest optimaal zou zijn als de ventilator zowel bij koelen als verwarmen zou aanslaan maar ik weet (voorlopig) niet hoe ik dat technisch moet realiseren.

- In principe moet alle veiligheid gerelateerde informatie in de handleidingen van de betreffende apparaten staan, maar die leest vrijwel niemand.

Dat komt omdat er in die handleidingen -meestal in 27 overbodige talen- een heleboel overbodige info staat om de producent te beschermen, maar waar de consument geen boodschap aan heeft. Vervolgens worden veel handleidingen computer-vertaald naar het NL, wat een onbegrijpbaar NL oplevert. In de beschrijving van de tube heater wordt in de gebruikershandleiding verwezen naar een 'kachel'. Bij het woord 'kachel' denk ik niet aan een groen buisje van 45 watt, maar aan een kolenkachel of gaskachel in de woonkamer.

- Veel spul wat je bij oom Ali koopt is mogelijk niet tegen Europese normen gekeurd.

Ik heb wel een aantal melkbussen besteld in China om kaas te maken maar nog geen elektrische apparaten. Ik vermoed dat ik de usb-ventilator en de tuinkast verwarming bekomen heb  via het NL Bol.com.

Als je het interessant vindt kijk maar eens op deze site, en dan klikken op 'alert listings' om te zien hoeveel producten er wekelijks uit de markt worden gehaald met veiligheidsproblemen. 

https://ec.europa.eu/consumers/consumers_safety/safety_products/rapex/alerts/?event=SafeProductsOnline&lng=en

Mogelijks zal ik deze info ten gepasten tijde ook eens bekijken/onderzoeken.

[Kiekeboe]

Kiekeboe,

Graag de foto opnieuw plaatsen. De door jouw geuploade foto is tussen het wal en schip geraakt door een verhuizing van de site waar de foto's geplaatst worden.
Ik had hiervoor deze ochtend een waarschuwing gehad maar was vandaag met andere zaken bezig.

Ja, ik heb vanavond ook gemerkt dat niet één maar een heleboel zorgvuldig gekozen foto's die ik plaatste op dit forum weg gevallen zijn. Ik zal mijn best doen om de schade aan mijn voorstellingstopic te restaureren.

[Jacques]

Ja, ik heb vanavond ook gemerkt dat niet één maar een heleboel zorgvuldig gekozen foto's die ik plaatste op dit forum weg gevallen zijn. Ik zal mijn best doen om de schade aan mijn voorstellingstopic te restaureren.

Meerdere? Oudere foto's dus. Hmmm, dan moet ik even naar de rechten kijken.


[edt] Daar ligt het niet aan. Zo te merken is wat fout gegaan bij het overzetten. Ik heb net contact opgenomen met de hoster. [/edit]

[Jacques]

Ja, ik heb vanavond ook gemerkt dat niet één maar een heleboel zorgvuldig gekozen foto's die ik plaatste op dit forum weg gevallen zijn. Ik zal mijn best doen om de schade aan mijn voorstellingstopic te restaureren.

Heb jij een reparatie doorgevoerd? Ik zie dat alle foto's worden weergegeven. Ik wilde dit topic gebruiken om aan de oude hoster te laten zien dat er foto's weg zijn. Dat is niet meer het geval. Moet ik dus even een ander topic zoeken waar dit gebeurd is.

[Kiekeboe]

Heb jij een reparatie doorgevoerd? Ik zie dat alle foto's worden weergegeven. Ik wilde dit topic gebruiken om aan de oude hoster te laten zien dat er foto's weg zijn. Dat is niet meer het geval. Moet ik dus even een ander topic zoeken waar dit gebeurd is.

Ja, zoals gezegd heb ik deze topic in zoverre mogelijk opnieuw gerestaureerd (er waren een heleboel vierkantjes met een kruisje in de bovenhoek). In zoverre ik de foto's nog op mijn eigen PC terug kon vinden heb ik ze opnieuw geplaatst en anders heb ik ze verwijderd of vervangen door een vergelijkbare foto. De teksten heb ik in voorkomend geval ook aangepast.

[Jacques]

Ja, zoals gezegd heb ik deze topic in zoverre mogelijk opnieuw gerestaureerd (er waren een heleboel vierkantjes met een kruisje in de bovenhoek). In zoverre ik de foto's nog op mijn eigen PC terug kon vinden heb ik ze opnieuw geplaatst en anders heb ik ze verwijderd of vervangen door een vergelijkbare foto. De teksten heb ik in voorkomend geval ook aangepast.

Ok, helder.

Er zijn meer foto's verdwenen op het forum die jammer genoeg niet meer terug te halen zijn.

[Kiekeboe]

Vraag nr.2:  Over brouwzaalrendement

Hoger stelde ik dat ik vooral experimenteer met het moutpakket 'Gabriël' van Brewferm. Het bijgevoegde recept stelt een begin SG (ik veronderstel na toevoeging van brouwsuiker) voorop van 1092. Ik ben echter nog nooit hoger geraakt dan 1070. Ik heb al van alles geprobeerd (fijner schroten versus grof schroten, schijvenmolen versus walsmolen, klam schroten versus droog schroten).

Heeft iemand er enig idee van wat ik verkeerd doe en hoe ik het brouwrendement kan opkrikken of is het recept van Brewferm gewoon fout?

(Neetje heeft hierboven ergens al ingehaakt op dit probleem. Hij stelt dat er geen verschil is tussen een walsmolen en een schijvenmolen en dat er een hoger rendement is bij fijner schroten. Dichtslaan van het filterbed kan voorkomen worden door voldoende spoelwater toe te voegen zodat het filterbed niet droog valt -en dicht slaat. Daarnaast geeft Neetje aan dat volgens -ikweetnietwelk brouwprogramma- ik met gebruikte ingrediënten (5kg pilsmout, 800 gram tarwemout, 1 kg suiker) zou moeten uitkomen op een SG van 1085, dit bij een brouwzaalrendement van 80%. Ik las ergens dat hobbybrouwers een brouwzaalrendement hebben van 65%.)

[Kiekeboe]

Vraag nr. 3: Over schuimhoudbaarheid.

Het door mij -tot dusver- geproduceerde hier heeft soms -niet altijd- last van een gebrekkige schuimhoudbaarheid (colaschuim). Jacques bevestigde hoger ergens al mijn vermoeden dat een eiwitpauze op een lage temperatuur (50°C) mogelijks een negatieve invloed kan hebben op de schuimhoudbaarheid. Maar hij stelt dat er nog een heleboel andere factoren van belang zijn.

Tegenwoordig wordt de mout in de mouterij intensiever behandeld waardoor eiwitpauzes niet meer nodig zijn. Een enzympauze kan er zelfs voor zorgen dat de schuimhoudbaarheid minder wordt. Maar er zijn veel meer factoren die invloed hebben op schuimhoudbaarheid. De zwaarte van het bier, vergistingstemperatuur, gebruikte gist, de mate van beluchten van het wort en nog wat zaken zijn van belang.

Jacques stelt dat de schuimhoudbaarheid ook beïnvloed wordt door:

a) De zwaarte van het bier. Mijn vraag daarbij is of bieren met een laag alcoholpercentage een betere schuimbaarheid hebben dan bieren met een hoog alcoholpercentage (of omgekeerd)?

b) De vergistingstemperatuur. Mijn vraag daarbij is of bieren met een hoge vergistingstemperatuur een betere schuimhoudbaarheid hebben dan bieren met een lage vergistingstemperatuur (of omgekeerd)?

c) De gebruikte gist. Ik gebruik korrelgist (Brewferm Top) is dat een goede gist voor schuimhoudbaarheid of zijn er betere gisten in dit verband?

d) De beluchting van het wort. Uit het fotoverslag dat ik hierboven heb gepost kan je zien dat ik de gekoelde wort (tot +/- 25°C) laat kletteren vanaf +/-1 m hoogte tot in het vergistingsvat. Ik heb ook wat geëxperimenteerd met een rvs aquariumsteentje. Maar goed, is extra beluchting voordelig dan wel nadelig wat de schuimhoudbaarheid betreft ?

Graag al te technische antwoorden die veel kennis van chemie vereisen achterwege laten, want daar snap ik toch niets van.

[Jacques]

Jacques stelt dat de schuimhoudbaarheid ook beïnvloed wordt door:

a) De zwaarte van het bier. Mijn vraag daarbij is of bieren met een laag alcoholpercentage een betere schuimbaarheid hebben dan bieren met een hoog alcoholpercentage (of omgekeerd)?

b) De vergistingstemperatuur. Mijn vraag daarbij is of bieren met een hoge vergistingstemperatuur een betere schuimhoudbaarheid hebben dan bieren met een lage vergistingstemperatuur (of omgekeerd)?

c) De gebruikte gist. Ik gebruik korrelgist (Brewferm Top) is dat een goede gist voor schuimhoudbaarheid of zijn er betere gisten in dit verband?

d) De beluchting van het wort. Uit het fotoverslag dat ik hierboven heb gepost kan je zien dat ik de gekoelde wort (tot +/- 25°C) laat kletteren vanaf +/-1 m hoogte tot in het vergistingsvat. Ik heb ook wat geëxperimenteerd met een rvs aquariumsteentje. Maar goed, is extra beluchting voordelig dan wel nadelig wat de schuimhoudbaarheid betreft ?

Graag al te technische antwoorden die veel kennis van chemie vereisen achterwege laten, want daar snap ik toch niets van.

a) Zware bieren hebben meer alcohol en hogere alcoholen. Dat werkt schuimnegatief.

b) Door een hogere vergistingstemperatuur krijg je meer hogere alcoholen en esters.

c) De Brewferm Top geeft behoorlijk veel esters. Er zijn gisten die een betere schuimhoudbaarheid geven.

d) Als je wort heel erg intensief belucht krijg je meer hogere alcoholen.

[Kiekeboe]

Dat is wel gemakkelijk zo'n hoofdbeheerder forum en ook wandelende bierencyclopedie, die ook de moeite neemt om te reageren op domme vragen en dan ook nog (vrij) heldere antwoorden geeft.

a) Zware bieren hebben meer alcohol en hogere alcoholen. Dat werkt schuimnegatief.

Ok, ik begrijp dat hoe meer alcohol er in het bier zit, hoe sneller je schuimkraag verdwijnt. Het onderscheid tussen alcohol (tout court) en 'hogere alcoholen' verneem ik voor het eerst.

b) Door een hogere vergistingstemperatuur krijg je meer hogere alcoholen en esters.

Gaat dit over ondergistende bieren (4 tot 12°C) versus bovengistende bieren (15 tot 25°)? Of is het ook zo dat als ik het (bovengistend) bier dat ik hierboven probeerde te brouwen (moutpakket gabriël van Brewferm) laat vergisten op 18°C, dat ik dan een betere schuimhoudbaarheid heb dan een vergisting op 25°C?

c) De Brewferm Top geeft behoorlijk veel esters. Er zijn gisten die een betere schuimhoudbaarheid geven.

Dat is genoteerd. Het zal nog wel een tijdje duren alvorens ik met een andere gistsoort ga experimenteren omdat ik nog 120 liter bier in voorraad heb voor huishoudelijk gebruik, alsook nog de gist en ingrediënten voor nog eens 60 liter bier.

d) Als je wort heel erg intensief belucht krijg je meer hogere alcoholen.

Ik laat de gekoelde wort voorafgaand aan de vergisting vanaf 80/100 cm hoogte kletteren in het gistvat. Is dat intensief ?

Dan nog een bijkomend vraagje. Ik heb de (volstrekt subjectieve) indruk dat de schuimhoudbaarheid verbetert als het bier ouder is (enkele maanden). Kan dat kloppen of is mijn indruk in dezen louter toeval en zit de verklaring voor betere schuimhoudbaarheid elders?

[Jacques]

1. Ok, ik begrijp dat hoe meer alcohol er in het bier zit, hoe sneller je schuimkraag verdwijnt. Het onderscheid tussen alcohol (tout court) en 'hogere alcoholen' verneem ik voor het eerst.

2. Gaat dit over ondergistende bieren (4 tot 12°C) versus bovengistende bieren (15 tot 25°)? Of is het ook zo dat als ik het (bovengistend) bier dat ik hierboven probeerde te brouwen (moutpakket gabriël van Brewferm) laat vergisten op 18°C, dat ik dan een betere schuimhoudbaarheid heb dan een vergisting op 25°C?

3. Ik laat de gekoelde wort voorafgaand aan de vergisting vanaf 80/100 cm hoogte kletteren in het gistvat. Is dat intensief ?

4. Dan nog een bijkomend vraagje. Ik heb de (volstrekt subjectieve) indruk dat de schuimhoudbaarheid verbetert als het bier ouder is (enkele maanden). Kan dat kloppen of is mijn indruk in dezen louter toeval en zit de verklaring voor betere schuimhoudbaarheid elders?

1. Hogere alcoholen zijn alcoholen met meer koolstofatomen (langere alcoholmoleculen). Het zijn vooral de grotere hogere alcoholen die sterk schuimnegatief werken. De vorming van hogere alcoholen is van meerdere factoren afhankelijk. Een hele belangrijke factor is de gebruikte gist. De ene gist maakt veel meer hogere alcoholen aan dan de andere. Verder krijg je meer hogere alcoholen bij een hogere vergistingstemperatuur en een grote gistgroei. Door intensief te beluchten krijg je meer gistgroei.

2. Het gaat over de temperatuur waarbij je een bepaalde gist zijn werk laat doen. Overigens is er een temperatuur waarbij een gist een maximale hoeveelheid hogere alcoholen aanmaakt. Ga je daar overheen dan krijg je niet meer hogere alcoholen.

3. Nee. Intensief is beluchten met een bruissteentje en luchtpomp gedurende een langere periode.

Voor het geval dat je het niet lastig vindt om een Engelstalig artikel te lezen verwijs ik naar het artikel van Scott Janish Esters and Fusel Alcohols


4. Ik heb hier geen directe verklaring voor, maar herken het wel. Kan te maken hebben met de eiwitstabiliteit.
Overigens hebben oudere bieren met hergisting op de fles een mindere schuimhoudbaarheid door de gevolgen van autolyse. Door het uiteenvallen van gistcellen komen eiwitsplitsende enzymen vrij die voor eiwitten afbreken.

[Kiekeboe]

Vraag nr.2:  Over brouwzaalrendement

Hoger stelde ik dat ik vooral experimenteer met het moutpakket 'Gabriël' van Brewferm. Het bijgevoegde recept stelt een begin SG (ik veronderstel na toevoeging van brouwsuiker) voorop van 1092. Ik ben echter nog nooit hoger geraakt dan 1070. Ik heb al van alles geprobeerd (fijner schroten versus grof schroten, schijvenmolen versus walsmolen, klam schroten versus droog schroten).

Heeft iemand er enig idee van wat ik verkeerd doe en hoe ik het brouwrendement kan opkrikken of is het recept van Brewferm gewoon fout?

(Neetje heeft hierboven ergens al ingehaakt op dit probleem. Hij stelt dat er geen verschil is tussen een walsmolen en een schijvenmolen en dat er een hoger rendement is bij fijner schroten. Dichtslaan van het filterbed kan voorkomen worden door voldoende spoelwater toe te voegen zodat het filterbed niet droog valt -en dicht slaat. Daarnaast geeft Neetje aan dat volgens -ikweetnietwelk brouwprogramma- ik met gebruikte ingrediënten (5kg pilsmout, 800 gram tarwemout, 1 kg suiker) zou moeten uitkomen op een SG van 1085, dit bij een brouwzaalrendement van 80%. Ik las ergens dat hobbybrouwers een brouwzaalrendement hebben van 65%.)

Op deze vraag kwam nog niet echt een inhoudelijke reactie (behalve de reactie van Neetje die ikzelf al weer gaf in de vraag zelf). Ik ontdekte ondertussen deze topic op het forum (uit 2016) van een beginnende bierbrouwer die met hetzelfde moutpakket (Brewferm Gabriël) als ikzelf aan de slag is gegaan. https://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php/topic,32732.50.html

Betrokkene haalt ook (slechts) een begin SG van 1070 terwijl het recept een begin SG van 1092 voorspelt. Weet iemand wat ik verkeerd doe of is het recept van Brewferm gewoon fout?

[Brouwerij De Stichting]

4. Ik heb hier geen directe verklaring voor, maar herken het wel. Kan te maken hebben met de eiwitstabiliteit.
Overigens hebben oudere bieren met hergisting op de fles een mindere schuimhoudbaarheid door de gevolgen van autolyse. Door het uiteenvallen van gistcellen komen eiwitsplitsende enzymen vrij die voor eiwitten afbreken.

Het is ook mijn ervaring dat de schuimstabiliteit na verloop van tijd soms verbetert. Mijn gedachte daarover is dat hogere alcoholen (schuimnegatief) tijdens de rijping esters met tevens aanwezige zuren vormen waardoor het gehalte aan hogere alcoholen lager wordt. Zou dat kunnen?

[Jacques]

Het is ook mijn ervaring dat de schuimstabiliteit na verloop van tijd soms verbetert. Mijn gedachte daarover is dat hogere alcoholen (schuimnegatief) tijdens de rijping esters met tevens aanwezige zuren vormen waardoor het gehalte aan hogere alcoholen lager wordt. Zou dat kunnen?

Ik denk, zoals ik al schreef, dat het meer gezocht moet worden in een verandering van de eiwitten. Mogelijk speelt ook het beter opnemen van de koolzuur in het bier een rol.

[Kiekeboe]

Vraag  nr. 4 over ingrediënten:

Ik had in het verleden veelvuldig contact met fruitkwekers. Daaruit heb ik geleerd dan naargelang het voorbije seizoen meer of minder zonnig was dat bv een appel meer of minder suiker bevat.

Klopt het dat (naar analogie) mout ook meer of minder suiker kan bevatten naargelang de weersomstandigheden in het voorbije  seizoen? En is dat effect dan verwaarloosbaar of heeft het invloed op het brouwzaalrendement?

Zelfde vraag voor hop. Bevat hop (van dezelfde plant) naargelang de weersomstandigheden in het voorbije seizoen, andere (bitter-) stoffen dan anders en heeft dit invloed op de smaak van het uiteindelijke bier?

[Jacques]

De kwaliteit van mout en hop zijn inderdaad ook afhankelijk van de weersomstandigheden en plaats waar ze geteeld worden.

Bij mout speelt het eiwitgehalte een belangrijke rol.
De hoeveelheid alfazuren is bij hop van jaar tot jaar anders.

[Kiekeboe]

Vraag nr. 5 over filtermethode.

Ik heb vastgesteld dat hobbybrouwers allerlei verschillende filtermethodes gebruiken. Meest voorkomend lijkt me de hevelfilter, die in de maischketel geduwd wordt. Daarnaast is er het overscheppen of overpompen van het beslag naar een (afzonderlijke) filtervat (of filteremmer zoals ondergetekende toepast), dan heb je hobbybrouwers die een binnenketel met gleuven of perforaties bezigen die na het maischen uit de kookketel getakeld wordt -met variant filterzak. Wat zijn de voor- of nadelen van de gebruikte methodes? Heeft dat dan invloed op het brouwzaalrendement?

[Neetje]

Ze hebben allemaal plussen en minnen.
Zelf gebruik ik meestal een sleuvenfilter (in mijn 27 liter pan) vastgezet aan mijn kraantje.
Gemaakt als ring zodat tijdens verwarmen geroerd kan worden, ter voorkoming van aanbranden. De verwarming zit in het iets verhoogde gedeelte)
Gezien ik graag fijn schroot werkt dit perfect voor mij => goed rendement/nooit dichtslaan.
Ook belangrijk, geen geknoei. Kraantje een stukje open en het wort loopt zo in mijn kookketel. (Eerste liter gooi ik terug).
Omdat het wort uit zichzelf naar mijn kookketel loopt (zwaartekracht), kan ik meteen de tempertuur van de kookketel hoog zetten, en heb mijn handen vrij om op de juiste manier te spoelen.
Na het juiste aantal liters te hebben toegevoegd, trekt het hoogteverschil de ketel (wort) helemaal leeg.

[Kiekeboe]

Ze hebben allemaal plussen en minnen.
Zelf gebruik ik meestal een sleuvenfilter (in mijn 27 liter pan) vastgezet aan mijn kraantje.
Gemaakt als ring zodat tijdens verwarmen geroerd kan worden, ter voorkoming van aanbranden. De verwarming zit in het iets verhoogde gedeelte)
Gezien ik graag fijn schroot werkt dit perfect voor mij => goed rendement/nooit dichtslaan.
Ook belangrijk, geen geknoei. Kraantje een stukje open en het wort loopt zo in mijn kookketel. (Eerste liter gooi ik terug).
Omdat het wort uit zichzelf naar mijn kookketel loopt (zwaartekracht), kan ik meteen de temperatuur van de kookketel hoog zetten, en heb mijn handen vrij om op de juiste manier te spoelen.
Na het juiste aantal liters te hebben toegevoegd, trekt het hoogteverschil de ketel (wort) helemaal leeg.

Aha, interessant. Het is de eerste keer dat ik een (foto van een) hevelfilter zie waarbij er niet geheveld moet worden, maar waar gebruik gemaakt wordt van het aftapkraantje van de maischketel zelf.

Ik vind die hevelfilters maar niks. Je zit met het onhygiënisch aanzuigen met je mond en met het risico dat je je mond verbrand met hete wort tijdens het aanzuigen, en als er tussentijds problemen zijn moet je dat aanzuigen nog een aantal keren herhalen.

Het voordeel van het werken met een kraantje is ook dat je het filteren wat kan vertragen door het kraantje maar gedeeltelijk open te draaien of helemaal te sluiten als het filteren te snel gaat (en de suikers niet de kans hebben om op te lossen of mee te spoelen met het spoelwater.

Ikzelf werk niet met een hevelfilter maar met een filteremmer met rvs filterplaat op de bodem en ook met een aftapkraantje. Ik schep het beslag na het maischen over naar de filteremmer en tussentijds (als het beslag de tijd krijgt om te bezinken) kan ik de maischketel proper maken om die vervolgens opnieuw te gebruiken als kookketel. Dat heb ik zelf niet bedacht, het was gewoon de consequentie van het startpakket (elektrisch) bier brouwen dat ik destijds heb aangekocht.

Verder zie ik toch nog altijd wat nadelen aan jouw filtermethode. Je hebt dan toch een extra brouwketel nodig (kookketel is niet dezelfde als de maischketel). Ik weet ook niet hoe je zo'n hevelfilter behoorlijk proper kan krijgen na gebruik. Je kan zo'n hevelfilter enkel naspoelen met heet water evt gebruik van chemicaliën.

Dan zijn hevelfilters ook (zover ik weet) altijd zelfgemaakt. Men gebruikt  dan koperen of rvs buizen die doorboord of ingeslepen worden, maar dat laat altijd een braam achter aan de binnenkant van de buizen waaruit de hevelfilter is samengesteld met het risico dat er zich een heleboel rotzooi ophoopt achter die bramen.

Ik snap niet dat er al zoveel spullen op de markt gebracht zijn die specifiek bedoeld zijn voor hobbybrouwers, maar dat er nog geen enkele fabrikant op het idee kwam ook eens een hevelfilter te maken die gemakkelijk te reinigen is.

Ik begrijp ook niet waarom mensen zoveel geld willen geven aan brouwautomaten allerhende. Uit de Youtube filmpjes die ik daarover zag is dat ook een heel gedoe. Heel duur in aankoop, heel moeilijk grondig te reinigen, geen besparing wat betreft brouwtijd en geen besparing wat betreft de nodige werkruimte of opslagruimte na het brouwen. Ik blijf voorlopig bij het werken met een steriliseerketel uit grootmoeders tijd. 

[Gossi]

Dank voor je mooie fotoverslagen en je manier van brouwen.

Ik denk toch dat je lagere rendement komt van je manier van spoelen. Ik weet niet wat je spoelwatertemperatuur is, maar ik zou zo warm mogelijk spoelen (95 graden). Je gaat eerst je keteltjes proper maken maar ondertussen koelt de maisch behoorlijk af. Ik denk dat je daar je verlies krijgt.

Als ik zie hoeveel spullen je hebt in het kleine vertrekje, dan geeft een brouwautomaat beduidend meer comfort en neemt veel minder ruimte in. Ook je brouwtijd zal behoorlijk inkorten, doordat je in de zelfde ketel kookt. Veel mensen schaffen zo'n ding aan omdat het veel minder rompslomp geeft en je brouwdag ontspannen verloopt als je het goed doet.

Brouw ze

[Neetje]

Verder zie ik toch nog altijd wat nadelen aan jouw filtermethode.
- Je hebt dan toch een extra brouwketel nodig (kookketel is niet dezelfde als de maischketel).
Klopt

- Ik weet ook niet hoe je zo'n hevelfilter behoorlijk proper kan krijgen na gebruik. Je kan zo'n hevelfilter enkel naspoelen met heet water evt gebruik van chemicaliën.
Je kan de op de hoeken of tussenin niet vastgesoldeerde verbindingen maken. Werkt ook prima
Dan kan je hem na brouwen met een borsteltje reinigen

- Men gebruikt  dan koperen of rvs buizen die doorboord of ingeslepen worden, maar dat laat altijd een braam achter aan de binnenkant van de buizen waaruit de hevelfilter is samengesteld met het risico dat er zich een heleboel rotzooi ophoopt achter die bramen.
Bramen kun je verwijderen. Is dus niet van toepassing (kost wel ff tijd)

[Kiekeboe]

Dan vraag nr. 6. Ik probeer iets te begrijpen van het programma BrouwHulp. Daarbij heb ik +/- de ingrediënten toegevoegd die ik tot dusver heb gebruikt in mijn brouwsessies. Ik ben wel verwonderd over de bitterheid die het programma aangeeft. Over de brouwsels die ik tot dusver heb gemaakt valt vanalles te zeggen, maar niet dat het erg bitter smaakt. Heeft iemand een verklaring voor het feit dat het programma aangeeft dat ik een zeer bitter bier maak (bitterheidsindicator ver in het rood)?

[middelaersch]

BrouwHulp heeft uitgerekend dat dit recept een bitterheid van 54 IBU heeft.
Je hebt aangegeven dat het een tripel is (stijl), en een tripel 'hoort' volgens de stijl richtlijnen een bitterheid tussen 20 en 40 te hebben, dus zegt BrouwHulp dat je recept te bitter is.

[Kiekeboe]

Ik denk toch dat je lagere rendement komt van je manier van spoelen. Ik weet niet wat je spoelwatertemperatuur is, maar ik zou zo warm mogelijk spoelen (95 graden). Je gaat eerst je keteltjes proper maken maar ondertussen koelt de maisch behoorlijk af. Ik denk dat je daar je verlies krijgt.

Eerder: Na het uitmaischen op 78°C schep ik het beslag over in de filterkuip. Ik voeg dan spoelwater toe op 80°C. Na het hele filterproces zet ik de verwarming van de kookketel aan, de temperatuur van het wort (inclusief benodigde tijd reinigen ketel alsook de benodigde tijd voor het filterproces) is dan gedaald tot 65°C.

Thans: Bij de laatste brouwsessies heb ik niet gewacht totdat het hele filterproces was voltooid en ben ik de gefilterde wort beginnen verwarmen voordat het filterproces helemaal was voltooid (zoals in een brouwautomaat).

Ik heb ondertussen ook vernomen dat de temperatuur van het spoelwater hoger mag zijn dan 80°C en dat dan de afkoeling van het wort tijdens filteren nog minder is. Maar dat heb ik nog niet echt uitgeprobeerd.

Maar goed, ik heb het oorspronkelijke recept van het moutpakket Brewferm Gabriel proberen invoegen in het programma BrouwHulp. In zoverre ik actueel begrijp kan je met die ingrediënten niet hoger geraken dan een begin SG van 1075, ik heb daarbij nog 100 gram extra tarwemout toegevoegd alsook 200 gram extra suiker.

[Kiekeboe]

Dan vraag nr. 7: Vandaag een hopplantje toegekregen dat ik besteld had via het internet. Het ziet er na een lange reis via post.nl e.a. een beetje flets uit. Ik zal het mogelijks volgende week in volle grond plaatsen in de nabijheid van het prieeltje op de rand van het terras van mijn vakantieflatje. Heeft iemand enig idee of dit plantje kans heeft om te overleven op de Ardense hoogten op 580 m boven de zeespiegel (waar het gemiddeld 5°C kouder is dan in de rest van België) ?

[Ronnie]

Oei! Da's toch koud zunne!

Noteer dat de beste hoppen niet te ver van de kust groeien, waar het klimaat een pak milder is.
Voorbeelden: Poperinge.

Zelfs Pajottenland is pak zachter dan  The Ardens!

In de Ardennen zal ie veel later rijp zijn, mogelijks tot het al vriest.
Anderzijds heb je nu natuurlijk de opwarming van de aarde die in je voordeel speelt.

Dus dit jaar en volgende zou dat best kunnen lukken, je kan maar proberen. En hopelijk zal dat on 2050 niet meer lukken en maak ik me geen zorgen meer over want dan zou ik al veel jaren onder de zoden moeten liggen.

[middelaersch]

Noteer dat de beste hoppen niet te ver van de kust groeien, waar het klimaat een pak milder is.

In Beieren wordt heel veel hop gekweekt, o.a. in de Hallertau halverwege Nürnberg en München. Daar zijn de heuvels ook meer dan 500 m hoog, een echt landklimaat daar.
Dus ik denk dat je in de Ardennen op 500 meter ook wel hop kunt kweken.

Ik zou hem wel zo snel mogelijk planten, dan kan hij nog een beetje wortelen voor de winter.

[tdp]

Dat gebied ligt ook weer meer zuidelijk, waar het gemiddeld warmer is.

[Kiekeboe]

Oei! Da's toch koud zunne!

Noteer dat de beste hoppen niet te ver van de kust groeien, waar het klimaat een pak milder is.
Voorbeelden: Poperinge.

Zelfs Pajottenland is pak zachter dan  The Ardens!

In de Ardennen zal ie veel later rijp zijn, mogelijks tot het al vriest.
Anderzijds heb je nu natuurlijk de opwarming van de aarde die in je voordeel speelt.

Dus dit jaar en volgende zou dat best kunnen lukken, je kan maar proberen. En hopelijk zal dat on 2050 niet meer lukken en maak ik me geen zorgen meer over want dan zou ik al veel jaren onder de zoden moeten liggen.

In Beieren wordt heel veel hop gekweekt, o.a. in de Hallertau halverwege Nürnberg en München. Daar zijn de heuvels ook meer dan 500 m hoog, een echt landklimaat daar.
Dus ik denk dat je in de Ardennen op 500 meter ook wel hop kunt kweken.

Ik zou hem wel zo snel mogelijk planten, dan kan hij nog een beetje wortelen voor de winter.

Dat gebied ligt ook weer meer zuidelijk, waar het gemiddeld warmer is.

Hmm, tja, we zullen wel zien. Ik ben van plan om het zondag of maandag te planten. Ik ga het zeker niet proberen overwinteren binnenshuis, want dat gaat volgens mij nog minder lukken.

Het plantje is een plantje en geen wortelstok. Dus ik veronderstel dat als ik het met de potgrond en al mee plant dat het de winter wel zal overleven wat wortels betreft.

Het ergste wat me kan overkomen is dat het plantje zo happy is dat het volgend seizoen 9 meter gaat groeien. Dan heb ik gegarandeerd een hoop problemen met medeëigenaars van het flatgebouw.  Ik hoop dat het de winter overleeft en dat het volgend seizoen een stuk zal willen opklimmen via het prieeltje dat je hoger op de foto ziet.

De bedoeling is niet om zelfvoorzienend te zijn (op hoppig vlak). Eerder dat het plantje een decoratieve, informatieve of educatieve functie zou kunnen hebben voor vrienden en familie die op bezoek komen en enige intresse betonen voor het bierbrouwproces en alles wat daar mee te maken heeft.

Om dezelfde reden (decoratief/informatief) wil ik komend voorjaar ook wel eens zomergerst proberen zaaien in een bloemblak op het terras waar dit jaar viooltjes in stonden (zie foto). Ik heb via google echter geen voorbeelden gevonden van mensen die gerst proberen kweken in een bloembak op een terras van een appartementsgebouw. Voorbeelden van allerlei siergrassen in een bloempot heb ik wel gevonden.

[middelaersch]

Dat gebied ligt ook weer meer zuidelijk, waar het gemiddeld warmer is.

Landklimaat: in de zomer is het er gemiddeld wat warmer, in de winter kouder.

[marnox]

Vraag nr. 5 over filtermethode.

Ik heb vastgesteld dat hobbybrouwers allerlei verschillende filtermethodes gebruiken. Meest voorkomend lijkt me de hevelfilter, die in de maischketel geduwd wordt. Daarnaast is er het overscheppen of overpompen van het beslag naar een (afzonderlijke) filtervat (of filteremmer zoals ondergetekende toepast), dan heb je hobbybrouwers die een binnenketel met gleuven of perforaties bezigen die na het maischen uit de kookketel getakeld wordt -met variant filterzak. Wat zijn de voor- of nadelen van de gebruikte methodes? Heeft dat dan invloed op het brouwzaalrendement?

Nog een optie: de filterheks. Een flexibele spiraal waarbij tussen de omwentelingen van de spiraal door het plaatsen allemaal kleine sleufjes ontstaan. Het is daarmee een soort van "hevelfilter plus" als je het mij vraagt.

Matmill maakt er eentje:





Maar je kan ze ook krijgen op AliE:
https://www.aliexpress.com/item/32962319962.html?spm=a2g1y.12024536.productList_15280930.pic_4

[ciesvandekwis]

Een bezige bij ben je wel, Kiekeboe! En als je een wat simpelere versie brouwsoftware wilt, kijk dan even naar de Brouwplanner van Ronnie. Ik gebruik die ook nog altijd, een eenvoudige excel waar je zelf ook hoppen etc kunt toevoegen.
https://vlaamshobbybrouwforum.be/forum/index.php?thread/1171-brouwplanner-v6-0-handleiding/&pageNo=1

En woeha, nog een kaasmaker op het forum. Daar word ik blij van. Al eens met rood- en blauwschimmels gewerkt? Zeker eens doen, staat op het NL kaasforum, ik veronderstel dat je daar ook al een profiel hebt? https://zelfkaasmaken.forum2go.nl/viewtopic.php?f=10008&t=1521&p=35111&sid=9dd5e1594e535031c31ed9af62c62a4c#p35111

[Kiekeboe]

Nog een optie: de filterheks. Een flexibele spiraal waarbij tussen de omwentelingen van de spiraal door het plaatsen allemaal kleine sleufjes ontstaan. Het is daarmee een soort van "hevelfilter plus" als je het mij vraagt.

Ja, ik had die dingen ook al zien staan op de website van Brouwmarkt, maar ik had me nog niet gerealiseerd (tot voor de post van Neetje hierboven) dat je ze ook kon gebruiken zonder hevel, maar rechtstreeks aansluiten op een kraantje in het maischvat (of de filterkuip).

Vreemde naam trouwens voor dit brouwattribuut. Bij een 'heks' denk ik aan een dame op leeftijd, met een kromme haakneus + wrat, die op een bezem door de lucht vliegt. Wat het verband is met dit brouwattribuut zie ik voorlopig niet. Mogelijks verwijst de naam naar een hexagram, dan is er misschien wel (met de nodige fantasie) enig verband te bedenken, maar dan zou het een filterhex moeten zijn, i.p.v. een filterheks.

In zoverre ik kan afleiden uit allerlei foto's is het eigenlijk een veer die als je ze plooit in een cirkel aan één kant een beetje open gaat staan. Klopt dat?

Misschien zal ik in de toekomst zo'n filterheks ook eens uit proberen, maar dan niet in de maischketel maar in de filterkuip. (Omdat ik de maischketel ook gebruik als kookketel en ik de maischketel poets tijdens filteren.). Heeft een filterheks voordelen tgo een filterplaat? Is het een goed idee om zo'n filterheks te gebruiken in combinatie met een filterplaat? Hoe krijg je zo'n filterheks weer proper na gebruik?

[Kiekeboe]

Een bezige bij ben je wel, Kiekeboe! En als je een wat simpelere versie brouwsoftware wilt, kijk dan even naar de Brouwplanner van Ronnie. Ik gebruik die ook nog altijd, een eenvoudige excel waar je zelf ook hoppen etc kunt toevoegen.
https://vlaamshobbybrouwforum.be/forum/index.php?thread/1171-brouwplanner-v6-0-handleiding/&pageNo=1

Aha, dat is misschien interessant. Ik heb de link bezocht, maar ik kan niks downloaden alvorens me aan te melden op dat forum. Ik zal eens onderzoeken hoe ik dat moet doen. Ik begrijp echter niet helemaal waarom al die hobbybrouwers voortdurend op een laptop zitten te tokkelen tijdens het brouwen. Mijn moeder heeft nooit bier gebrouwen maar ze kon wel tomatensoep maken zonder computer en via mijn Afrikaanse pleegzoon heb ik geleerd dat bier brouwen en wijn maken in Afrika een huishoudelijke activiteit is n.a.v. feesten, dat doet men ginder ook al zonder computer.

En woeha, nog een kaasmaker op het forum. Daar word ik blij van. Al eens met rood- en blauwschimmels gewerkt? Zeker eens doen, staat op het NL kaasforum, ik veronderstel dat je daar ook al een profiel hebt? https://zelfkaasmaken.forum2go.nl/viewtopic.php?f=10008&t=1521&p=35111&sid=9dd5e1594e535031c31ed9af62c62a4c#p35111

Tja, over blauwschimmelkaas. Net zoals bij mijn bierbrouwactiviteit zet ik wat betreft kaas in op één enkele eenvoudige kaas. Ik probeer dus een allereenvoudigste Gouda-kaasje te maken. Tot dusver was die kaas de ene keer te hard, de andere keer te zuur, nog een andere keer noch hard, noch zuur maar vooral smaakloos. Maar ik maak vorderingen (heel langzaam, maar toch heel zeker).

Mijn kaasmaakactiviteit is het laatste half jaar wat stilgevallen wegens gebrek aan tijd en de wijnkoelkast die ik gebruik als kaasgrot voor de rijping van de kaas (bij mij thuis en niet in het vakantieflatje) de geest gegeven had. Dat probleem is ondertussen verholpen en ik kijk uit naar enkele vrije dagen om nog eens kaas te maken.

Voor de rest maak ik me wel wat zorgen over de combinatie kaas maken en bier brouwen in mijn vakantieflatje. Temeer omdat ik een aantal attributen zowel gebruik voor bier als voor kaas en ik vernomen heb dat de melkzuurbacterie (allernoodzakelijkst voor kaas) een grote vijand is van een lekker biertje. Tot dusver heb ik nog geen problemen gemerkt. Ik maak alles zo goed als mogelijk schoon na gebruik en er zit meestal een hele tijd tussen kaas maken en bier brouwen (tussen beide activiteiten zit meestal enkele weken of maanden).

Het kaasforum waarnaar je verwijst is me bekend en ik heb er al veel van geleerd, maar ik heb er nog niks op gepost. Ik heb me enkele dagen geleden wel aangemeld omdat anders dan voorheen 'gasten' niet meer mogen meelezen zonder eerst aangemeld te zijn (een foute keuze van het beheer volgens mij, maar goed).

[marnox]

Tsja, waar de naam vandaan komt weet ik ook niet. De productnaam is Läuterhexe, wat letterlijk vertaald wel zoiets als filterheks is.

Wat betreft je veronderstelling over een veer: dat klopt. Je legt de heks in je maischpan of filterkuip en door de plooiing ontstaan er aan de buitenzijde allemaal kleine sleufjes, veel meer dan iemand in een zelfgemaakt hevelfilter kan maken.

Schoonmaken is overigens opvallend gemakkelijk. Ik draai de filterheks los uit de pan en spoel m af onder de kraan. Door de veer een klein beetje uit elkaar te trekken open je als het ware alle gleufjes en spoel je de boel gemakkelijk af. Als je één pan wilt gebruiken voor maisch en koken kan je de hevelfilter onder in je ene pan schroeven. Je gebruikt deze pan met daarin de filterheks dan na de maisch als filterpan. Je wort laat je overlopen in het (plastic) vat wat je nu gebruikt als filteremmer. Na leegscheppen van de maischpan haal je de filterheks eruit en gebruik je de pan om het wort in te koken.

Verstuurd vanaf mijn Mi A2 Lite met Tapatalk

[Kiekeboe]

Als je één pan wilt gebruiken voor maisch en koken kan je de hevelfilter onder in je ene pan schroeven. Je gebruikt deze pan met daarin de filterheks dan na de maisch als filterpan. Je wort laat je overlopen in het (plastic) vat wat je nu gebruikt als filteremmer. Na leegscheppen van de maischpan haal je de filterheks eruit en gebruik je de pan om het wort in te koken.

Ja, die procedure had ik ook al overwogen. Maar als je gefilterde wort in de plastic emmer zit dan moet je die weer overkieperen in het gereinigde kookvat wat kans op oxidatie oplevert. Als je overhevelt al dan niet via een kraantje dan koelt het/het wort weer verder af alvorens het koken kan beginnen, dat mag dan ook weer niet zover ik begrijp. Maar we zien wel.

[Neetje]

Misschien zal ik in de toekomst zo'n filterheks ook eens uit proberen, maar dan niet in de maischketel maar in de filterkuip.

Als je nu een goede filterplaat/bodem hebt dan zou ik die blijven gebruiken. Volgens mij is het makkelijker om een goed-hoog rendement te behalen met een filterplaat.

Het voordeel van een filterhexe of sleuvenpijp is dat je niet behoeft over te scheppen en sneller naar kook kunt gaan. Na de 78 graden stap, spoelen met 99 graden. Het laatste afloop bepaalt zo'n beetje start koken. Ik heb zo'n 5 verschillende filterpijpen gemaakt en daarmee geexpirimenteerd. Bij allemaal een goed rendement dus de verschillen zijn marginaal tov filterplaat. Maar alle knutsels als doel om de filteremmer/geknoei en tijdverlies te bannen.

[Kiekeboe]

Als je nu een goede filterplaat/bodem hebt dan zou ik die blijven gebruiken. Volgens mij is het makkelijker om een goed-hoog rendement te behalen met een filterplaat.

Het voordeel van een filterhexe of sleuvenpijp is dat je niet behoeft over te scheppen en sneller naar kook kunt gaan. Na de 78 graden stap, spoelen met 99 graden. Het laatste afloop bepaalt zo'n beetje start koken. Ik heb zo'n 5 verschillende filterpijpen gemaakt en daarmee geexpirimenteerd. Bij allemaal een goed rendement dus de verschillen zijn marginaal tov filterplaat. Maar alle knutsels als doel om de filteremmer/geknoei en tijdverlies te bannen.

Klinkt allemaal logisch. Ik zal die filterheks dan maar laten voor wat ze is.

[Kiekeboe]

Vandaag ben ik achter de verklaring gekomen van iets wat voor mij tot dusver een mysterie was (aha erlebnis).  Als ik spaghetti, soep, aardappelen of eieren kook, dan heb ik nog nooit de kooktemperatuur gemeten. Op de lagere school heb ik immers geleerd dat water kookt op 100°C. Ik ben er op gezag van mijn leermeester op de lagere school al mijn hele leven van uit gegaan dat dit zo was.

Bij het bierbrouwen hou ik echter de temperatuur van het beslag of het wort continu in de gaten met een sondethermometer. Het was me al vaker opgevallen dat het (proefondervindelijk vastgestelde) kookpunt van het wort ongeveer 97°C is en geen 100°C. De door mij gebezigde aanname was vervolgens dat mijn sondethermometer niet helemaal correct was. Maar aangezien ik tegenwoordig met drie ketels en drie thermometers tegelijk werk stelde ik vast dat alle thermometers niet klopten.

Ik had al wel eens ooit gehoord dat er een verband is tussen luchtdruk en hoogte en de kooktemperatuur van water maar had me nooit gerealiseerd dat het verschil zo groot kon zijn. Op de top van de Mount Everest kookt water blijkbaar al op 75°C. Dat mijn wort al begint te koken op 96 a 97° op 580 meter hoogte boven de zeespiegel blijkt dus normaal en is niet te wijten aan een defecte thermometer.



https://youtu.be/Guxfwu_RGMM

[Kiekeboe]

Hier is ie dan. Het eerste (?) hopplantje in volle grond in hoog België. Als het plantje de winter overleeft en de teelt een succes wordt dan staat deze regio over 200 jaar misschien internationaal bekend als een belangrijke regio voor industriële hopteelt. Historici kunnen dan via dit forum -hobbybrouwen.nl-  terug opzoeken hoe het allemaal begonnen was met één enkel plantje. Maar goed, zover zijn we voorlopig nog niet. 

[Jacques]

Veel succes toegewenst met je hopplantage. 

[Kiekeboe]

Bij gelegenheid heb ik ook eens getest hoeveel het verlies is als ik het uitgegiste bier overhevel met een automatische hevel met droesemkop naar het bottelvat.  (zie foto 1).

De hevel stopt met hevelen van zodra de hevel lucht begint aan te zuigen. In mijn installatie (gistvat uit kunststof van 30 liter) blijft er 2165 gram (water/bier/gistkoek/sediment) achter in het gistvat (zie foto 2).





Ik probeer uit te rekenen hoeveel maisch- en spoelwater ik nodig heb om uiteindelijk uit te komen op 20 liter bier, rekening houdende met het verlies aan opslorping van water door mout/tarwe, verdamping, verlies gistkoek.

[Neetje]

Het restant in het gistvat is bij mij verschillend. Heb een droesemkop verlaagd zodat ik tot een lager niveau kan hevelen en met een beetje schuin zetten schat ik tussen een halve en twee liter uit te komen.
Dus nooit dezelfde hoeveelheid hiero.
Deels komt dit verschil door meer of minder eiwitten mee te nemen na koken en anderzijds afhankelijk van het type gist (floculatie) en toevoegen van korrelgist of slurry opkweek.

[Kiekeboe]

Het restant in het gistvat is bij mij verschillend. Heb een droesemkop verlaagd zodat ik tot een lager niveau kan hevelen en met een beetje schuin zetten schat ik tussen een halve en twee liter uit te komen.
Dus nooit dezelfde hoeveelheid hiero.
Deels komt dit verschil door meer of minder eiwitten mee te nemen na koken en anderzijds afhankelijk van het type gist (floculatie) en toevoegen van korrelgist of slurry opkweek.

Ja, bij mij is de hoeveelheid bezinksel ook altijd verschillend, toch minstens als ik een ander bier probeer te brouwen. Mijn testje hierboven betrof geen uitgegist bier maar zuiver kraantjeswater. De hoeveelheid die overblijft in het gistvat werd bij deze test dus enkel bepaald door de droesemkop en het moment waarop die lucht begint te zuigen.

Het schuin zetten van het vat doe ik wel als ik van het bottelvat wil hevelen naar flesjes, maar niet als ik van het gistvat wil overhevelen naar het bottelvat, immers dan komt de gistkoek in beweging en hevel je toch weer heel wat bezinksel over naar het bottelvat en het lijkt me de bedoeling dat het bezinksel achter blijft in het gistvat.

[Kiekeboe]

Gisteren voor het eerst gewerkt met chemipro caustic voor het reinigen van kunststof gistvaten van 30 liter.  Daarvan een foto-verslagje.

1. We maken gebruik van een busje chemipro caustic van 400 gram. De aanbevolen hoeveelheid caustic is 1 gram per liter, dus 30 gram per gistvat. Dat meten we af met een maatlepeltje 2 x het grootste formaat maatlepeltje.



2. We volgden de veiligheidsvoorschriften op de verpakking. Dat wil zeggen gebruik maken van handschoenen en een veiligheidsbril.



3. Daarna de gistvaten (met nog wat brouwattributen erin) in het bad gezet en tot aan de rand gevuld met water met de doucheslang. Temperatuur van het water +/- 45°C. Vervolgens 1 uur laten weken (tussendoor bovendrijvende spullen nog wat onderdompelen / draaien met een houten lepel).



4. De schroefdeksels waren te groot om in het gistvat zelf te laten meeweken. Daarom hebben we gebruik gemaakt van een metselkuip om de deksels eveneens te reinigen. Voorafgaand hebben we de rubberen dichtingsringen er uit gehaald.



5. Nadat de gistvaten een uur (aan de binnenkant) hebben geweekt worden ze nog even geveegd met een zacht sponsje aan de binnenkant en aan de buitenkant, vervolgens nagespoeld met de doucheslang van het bad. Vervolgens netjes geplaatst op de rvs wandplank/rooster boven het bad om verder uit te lekken en op te drogen.



6. Zie 5. Opmerking: Totaal ongeveer 120 liter warm water verspild, alsook 120 gram chemipro caustic. Daarnaast een onbekende hoeveelheid water voor naspoelen. Vraag daarbij: Kan het ook niet met een emmertje van 5 liter oplossing waarmee je dan de vaten inwrijft met een sponsje. Hoe reinigen anderen op dit forum kunststof gistvaten?

[Ansius]

Houten lepel in chemipro is geen goed idee.

[hansHalberstadt]

Heb je geen last dat er water of agressieve stoffen/zeep tussen jouw schrootjes loopt en daarna niet meer bereikbaar is? Ik zou die randjes afkitten, bv met transparante siliconenkit.
 

[Kiekeboe]

Houten lepel in chemipro is geen goed idee.

Vertel verder.

[Kiekeboe]

Heb je geen last dat er water of agressieve stoffen/zeep tussen jouw schrootjes loopt en daarna niet meer bereikbaar is? Ik zou die randjes afkitten, bv met transparante siliconenkit.

Je bent wel heel erg nuchter en opmerkzaam op een nieuwjaarsmorgen.

[Neetje]

Totaal ongeveer 120 liter warm water verspild, alsook 120 gram chemipro caustic. Daarnaast een onbekende hoeveelheid water voor naspoelen. Vraag daarbij: Kan het ook niet met een emmertje van 5 liter oplossing waarmee je dan de vaten inwrijft met een sponsje. Hoe reinigen anderen op dit forum kunststof gistvaten?

Je kan een vat vullen en na 10 minuten overschenken in 2e vat enz. Tussentijds beginnen met 1e vat reinigen.

Ik maak altijd gebruik (na omspoelen) van verneveling/plantenspuit om te weken en te reinigen en reinig met een zachte spons icm emmertje warme zeepoplossing. Daarna goed spoelen.
=> (Meest belangrijke is het droog wegzetten)

[Ansius]

Vertel verder.

Chemipro is ongeschikt voor hout.
Lepel zou ik niet meer gebruiken om te brouwen.

[hansHalberstadt]

Vertel verder.

Houten lepel is gemaakt van materiaal wat ooit levend is geweest en Chemipro heeft als werking om levend materiaal op te lossen. Dat lijkt me wel voldoende aanknopingspunt. Je kunt hem wel gebruiken, maar dan wordt hij steeds kleiner. 

[Sander van Dijk]

Totaal ongeveer 120 liter warm water verspild, alsook 120 gram chemipro caustic. Daarnaast een onbekende hoeveelheid water voor naspoelen. Vraag daarbij: Kan het ook niet met een emmertje van 5 liter oplossing waarmee je dan de vaten inwrijft met een sponsje. Hoe reinigen anderen op dit forum kunststof gistvaten?

Ik reinig mijn kunststof gistvat na de vergisting met heet water, een zacht sponsje en Dreft. Daarna maak ik het gistvat goed droog. Het vat is dan huishoudelijk schoon.

Tijdens het de volgende keer brouwen (maischen) stoom ik mijn gistvat ca 20 minuten uit. Daarna is ook de lucht van de vorige vergisting verdwenen.

Op deze manier verbruik ik maar weinig water en schoonmaakmiddelen.

[hansHalberstadt]

Ik reinig mijn kunststof gistvat na de vergisting met heet water, een zacht sponsje en Dreft. Daarna maak ik het gistvat goed droog. Het vat is dan huishoudelijk schoon.

Tijdens het de volgende keer brouwen (maischen) stoom ik mijn gistvat ca 20 minuten uit. Daarna is ook de lucht van de vorige vergisting verdwenen.

Op deze manier verbruik ik maar weinig water en schoonmaakmiddelen.

Helemaal mee eens. Doe ik precies zo. Ook voor flesjes.   

[Sander van Dijk]

Helemaal mee eens. Doe ik precies zo. ook voor flesjes.

Dat kan kloppen. Ik heb de tip van jou overgenomen

[hansHalberstadt]

Dat kan kloppen. Ik heb de tip van jou overgenomen

En blijkbaar tevreden . Ik dacht dat ik alleen maar onzin verkondigde. 

[Jacques]

Helemaal mee eens. Doe ik precies zo. Ook voor flesjes.

Het nadeel van hittebehandeling van flesjes is dat je biersteen niet verwijderd. Je bakt als het ware de eiwittten vast. De oneffenheden kunnen op termijn zorgen voor gushing.

[hansHalberstadt]

Het nadeel van hittebehandeling van flesjes is dat je biersteen niet verwijderd. Je bakt als het ware de eiwittten vast. De oneffenheden kunnen op termijn zorgen voor gushing.

Wat calcium bij het beslag scheelt al een hoop biersteen en flesjes een beetje in de gaten houden door er met een zaklantaarn in te schijnen. Als er echt biersteen te zien is reinig ik de flesjes een keer met loog. De praktijk wijst uit dat dat hooguit een keer per 5 x bottelen hoeft. Na het opdrinken 3 x goed schudden met water en vinger op de opening en dan op zijn kop laten drogen.

[Kiekeboe]

Tijdens het de volgende keer brouwen (maischen) stoom ik mijn gistvat ca 20 minuten uit. Daarna is ook de lucht van de vorige vergisting verdwenen.

Op deze manier verbruik ik maar weinig water en schoonmaakmiddelen.

Wat is dat 'uitstomen'? Hoe doe je dat? Met welke apparatuur? Foto?

[Kiekeboe]

Je kan een vat vullen en na 10 minuten overschenken in 2e vat enz. Tussentijds beginnen met 1e vat reinigen.

Ik maak altijd gebruik (na omspoelen) van verneveling/plantenspuit om te weken en te reinigen en reinig met een zachte spons icm emmertje warme zeepoplossing. Daarna goed spoelen.
=> (Meest belangrijke is het droog wegzetten)

Ik probeer het allemaal een beetje te begrijpen. Maar wat reiniging- en ontsmettingsmiddelen betreft is het ok om te vernevelen met een plantenspuit voor alcohol / star san (+ varianten chemipro san en puro san). Ook enzybrew mag je vernevelen of uitsmeren met een spons (in zoverre mijn inzicht en/of informatie reikt). Maar wat betreft varianten van caustic lees ik nergens dat het ook kan en mag met een nat sponsje of een plantenspuit. Dan heb ik ook nog een fles puro acid in bezit. Ik zou wel eens willen weten hoe je dat moet gebruiken.

[Jacques]

Wat calcium bij het beslag scheelt al een hoop biersteen en flesjes een beetje in de gaten houden door er met een zaklantaarn in te schijnen. Als er echt biersteen te zien is reinig ik de flesjes een keer met loog. De praktijk wijst uit dat dat hooguit een keer per 5 x bottelen hoeft. Na het opdrinken 3 x goed schudden met water en vinger op de opening en dan op zijn kop laten drogen.

Kijk eens met een UV-zaklamp, verontreinigingen lichten daarmee eerder op.

Het probleem van hitte desinfectie is dat eiwitverontreinigingen uitharden door hitte, op dezelfde manier dat eiwit van een ei hard wordt als het kookt of bakt. Hierdoor is het lastiger te verwijderen.

[Sander van Dijk]

Wat is dat 'uitstomen'? Hoe doe je dat? Met welke apparatuur? Foto?

Een foto kan ik op een later moment posten. Maar ik gebruik een snelkookpan. Bij mijn snelkookpan zit op een tuitje een gewichtje dat er voor zorgt dat er met water en stoom in de pan een hogere druk ontstaat. Dat gewichtje kan er af en over het tuitje past een siliconen slang met een binnen diameter van 6 mm.

Het andere eind van die slang doe ik door het gat van de stop voor het waterslot in het gistvat. De pan met water erin op het gas en stomen maar.

[Kiekeboe]

Dan heb ik me vermoeid om voor het eerst een digitale pH meter uit te testen.

Benodigdheden:

a) Een digitale pH meter (Voltcraft PHT-02 ATC) met toebehoren, zijnde: buffervloeistof pH7; buffervloeistof pH4; bewaarvloeistof; handleiding; schroevendraaiertje.

b) Nog toegevoegde benodigdheden: glas met gedestilleerd water (via Degros.nl); een glas/monster met afgewerkt bier uit de huishoudelijke biertapinstallatie; een glas/monster met gewoon leidingwater; 2 plastic (mayonaise-) bekertjes voor buffervloeistoffen; rol keukenpapier.

Werkwijze:

a) spoelen van meetpen in gedestilleerd water voor kalibratie; na kalibratie pH7; na kalibratie pH4; na meting leidingwater; na meting bier; na gebruik. Telkens afvegen van de meetpen met een stukje keukenpapier.  Van de kalibratie zelf heb ik geen foto's omdat ik geen foto's kan nemen als ik mijn 2 handen nodig heb.

b) Het leidingwater en het bier uit de tap heb ik wat op temperatuur laten komen, maar de temperatuur bij meting was wellicht nog geen kamertemperatuur, ik schat eerder tussen 10 en 15°C, maar heb de temperatuur van het monster niet gemeten.

Resultaten:

a) Leidingwater: daar kwam ik op 7.8 tot 7.9 pH
b) bier: daar kwam ik uit op 4.1 tot 4.2 pH

Zijn dat normale waarden?
Graag commentaar, suggesties, betere handelswijzen, enz.

[Kiekeboe]

Chemipro is ongeschikt voor hout.
Lepel zou ik niet meer gebruiken om te brouwen.

Houten lepel is gemaakt van materiaal wat ooit levend is geweest en Chemipro heeft als werking om levend materiaal op te lossen. Dat lijkt me wel voldoende aanknopingspunt. Je kunt hem wel gebruiken, maar dan wordt hij steeds kleiner.

De houten lepel (die in contact geweest is met chemipro caustic) niet meer gebruiken om te brouwen vind ik wel behoorlijk streng. Hij ziet er nog erg goed uit, hij is ook iets lichter van kleur geworden, lijkt na contact met chemipro caustic terug een beetje nieuwer nadat hij door veelvuldig gebruik als brouwlepel donkerder was geworden. Denken anderen ook dat ik de lepel niet meer mag gebruiken voor brouwen (tijdens maischen of koken)?

De opmerkingen zijn alvast genoteerd. Ik heb nog een kunststof roerlepel uit het starterspakket die ik nog nooit gebruikt heb omdat ik hem te zwiebelig vond. Om voorwerpen onder te dompelen in een bad(je) met chemipro caustic oplossing is hij waarschijnlijk heel geschikt.

[Kiekeboe]

Een foto kan ik op een later moment posten. Maar ik gebruik een snelkookpan. Bij mijn snelkookpan zit op een tuitje een gewichtje dat er voor zorgt dat er met water en stoom in de pan een hogere druk ontstaat. Dat gewichtje kan er af en over het tuitje past een siliconen slang met een binnen diameter van 6 mm.

Het andere eind van die slang doe ik door het gat van de stop voor het waterslot in het gistvat. De pan met water erin op het gas en stomen maar.

Aha, dat maakt al veel duidelijk. Je gebruikt een snelkookpan met een siliconenslangetje. De werkwijze en procedure lijkt me echter behoorlijk omslachtig, zeker als ik hoor dat anderen ook al hun gebruikte flesjes uitstomen.

Een foto zou geen overbodige luxe zijn. En in zoverre ik me de beschreven werkwijze voor de geest haal is er toch een probleem met de sluitring en de rubberen dichtingsring van het gistvat. Die moeten op het gistvat zitten en zijn dus eigenlijk onbereikbaar voor de stoom.

Ik dacht bij een stoom apparaat eerder aan een soort hogedrukreiniger waar garagisten mee werken om door olie en stof vervuilde motoren te reinigen.

[hansHalberstadt]

probleem met de sluitring en de rubberen dichtingsring van het gistvat. Die moeten op het gistvat zitten en zijn dus eigenlijk onbereikbaar voor de stoom.

Je kunt het deksel een paar slagen losdraaien bij het uitstomen. Dan vult de rand met de ring zich ook met stoom.

[Kiekeboe]

Je kunt het deksel een paar slagen losdraaien bij het uitstomen. Dan vult de rand met de ring zich ook met stoom.

Hmm, tja, maar dan moet in de constellatie snelkookpan --> siliconenslangetje --> gat voor waterslot de invoer van het slangetje lucht-/water- en persdicht zijn, alleen zo kan de stoomdruk afgeleid worden langs de sluitingsring en dito rubber.

[hansHalberstadt]

Hmm, tja, maar dan moet in de constellatie snelkookpan --> siliconenslangetje --> gat voor waterslot de invoer van het slangetje lucht-/water- en persdicht zijn, alleen zo kan de stoomdruk afgeleid worden langs de sluitingsring en dito rubber.

Ik doe dat al jaren zo. Valt in de praktijk allemaal best mee.

[Kiekeboe]

Ik doe dat al jaren zo. Valt in de praktijk allemaal best mee.

En wat doe je met de opmerking van Jacques dat eiwitten verharden onder invloed van een hittebehandeling tijdens reinigen?

[Sander van Dijk]

Aha, dat maakt al veel duidelijk. Je gebruikt een snelkookpan met een siliconenslangetje. De werkwijze en procedure lijkt me echter behoorlijk omslachtig, zeker als ik hoor dat anderen ook al hun gebruikte flesjes uitstomen.

Een foto zou geen overbodige luxe zijn. En in zoverre ik me de beschreven werkwijze voor de geest haal is er toch een probleem met de sluitring en de rubberen dichtingsring van het gistvat. Die moeten op het gistvat zitten en zijn dus eigenlijk onbereikbaar voor de stoom.

Ik dacht bij een stoom apparaat eerder aan een soort hogedrukreiniger waar garagisten mee werken om door olie en stof vervuilde motoren te reinigen.

Mwah, ik vond jouw procedure ook niet echt LEAN

Ik leg de rubberen afsluitring los in het gistvat tijdens het stomen. De stoom is ca 120 graden dus het hele vat wordt behoorlijk warm. Bovendien is het vat eerder al huishoudelijk schoon en droog gemaakt.

Ik wil juist niet dat het vat onder druk komt te staan. Dat kan gevaarlijke situaties opleveren. Hete stoom is heet

[Sander van Dijk]

En wat doe je met de opmerking van Jacques dat eiwitten verharden onder invloed van een hittebehandeling tijdens reinigen?

In principe zijn de flesjes bij mij voor het stomen al gereinigd. Ik stoom een hele krat met flesjes tegelijk om ze te desinfecteren. Dit gaat reuze makkelijk.

Ik vraag mij wel af of eiwitten zich überhaupt verharden tijdens een stoom behandeling. Als je flesjes in de oven zet, met een droge warmte, geloof ik direct dat je alles juist vast bakt.

Maar stoom wordt juist gebruikt om veel dingen te reinigen. Mijn buurman heeft een reinigingsbedrijf. Als hij iets moet reinigen, zoals een vieze aangekoekte afzuigkap in bijvoorbeeld een shoarmazaak (kan echt heel vies zijn) gaat hij als eerste met stoom aan de gang. Dit weekt juist veel vuil los.

[Jacques]

Resultaten:

a) Leidingwater: daar kwam ik op 7.8 tot 7.9 pH
b) bier: daar kwam ik uit op 4.1 tot 4.2 pH

Zijn dat normale waarden?

Ja.

[Jacques]

Maar stoom wordt juist gebruikt om veel dingen te reinigen. Mijn buurman heeft een reinigingsbedrijf. Als hij iets moet reinigen, zoals een vieze aangekoekte afzuigkap in bijvoorbeeld een shoarmazaak (kan echt heel vies zijn) gaat hij als eerste met stoom aan de gang. Dit weekt juist veel vuil los.

Bij een vette aanslag werkt stoom prima om de vetten vloeibaar te maken.
Echter in bier zit weinig vet...

Bij eiwithoudende verontreiniging wordt geadviseerd eerst te spoelen met lauw water.

Als je stoom gebruikt voor het desinfecteren van flessen hoor je eerst te zorgen dat de flessen schoon zijn.

[Kiekeboe]

Ik stoom een hele krat met flesjes tegelijk om ze te desinfecteren. Dit gaat reuze makkelijk.

Daar wil ik dan wel eens een foto van zien. Tot dusver zie ik enkel een snelkookpan met daaraan een siliconenslangetje dat je in elk flesje een kwartier laat stomen. Dan moet je 6 uur stomen om een heel krat bier te desinfecteren.

[Sander van Dijk]

Daar wil ik dan wel eens een foto van zien. Tot dusver zie ik enkel een snelkookpan met daaraan een siliconenslangetje dat je in elk flesje een kwartier laat stomen. Dan moet je 6 uur stomen om een heel krat bier te desinfecteren.

Heb ik voorlopig zo niet bij de hand. Maar het is niet zo ingewikkeld hoor.

Ik zet een krat met de (24) flesjes op z'n op er in, in een curverbox/krat. De krat staat op een paar latjes, zodat er wat meer ruimte tussen de bodem van curverbox en de bier krat ontstaat.

Door een gaatje in het deksel van de curverbox, gaat de slang heen, die verbonden is met de snelkookpan. Die slang komt uit op de bodem van de curverbox. Tijdens het stomen doe ik even een deken over/om de krat heen, zodat de temperatuur zo hoog mogelijk wordt in de krat.

De temperatuur wordt in de box ruim 100°c.

[Kiekeboe]

Heb ik voorlopig zo niet bij de hand. Maar het is niet zo ingewikkeld hoor.

Ik zet een krat met de (24) flesjes op z'n op er in, in een curverbox/krat. De krat staat op een paar latjes, zodat er wat meer ruimte tussen de bodem van curverbox en de bier krat ontstaat.

Door een gaatje in het deksel van de curverbox, gaat de slang heen, die verbonden is met de snelkookpan. Die slang komt uit op de bodem van de curverbox. Tijdens het stomen doe ik even een deken over/om de krat heen, zodat de temperatuur zo hoog mogelijk wordt in de krat.

De temperatuur wordt in de box ruim 100°c.

Aha, dus een volledige krat bier met 24 flesjes op hun kop in een grotere curverbox met deksel. Vervolgens via een gaatje stoom invoeren via de snelkookpan en siliconenslangetje. Dat is al veel duidelijker. En hoe lang duurt zo'n stoomsessie per krat dan ?

[Sander van Dijk]

Aha, dus een volledige krat bier met 24 flesjes op hun kop in een grotere curverbox met deksel. Vervolgens via een gaatje stoom invoeren via de snelkookpan en siliconenslangetje. Dat is al veel duidelijker. En hoe lang duurt zo'n stoomsessie per krat dan ?

Inderdaad.

Qua tijd, dat verschilt een beetje. Minimaal 20 minuten, maar als er ruim voldoende water (pan moet niet 'droog koken') in de pan zit, hoef ik er niet bij te blijven. Vaak doe ik tussendoor wat anders. Na een tijdje wissel ik de krat om voor een andere.

Maar dit is dus vooral een desinfectie stap. De flesjes moeten dus wel al schoon zijn.

[Sander van Dijk]

Als je stoom gebruikt voor het desinfecteren van flessen hoor je eerst te zorgen dat de flessen schoon zijn.

Eens!   Ik gebruik het stomen als desinfectie stap

[middelaersch]

Ik ontsmet flessen met een beetje star san met zo'n ding:

https://www.braumarkt.com/flessenspoelapparaat-eco

Na het spoelen zet ik ze op de flessenboom.
In een paar minuten heb ik een kratje ontsmet.

Dit lijkt me veel sneller, eenvoudiger en energie-efficiënter dan het stoom proces.
Of zitten daar voordelen aan die ik over het hoofd zie?

[GekkeGwuido]

Ik ontsmet flessen met een beetje star san met zo'n ding:

https://www.braumarkt.com/flessenspoelapparaat-eco

Na het spoelen zet ik ze op de flessenboom.
In een paar minuten heb ik een kratje ontsmet.

Doe ik net zo, maar dan met het spoelapparaat van AVVINATORE, en dan omgekeerd terug de bak in...

[hansHalberstadt]

Ik ontsmet flessen met een beetje star san met zo'n ding:

Dit lijkt me veel sneller, eenvoudiger en energie-efficiënter dan het stoom proces.
Of zitten daar voordelen aan die ik over het hoofd zie?

2 kratjes  desinfeceren:

Methode stoom: 2 kratjes tegelijk in een box zetten, stoomslang aansuiten en verwarming uitzetten na ca 20 *minuten tijd qua handelingen=2 minuut werk
*kosten=2500 Watt gedurende 20 minuten=0.8 kWH=0,25 euro elektra of ca 15ct gas. (Als de verwarming thuis aanstaat hergebruik je alle warmte, dus kost dan feitelijk niets)
* gegarandeerd kiemvrij


methode spoelen:
*48 flesjes spoelen, 60 seconden (aanbevolen contacttijd) per flesje=50 minuten werk
*kosten 160 liter oplossing voor 12 euro stel 2 liter nodig?=0,15 euro
*Star San is geen desinfctiemiddel maar reinigingsmiddel.

Conclusie mag je zelf trekken wat het beste is.

[GekkeGwuido]

*Star San is geen desinfctiemiddel maar reinigingsmiddel

Huh? Sanitizer vertaal ik toch nog ontsmettingsmiddel...
Dus ik moet nu concluderen dat ik al 5 jaar mijn vaten, flesjes en alle andere toebehoren na koelen nooit heb ontsmet, maar alleen gereinigd?

[Serge VL]

Huh? Sanitizer vertaal ik toch nog ontsmettingsmiddel...
Dus ik moet nu concluderen dat ik al 5 jaar mijn vaten, flesjes en alle andere toebehoren na koelen nooit heb ontsmet, maar alleen gereinigd?

Een Sanitizer is geen ontsmettingsmiddel laat dat duidelijk zijn, het is niet omdat de Nederlandse taal zo arm is dat er geen specifiek woord is dat de lading 100% dekt dat je ontsmetten mag gelijkstellen met sanitiseren

It is important to differentiate and define certain
terminology:
• Sterilize refers to the statistical destruction and
removal of all living organisms.
• Disinfect refers to inanimate objects and the
destruction of all vegetative cells (not spores).
• Sanitize refers to the reduction of
microorganisms to levels considered safe from a
public health viewpoint.

Bron: https://ucfoodsafety.ucdavis.edu/sites/g/files/dgvnsk7366/files/inline-files/26501.pdf

Know the difference between cleaning, disinfecting, and sanitizing
Cleaning removes germs, dirt, and impurities from surfaces or objects. Cleaning works by using soap (or detergent) and water to physically remove germs from surfaces. This process does not necessarily kill germs, but by removing them, it lowers their numbers and the risk of spreading infection.

Disinfecting kills germs on surfaces or objects. Disinfecting works by using chemicals to kill germs on surfaces or objects. This process does not necessarily clean dirty surfaces or remove germs, but by killing germs on a surface after cleaning, it can further lower the risk of spreading infection.

Sanitizing lowers the number of germs on surfaces or objects to a safe level, as judged by public health standards or requirements. This process works by either cleaning or disinfecting surfaces or objects to lower the risk of spreading infection.

[middelaersch]

Methode spoelen:
*48 flesjes spoelen, 60 seconden (aanbevolen contacttijd) per flesje=50 minuten werk
*kosten 160 liter oplossing voor 12 euro stel 2 liter nodig?=0,15 euro
*Star San is geen desinfctiemiddel maar reinigingsmiddel

Ik kan je berekening niet volgen.

Ik gebruik voor twee kratten een kleine halve liter Star San oplossing, kosten nihil.
Ik spuit met het flessenspoelapparaat de binnenkant van de fles in en zet de fles dan op de kop in de flessenboom.
Dat kost enkele seconden per flesje.

In het boek van Adrie Otte lees ik 'Star San is mijn favoriete ontsmettingsmiddel', in het boek van Jacques Bertens lees ik 'Voor mij is het meest ideale desinfecteermiddel Star San'.

[hansHalberstadt]

Ik kan je berekening niet volgen.

Info komt van de gegevens van de Brouwmarkt site:
https://www.braumarkt.com/reinigen-en-ontsmetten/reinigingsmiddelen/arsegan-puro-san-300-ml?gclid=EAIaIQobChMIpL-M1sn75gIVF-h3Ch363QEIEAQYASABEgJVNfD_BwE

Inhoud doseerflacon 250 ml (voldoende voor ongeveer 160 liter reinigingsmiddel) € 11,95
Benodigde contacttijd slechts 60 seconden.

[bultje76]

Ja, maar je hoeft natuurlijk niet steeds een minuut te wachten voordat je aan het volgende flesje begint. Met een flessenboom of op zijn kop in een krat kun je gewoon door. De star san blijft gewoon in contact met de fles, die verdwijnt niet binnen de minuut tenzij het een sauna of zo is.

[Kiekeboe]

Ik heb tot dusver mijn flesjes ontsmet door ze vlak voor het bottelen te laten opkoken in de elektrische steriliseer-/brouwketel van 27 liter die ik ter beschikking heb.

Ondertussen ben ik er wel van overtuigd dat de methode die Middelaersch (en vele anderen) voorstelt, de gemakkelijkste, snelste en goedkoopste methode is. Namelijk een kleine hoeveelheid star- (chemipro- of puro-) san oplossing in zo'n avvinatore of vergelijkbaar sproeiapparaat. Daarna uitlekken op een flessenboom of een afdruikrek voor flessen.

Niettemin boeit die stoomtechniek voor ontsmetten me wel. Ik zou bijvoorbeeld de flesjes in plaats van te laten koken in de brouwketel, gewoon kunnen stomen, door in plaats van de ketel helemaal te vullen met water slechts enkele centimeters te vullen en dat te laten koken/stomen gedurende 20 minuten. Dat is al een hele besparing op vlak van water en energie in vergelijking met mijn voorgaande steriliseermethode.

Maar dan heb ik toch nog wat vragen. Krijg je na enkele keren stomen geen witte kalkaanslag op je flesjes. Als je drinkglazen afwast in heet water en dan aan de lucht laat drogen, dan zien die er na enkele keren ook niet meer echt proper en appetijtelijk uit door kalkaanslag.

Verder heb ik het internet afgeschuimd om foto's of filmpjes te vinden van zo'n stoommethode voor het ontsmetten van brouwspullen of flesjes, maar ik heb niets kunnen vinden.

Als je gebruik maakt van een snelkookpan (zie beschrijving van Sander van Dijck hierboven) met siliconenslangetje en een gesloten curverbox. Dan heb je een snelkookpan nodig waar je zo'n siliconenslangetje op kan aansluiten. Met mijn snelkookpan gaat dat niet, met die van mijn moeder zaliger (in zoverre ik me herinner) ging dat wel (je had daar een tuitje waar je het tegengewicht/stop helemaal kon afhalen).

Maar dan nog siliconenslangetjes verharden als ze blootgesteld worden aan een temperatuur van 100°C. En ook een curverbox kan niet tegen een temperatuur van boven 80°C.

En dan die curverbox. De stoom die je invoert, moet ook weer weg kunnen anders heb je een bom. Dus moet die curverbox een uitlaat hebben en kan dat dan enkel in een tuin of een garage, want binnenshuis lijkt me na een tijdje het behang van de muren te gaan vallen als je langdurig zit te stomen.

Enz.

[hansHalberstadt]

Als je gebruik maakt van een snelkookpan (zie beschrijving van Sander van Dijck hierboven) met siliconenslangetje en een gesloten curverbox. Dan heb je een snelkookpan nodig waar je zo'n siliconenslangetje op kan aansluiten. Met mijn snelkookpan gaat dat niet, met die van mijn moeder zaliger (in zoverre ik me herinner) ging dat wel (je had daar een tuitje waar je het tegengewicht/stop helemaal kon afhalen).

Maar dan nog siliconenslangetjes verharden als ze blootgesteld worden aan een temperatuur van 100°C. En ook een curverbox kan niet tegen een temperatuur van boven 80°C.

En dan die curverbox. De stoom die je invoert, moet ook weer weg kunnen anders heb je een bom. Dus moet die curverbox een uitlaat hebben en kan dat dan enkel in een tuin of een garage, want binnenshuis lijkt me na een tijdje het behang van de muren te gaan vallen als je langdurig zit te stomen.

Enz.

Ik gebruik dat concept met stoom al zeker van voor 2013 en heb het als eerste hier op het forum gepromoot. Eerst veel weerstand, zoals met alles wat nieuw en niet gangbaar is, maar langzamerhand gaan steeds meer mensen het gebruiken.  Alle problemen die jij noemt met stoom zijn in de praktijk geen probleem. Van vrijwel alle snelkookpannen kun je het gewichtje losmaken, bv door de draaien. Je moet het immers ook schoon kunnen maken als er bv prut uit je pan doorheen is gespoten. lees anders even de gebruiksaanwijzing. Ik heb diverse foto's gepost van dit proces al jaren geleden, maar kan het zo snel niet vinden.

Siliconenslangetjes verharden niet door stoom, zo ja dan is het geen silicone, maar zacht pvc.
zo,n opbergbox is nooit helemaal luchtdicht en de stoom slaat gelijk neer, dus komt pas naar buiten als de hele krat is opgewarmt tot het kookpunt. dat is ook de manier om te zien of het al klaar is nl dat er stoom naar buiten begint te komen.

[hansHalberstadt]

Ik gebruik dat concept met stoom al zeker van voor 2013

Zelfs al in 2008:
https://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php/topic,521.msg103426.html#msg103426
Dit is uit 2013

[Jacques]

*Star San is geen desinfctiemiddel maar reinigingsmiddel.

Star San is wel degelijk een desinfecteermiddel. Dat Brouwland het niet als zodanig benoemd heeft te maken met Europese toelatingsprotocollen...


https://youtu.be/0JC9n50RdVo

[hansHalberstadt]

Maar hoe goed desinfecteert het? Heeft iemand dat al eens echt getest door te kijken of je met bacteriën en gisten besmette vloeistof na behandeling nog in staat bent om met een agar plaat bacteriën op te kweken? Dat is nl het enige bewijs.

[Serge VL]

Star San is wel degelijk een desinfecteermiddel. Dat Brouwland het niet als zodanig benoemd heeft te maken met Europese toelatingsprotocollen...


https://youtu.be/0JC9n50RdVo

Star San is geen desinfectiemiddel maar een sanitiser! Je haalt er geen log 6 reductie mee zoals de definitie van een desinfectiemiddel voorschrijft.

[hansHalberstadt]

Is dat dan niet hetzelfde: De toelatingsprotocollen zullen vast een definitie bevatten waar een product aan moet voldoen om die funtie te mogen hebben, dus in dit geval log 6 reductie (factor 1 miljoen reductie van ongewenste organismen?)

[Jacques]

Satr San is geen desinfectiemiddel maar een sanitiser! Je haalt er geen log 6 reductie mee zoals de definitie van een desinfectiemiddel voorschrijft.

Het Nederlandse woord voor sanitiser is desinfecteermiddel... 

"Sanitize: Make clean and hygienic; disinfect." https://www.lexico.com/en/definition/sanitize






Er zijn wel differentiaties in de mate waarin desinfecteermiddelen werken. Met andere woorden het ene middel is effectiever dan het andere.


The Difference Between Cleaning and Sanitizing

[hansHalberstadt]

Het Nederlandse woord voor sanitiser is desinfecteermiddel... 

Leuk dat je een middel werkzaam kunt krijgen door een een bepaalde taaldefinitie op los te laten. Maar in werkelijkheid gaat het om het desinfecterend vermogen zoals SergeVL aangeeft: een bepaalde factor (>10^6 ??) reductie van ongewenste organismen.

[middelaersch]

Leuk dat je een middel werkzaam kunt krijgen door een een bepaalde taaldefinitie op los te laten. Maar in werkelijkheid gaat het om het desinfecterend vermogen zoals SergeVL aangeeft: een bepaalde factor (>10^6 ??) reductie van ongewenste organismen.

Ik denk dat jullie begrippen door elkaar halen. 10^6 is de eis voor steriliseren. Dat is heel wat anders en voor hobbybrouwen niet nodig.

https://lci.rivm.nl/richtlijnen/reiniging-desinfectie-en-sterilisatie-de-openbare-gezondheidszorg

'Sterilisatie is een proces dat alle micro-organismen op of in een voorwerp doodt of zodanig inactiveert dat de kans op de aanwezigheid van levende organismen per gesteriliseerde eenheid kleiner is dan één op een miljoen'.


John Palmer legt het duidelijk uit in zijn boek 'How to brew':

The terms clean, sanitize and sterilize are often used interchangeably, but should not be. Items may be clean but not
sanitized or vice versa. Here are the definitions:

• Clean - To be free from dirt, stain, or foreign matter.
• Sanitize - To kill/reduce spoiling microorganisms to negligible levels.
• Sterilize - To eliminate all forms of life, especially microorganisms, either by
chemical or physical means.

Cleaning is the process of removing all the dirt and grime from a surface, thereby removing all the sites that can harbor bacteria. Cleaning is usually done with a detergent and elbow grease. None of the sanitizing agents used by homebrewers are capable of eliminating all bacterial spores and viruses. The majority of chemical agents homebrewers use will clean and sanitize but not sterilize. However, sterilization is not necessary. Instead of worrying about sterilization, homebrewers can be satisfied if they consistently reduce these contaminants to negligible levels.
.......
Star San is an acidic sanitizer from the makers of PBW and was developed
especially for sanitizing brewing equipment.
......
Star San is my preferred sanitizer

Dus ja Star San is een 'sanitizer', of in goed Nederlands een ontsmettingsmiddel en geen sterilisatiemiddel.

[hansHalberstadt]

Ik denk dat jullie begrippen door elkaar halen. 10^6 is de eis voor steriliseren. Dat is heel wat anders en voor hobbybrouwen niet nodig.

Star San is geen desinfectiemiddel maar een sanitiser! Je haalt er geen log 6 reductie mee zoals de definitie van een desinfectiemiddel voorschrijft.

Ik denk dat er nu nog meer begrippen door elkaar gaan lopen:
 log 6 reductie is denk ik een reductie van het aantal met een factor 1 miljoen? SergeVL?
Dus stel dat je een miljard bacteriën had dan heb je er na behandeling nog 1000.
Dat is nog heel iets anders dan de kans van 1 op 6 miljoen dat er in een gesteriliseerde unit nog een levende cel voorkomt.
Dan heb je er namelijk in 6 miljoen gevallen dat je dat proces doet 0 en hooguit in 1 geval meer dan 0.

[middelaersch]

Voor mij is de praktische conclusie dat je Star San prima kunt gebruiken voor het ontsmetten of desinfecteren van bierflesjes.
Daar gaat het om.

[Kiekeboe]

Ik had een heleboel flessenbeugels met witte aanslag (zinkoxide? / witte roest?). Dat ziet er niet appetijtelijk uit. Ik heb die beugels nu in een kookpot (6 liter)  gedaan en er een pakje citroenzuur (100 gr.) bij gedaan. Daarna het water verwarmd tot 80°C.

Gaat dat helpen of zijn mijn beugels nu helemaal naar de vaantjes?

[Koen S]

Gek dat je de vraag stelt nadat je al citroenzuur hebt gebruikt, beetje te laat.
Ik zou de beugels gewoon even in de oxi zetten en de dichtingen reinigen en enkel die laatste even in de starsan.

[Ztefan]

Is de witte aanslag niet van Oxi? Als je dat te lang laat inwerken ontstaat er een soort kalkachtige laag.

[Kiekeboe]

Gek dat je de vraag stelt nadat je al citroenzuur hebt gebruikt, beetje te laat.
Ik zou de beugels gewoon even in de oxi zetten en de dichtingen reinigen en enkel die laatste even in de starsan.

Nee, oxi is rampzalig voor beugels. De witte aanslag (oxidatie / roest)  bij beugels die in contact geweest zijn met oxi is het ergste. Het gebruik van oxi is volgens mij de voornaamste reden dat de beugels er niet meer uitzien.

Citroenzuur om een oxidatielaag te verwijderen heb ik ergens gelezen ivm oxidatie van gegalvaniseerde dakplaten. Ivm met hobbybrouwers kon ik geen info vinden. Dus heb ik citroenzuur maar geprobeerd bij flessenbeugels.

[Kiekeboe]

Is de witte aanslag niet van Oxi? Als je dat te lang laat inwerken ontstaat er een soort kalkachtige laag.

Juist! Ook bij korte inwerkingstijd. De flesjes die ik kortstondig heb behandeld met oxi hebben geen witte waas, maar de beugels zien er niet uit.

[Ztefan]

Hier wordt er wat over geschreven: https://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php?topic=28515.0

Je hebt een zuur nodig, dus de weg die je bent ingeslagen lijkt mij de juiste.

[Jacques]

Leuk dat je een middel werkzaam kunt krijgen door een een bepaalde taaldefinitie op los te laten. Maar in werkelijkheid gaat het om het desinfecterend vermogen zoals SergeVL aangeeft: een bepaalde factor (>10^6 ??) reductie van ongewenste organismen.

Desinfectie is wat anders dan steriliseren zoals middelaersch ook al schrijft.

Desinfectie is het thermisch of chemisch doden of inactiveren van micro-organismen waarbij het aantal micro-organismen wordt teruggebracht tot een aanvaardbaar niveau. (Zie https://lci.rivm.nl/richtlijnen/reiniging-desinfectie-en-sterilisatie-de-openbare-gezondheidszorg).

Overigens omvat het begrip steriliseren ook het afdoden van sporen.

Voor ons hobbybrouwers is het van belang dat de hoeveelheid ongewenste micro-organismen zeer klein is. Steriel is niet nodig. De omgeving waarin wij werken is niet steriel. Doordat je veel gistcellen ent overheersen deze tijdens de vergisting. Na de vergisting zijn de omstandigheden zodanig dat de meeste micro-organismen niet tot wasdom kunnen komen. Er is alcohol en koolzuur, de pH is gedaald en er zijn weinig aminozuren voorhanden.

[Serge VL]

Het Nederlandse woord voor sanitiser is desinfecteermiddel... 

Spijtig dat de Nederlandse taal zo arm is dat er geen goede woord is dat de lading van "sanitizer" dekt

Maar als je de zin "The Difference Between Cleaning, Sanitizing and Disinfecting' rechtstreeks vertaalt kom je ook tot:



Laat nu voor een keer een van je stokpaardjes "Het exacte Nederlands" voor wat het is, je maakt deze materie er niet makkelijker door!!!
Door je aan een vertaling te houden die de landing niet dekt maak je de verwarring des te groter bij de hobbybrouwers
Een woord foutief te interpreteren omdat er geen goede vertaling of goed Nederlands woord voor is, omdat je vind dat er enkel netjes Nederlands mag gebruikt worden op het forum en al zeker geen anglicismen, dit heeft echt geen toegevoegde waarde 

En ja ik zet het in BOLD omdat ik nu vind dat je gewoon aan het ezelen bent om te ezelen. je mag dat boos zijn echt letterlijk interpreteren.

[Jacques]

Ik zou niet weten waarom het woord desinfectiemiddel niet gebruik zou kunnen worden voor "sanitizer".

Zie ook de definitie die Nederlandse overheid hanteert (RIVM is de Nederlandse rijksdienst voor volksgezondheid en milieu).


Overigens doden de meeste desinfectiemiddelen niet alle micro-organismen. Er blijven er altijd wel een aantal die de dans ontspringen.
Een goed desinfecteermiddel doodt zo veel mogelijk micro-organismen in een zo kort mogelijke tijd. Wat dat betreft is Star San een prima middel.

[Kiekeboe]

Hier wordt er wat over geschreven: https://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php?topic=28515.0

Je hebt een zuur nodig, dus de weg die je bent ingeslagen lijkt mij de juiste.

De behandeling met citroenzuur van de beugels lijkt geslaagd. Ik heb ze een uur of drie vier laten weken. Omdat er gasbelletjes naar boven bleven komen heb ik gewacht tot de reactie uitgewerkt was, daarna gespoeld met proper water en gedroogd met een haardroger. Ze zijn nu matter dan splinternieuwe beugels, maar geen (giftig) wit poeder meer dat aan je vingers blijft hangen als je een beugel vast neemt. Nu zijn ze goed om opnieuw te gebruiken.

[Serge VL]

Ik zou niet weten waarom het woord desinfectiemiddel niet gebruik zou kunnen worden voor "sanitizer".

Zie ook de definitie die Nederlandse overheid hanteert (RIVM is de Nederlandse rijksdienst voor volksgezondheid en milieu).

Om dat het totaal verschillende dingen zijn Jacques!!!

It is important to differentiate and define certain
terminology:
• Sterilize refers to the statistical destruction and
removal of all living organisms.
• Disinfect refers to inanimate objects and the
destruction of all vegetative cells (not spores).
• Sanitize refers to the reduction of
microorganisms to levels considered safe from a
public health viewpoint.

Bij saniteren bepaal je zelf waar de grens ligt van welke organismen en in hoeverre je deze wil doden.
Bij desinfecteren is de definitie minimaal een log 3 reductie
Bij steriliseren is de definitie een log 6 reductie
https://www.lenntech.nl/sterilisatie.htm (dit is een Nederlands bedrijf dat ook probeert duidelijk te maken dat er een verschil is, en die zitten er niet mee om een anglicismen te gebruiken als het maar duidelijk is)

Starsan haalt niet steeds een log 3 reductie vandaar dat het ook niet als desinfectie middel kan geregistreerd worden in de EU maar als sanitizer (je kan er gewoonweg niet mee desinfecteren)

Bierbrouwen hoeft totaal geen log 3 reductie (desinfectie niveau), al zeker niet als de vergisting ten einde is, dan is je jong bier al bacteriostatisch!

Laat aub nu voor een keer je stokpaardje van het goed Nederlands en gebruik voor een keer een anglicismen dan maak je het duidelijk voor iedereen!!!

[hansHalberstadt]

Bierbrouwen hoeft totaal geen log 3 reductie (desinfectie niveau), al zeker niet als de vergisting ten einde is, dan is je jong bier al bacteriostatisch!

Maar toch zie je soms besmettingen in flesjes. Dat de besmetting in het flesje ontstaat kun je dan concluderen uit het feit dat sommige flesjes prima smaken en anderen niet of gushing vertonen. Het ging om de vergelijking tussen stoom en starsan die ik maakte (Reactie #177 Gepost op: Gisteren om 09:43 ») en waar de hele discussie over definitie van desinfecteren uit voortkwam. Ik probeer altijd zoveel mogelijk onzekerheden uit te sluiten, zeker als het op een simpele manier te bereiken is. Dus deze hele discussie is voor mij alleen maar meer reden om het te houden bij de methode die ik al meer dan 10 jaar toepas, nl uitstomen van kratjes oorafgaand aan het bottelen.

[Serge VL]

Even John Palmer er terug bijhalen die heeft het ook nog eens heel duidelijk gesteld in "Not Exactly Sterile" https://realbeer.com/jjpalmer/cleaning.html

When it comes to actually ridding brewing equipment and the environment around the brewery of germs, the best homebrewers can do is disinfect. More likely they will only sanitize. In order of decreasing rank it is sterilize. disinfect, sanitize. The term disinfect has a number of legal and regulatory definitions, but for our purposes it means to kill all the harmful microorganisms that can cause beer to spoil. A disinfectant is defined as an anti microbial agent that is intended for application to inanimate objects or surfaces for the purpose of killing all pathogenic organisms (excluding spore-forming bacteria). To pass the official test, a disinfectant must kill the organisms in 10 minutes or less, according to the defined conditions of the appropriate test of the Association of Official Analytical Chemists (AOAC) (2). (For this discussion we will exclude the microorganisms responsible for lambic and other similar styles of beer.) The majority of chemical and physical agents homebrewers use will clean and sanitize and/or disinfect but not sterilize. But remember. sterilization is neither readily achievable nor necessary.

.

Starsan staat gelabeld als sanitizer het is dus geen desinfectie middel. En heeft ook geen officiële erkenning dat het een desinfectie middel is.
Maar het is wel voldoende sterk om onze hobby brouw apparatuur tot op een zo microbiologisch niveau te brengen dat het sanitized is (zelfs de auto correctie meent het wordt sanitized aan)

[Serge VL]

Maar toch zie je soms besmettingen in flesjes. Dat de besmetting in het flesje ontstaat kun je dan concluderen uit het feit dat sommige flesjes prima smaken en anderen niet of gushing vertonen. Het ging om de vergelijking tussen stoom en starsan die ik maakte (Reactie #177 Gepost op: Gisteren om 09:43 ») en waar de hele discussie over definitie van desinfecteren uit voortkwam. Ik probeer altijd zoveel mogelijk onzekerheden uit te sluiten, zeker als het op een simpele manier te bereiken is. Dus deze hele discussie is voor mij alleen maar meer reden om het te houden bij de methode die ik al meer dan 10 jaar toepas, nl uitstomen van kratjes oorafgaand aan het bottelen.

Ja je ziet soms besmettingen in flesjes, als je flesje vb ergens biersteen bevat en dus eigenlijk onvoldoende gereinigd is dan kunnen sommige sanitizer of desinfectie middel hun werk gewoon weg niet naar behoren doen.
Met warmte heb je dat probleem amper of niet, daar je een totaal andere manier gebruik om je micro-organismen te doden nl warmte en die dringt ook door tot achter het biersteen. 

[GekkeGwuido]

Starsan staat gelabeld als sanitizer het is dus geen desinfectie middel. En heeft ook geen officiële erkenning dat het een desinfectie middel is.
Maar het is wel voldoende sterk om onze hobby brouw apparatuur tot op een zo microbiologisch niveau te brengen dat het sanitized is (zelfs de auto correctie meent het wordt sanitized aan)

Eerlijk gezegd ben ik jullie al lang kwijt in heel de discussies, maar conclusie dus:
Starsan biedt voor de gemiddelde hobbybrouwer voldoende veiligheid (zal het zo maar noemen om een term van hierboven te vermijden) om alle betrokken materialen na koken te kunnen gebruiken?!

[Serge VL]

Eerlijk gezegd ben ik jullie al lang kwijt in heel de discussies, maar conclusie dus:
Starsan biedt voor de gemiddelde hobbybrouwer voldoende veiligheid (zal het zo maar noemen om een term van hierboven te vermijden) om alle betrokken materialen na koken te kunnen gebruiken?!

Ja natuurlijk op voorwaarde dat je de gebruiksconcentratie, pH en contacttijd respecteert.

[Jacques]

Om dat het totaal verschillende dingen zijn Jacques!!!


Bij saniteren bepaal je zelf waar de grens ligt van welke organismen en in hoeverre je deze wil doden.
Bij desinfecteren is de definitie minimaal een log 3 reductie
Bij steriliseren is de definitie een log 6 reductie
https://www.lenntech.nl/sterilisatie.htm (dit is een Nederlands bedrijf dat ook probeert duidelijk te maken dat er een verschil is, en die zitten er niet mee om een anglicismen te gebruiken als het maar duidelijk is)

Star San haalt niet steeds een log 3 reductie vandaar dat het ook niet als desinfectie middel kan geregistreerd worden in de EU maar als sanitizer (je kan er gewoonweg niet mee desinfecteren)

Bierbrouwen hoeft totaal geen log 3 reductie (desinfectie niveau), al zeker niet als de vergisting ten einde is, dan is je jong bier al bacteriostatisch!

Laat aub nu voor een keer je stokpaardje van het goed Nederlands en gebruik voor een keer een anglicismen dan maak je het duidelijk voor iedereen!!!

In het Nederlands hebben we nog een categorie: ontsmettingsmiddelen. Bij nader inzien is dat de beste Nederlandse benaming. Als we het hebben over saniteren zullen er maar weinig Nederlandstaligen zijn die dit iets zegt. Met de term ontsmetten zijn we wel allemaal vertrouwd.

https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/diversen/156938-desinfectie-ontsmetting-en-sterilisatie.html


Het is niet nodig om klakkeloos Engelse termen over te nemen te gebruiken terwijl we er goede Nederlandse alternatieven voor hebben.

[middelaersch]

Als we het hebben over saniteren zullen er maar weinig Nederlandstaligen zijn die dit iets zegt.

Dat is ook logisch, want het woord saniteren is geen Nederlands woord. Dat 'woord' bestaat alleen hier op het forum... 

[Jacques]

Ook het woord sanitizer zegt veel Nederlandstaligen niet veel...

[Sander van Dijk]

In het Nederlands hebben we nog een categorie: ontsmettingsmiddelen. Bij nader inzien is dat de beste Nederlandse benaming. Als we het hebben over saniteren zullen er maar weinig Nederlandstaligen zijn die dit iets zegt. Met de term ontsmetten zijn we wel allemaal vertrouwd.

https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/diversen/156938-desinfectie-ontsmetting-en-sterilisatie.html


Het is niet nodig om klakkeloos Engelse termen over te nemen te gebruiken terwijl we er goede Nederlandse alternatieven voor hebben.

Ontsmetten lijkt mij inderdaad een goede optie om te gebruiken voor het Engelse 'to sanitize'

Ik moet wel zeggen dat ze er in de in het stukje van jouw link wel een potje van maken. Daar wordt van alles door elkaar gehaald. "Verhitten is steriliseren"?

[Jacques]

Ik moet wel zeggen dat ze er in de in het stukje van jouw link wel een potje van maken. Daar wordt van alles door elkaar gehaald. "Verhitten is steriliseren"?

Een bekende methode om te steriliseren is verhitten gedurende een langere periode bij een hoge temperatuur in een autoclaaf.
Kortstondige verhitting is niet voldoende...

[EBC]

Haal de lassos maar tevoorschijn, de stokpaardenstal is opengebroken. 

Gaat allemaal nergens over. Star San is een prima middel om je apparatuur te ontsmetten. Meer hoeft er niet over gezegd te worden.

[Kiekeboe]

Deze week heb ik me nog eens vermoeid om 3 batchen bier te brouwen van ongeveer 20 tot 22 liter.


1) Voorafgaand heb ik het leidingwater / brouwwater gecontroleerd op pH waarden. Voor leidingwater op kamertemperatuur kwam ik uit op 6.7 pH. Voor kortstondig gekookt leidingwater en nadien terug afgekoeld kwam ik na meting uit op een pH waarde van 7.4. In zoverre mijn brouwinzichten reiken zouden de pH waarden geen verschil gaan maken gelet op het eerder zure/lage pH waarde van het leidingwater. Dus heb ik niet aangezuurd en ook geen metingen meer verricht tijdens de brouwdag zelf.

[Kiekeboe]

Dan heb ik 3 batchen gebrouwen van ongeveer 20/22 liter. Vanachter mijn PC kon ik vanaf de keukentafel en vanachter mijn laptop het verloop van het maisch- en kookproces opvolgen middels 3 digitale sondethermometers en 3 kookwekkers.



Ingrediënten en maischschema batch 1:

5 kg pilsmout 3EBC
800 gram tarwemout 3EBC
Hop Goldings 60 gr
Hop Saaz 40 gram
1 kg kristalsuiker Everyday uit de supermarkt
Gist 12 gram Brewferm Top

Maischschema

45 min 62° C
30 min 72 ° C
5 min 78 ° C

Kooktijd 75 min.
Hop 1 (Goldings) toevoegen bij begin koken.
Hop 2 (Saaz) + suiker toevoegen 15 minuten voor einde koken.

Ingrediënten en maischschema batch 2:

Idem 1, echter 15 minuten voor einde koken werd 6 gram (koffielepel) korianderpoeder toegevoegd.

Ingrediënten en maischschema batch 3:

Idem 1, maar de gist (2x6 = 12 gr) Brewferm Top werd vervangen door SafAle BE-256 (11.5 gr)

[Kiekeboe]

Vervolgens heb ik een aantal metingen uitgevoerd volgens de weegmethode Haberstadt



Resultaten:

Begin SG batch 1:

Hydrometer: 1073
Refractometer: 1070

Begin SG batch 2:

Hydrometer: 1080
Refractometer: 1078

Begin SG batch 3:

Hydrometer: 1070
Refractometer: 1065

Weegmethode Haberstadt

Gewicht (leeg) van gistvat + waterslot + ondersteunend dienblad : 2.99 kg

Totaal gewicht bij plaatsing in gistkast:

Batch 1: 24.910 kg
Batch 2:  24.925 kg
Batch 3: 24.405 kg

Een dag later (26/28 uur later)

Batch 1: 24.395 kg
Batch 2: 24.280 kg
Batch 3: 23.990 kg

[Kiekeboe]

4) Dan de gistvaten in de gistkast.





Verschillen tussen deze 3 batchen en voorgaande brouwsels:

- 1e maischstap 15 min op 50°C werd overgeslagen.
- glucose werd vervangen door kristalsuiker.
- de vergistingstemperatuur werd van 21°C verlaagd tot 19°C
- de sensor van de inkbird werd deze keer vastgemaakt met sponsje en elastisch broekriem aan het middelste vat.
- Voor batch 2: toevoeging koriander 6gr.
- Voor batch 3: vervanging gist Brewferm Top door SafeAle BE 256

[tdp]

Goed bezig! Zou zelf wel de glasplaten in de koelkast waar je de vergistingsvaten op hebt staan vervangen, door bijvoorbeeld Betonplex.

[middelaersch]

Zouden wel eens lekkere biertjes kunnen worden, zeker die met de be256 gist. Laat tzt maar eens weten hoe het is geworden.
Ik ben vooral nieuwsgierig naar wat de be256 doet in zo'n recept.

Zelf heb, zoals dtp ook suggereert, het glasplaatje in mijn gistkast vervangen door watervast multiplex.

[Kiekeboe]

Update weegmethode Haberstadt vandaag wo 15/01/2020 om  16.30 u. oftewel 42.5 u. na eerste meting:

Batch 1: 24.020 kg ; verschil eerste weging = 24.910 - 24.020 = 890 gram
Batch 2: 23.965 kg ; verschil eerste weging = 24.925 - 23,965 = 960 gram
Batch 3: 23.575 kg ; verschil eerste weging = 24.405 - 23,575 = 830 gram

[hansHalberstadt]

Update weegmethode Haberstadt vandaag wo 15/01/2020 om  16.30 u. oftewel 42.5 u. na eerste meting:

Batch 1: 24.020 kg ; verschil eerste weging = 24.910 - 24.020 = 890 gram
Batch 2: 23.965 kg ; verschil eerste weging = 24.925 - 23,965 = 960 gram
Batch 3: 23.575 kg ; verschil eerste weging = 24.405 - 23,575 = 830 gram

Mooi dat je dit bijhoudt met zo'n groot volume en een goede weegschaal. Daarmee kun je hele exacte SG curves maken en kunnen we ook mooi de constante k1 bepalen voor volumekrimp. Ik moedig je dus aan zoveel mogelijk meetresultaten te posten zoals je nu doet.

[Kiekeboe]

Goed bezig! Zou zelf wel de glasplaten in de koelkast waar je de vergistingsvaten op hebt staan vervangen, door bijvoorbeeld Betonplex.

Zelf heb, zoals dtp ook suggereert, het glasplaatje in mijn gistvat vervangen door watervast multiplex.

Tja, het was initieel de bedoeling om die glasplaten te vervangen door watervast multiplex.

Maar hier zijn er 2 problemen:

1)  Aan de voorzijde van de koelkast zijn uitsteeksel voorzien om de glasplaat evt multiplex gewoon op te leggen. Aan de achterkant echter zijn het geen uitsteeksels maar gleuven. Die gleuven zijn te smal om er een normale dikte van watervast multiplex (18 mm) tussen te schuiven. Het kan dus enkel met een veel dunnere plaat. Ik ben bang dat die zal doorbuigen wegens te dun.

2) De tussenafstand tussen de verdiepingen zijn niet vrij te bepalen. Je moet daarvoor de uitsteeksels/gleuven volgen. Daardoor is de koelkast niet netjes in hoogte te verdelen wat legplanken betreft. Het probleem is dat als ik 3x een betonplaat van 18 mm gebruik ipv bestaande glasplaat dat één tussenruimte net ietsje te klein is om het gistvat inclusief waterslot er tussen te krijgen. De deksel van het cilindrisch waterslot heeft dan niet meer de mogelijkheid om op en neer te dansen.

Maar goed: Ondertussen heb ik toch wel enkele gist-ervaringen achter de rug en de glasplaat heeft wel enige draagkracht. Ik denk trouwens dat als je een gewone frigo vol zet met gevulde flessen dat je dan ook komt aan 25 kg per glasplaat, normaal moeten die glasplaten dat gewicht aankunnen. Bovendien gaat het telkens om een dubbele glasplaat. Omdat ik het aantal onderverdelingen in hoogte heb gereduceerd van 5 naar 3 kon ik elke glasplaat versterken met een 2e op liggende glasplaat (behalve het onderste gist vat maar dat rust voor 2/3e niet op een glasplaat maar op de kunststof onderkant achter de groentelade, daaronder zit het koelmechanisme).

We zien wel. Ik blijf nadenken over watervaste multiplex. Niettemin doet de frigo slechts enkel weken of maanden per jaar dienst als gistkast. Voor de rest is het gewoon een frigo die ook voor allerlei gebruikt wordt (frigo, bierkelder, kaasgrot, enz. )

[Serge VL]

Ik blijf nadenken over watervaste multiplex. Niettemin doet de frigo slechts enkel weken of maanden per jaar dienst als gistkast. Voor de rest is het gewoon een frigo die ook voor allerlei gebruikt wordt (frigo, bierkelder, kaasgrot, enz. )

Zoek je een stukje volkern (= HPL gevelplaat / Tresp / Max / Arpa) , deze vind je even dik dik als een glasplaat maar heeft de stevigheid van een 12 tot 16mm multiplex en is zelfs dan nog eens 100% water en chemikalien vast.

[hansHalberstadt]

Ik heb even eea in Excel gezet. Dan is het is makkelijker te volgen.

[Jacques]

Star San is een prima middel om je apparatuur te ontsmetten. Meer hoeft er niet over gezegd te worden.

Klopt helemaal. Star San is een prima middel. Heel wat gebruikers hebben dit mogen ervaren.

[Kiekeboe]

Mooi dat je dit bijhoudt met zo'n groot volume en een goede weegschaal. Daarmee kun je hele exacte SG curves maken en kunnen we ook mooi de constante k1 bepalen voor volumekrimp. Ik moedig je dus aan zoveel mogelijk meetresultaten te posten zoals je nu doet.

Ik zie dat het Halberstadt is ipv Haberstadt.

Verder: Helaas pindakaas, ik heb ondertussen mijn vakantieflatje (brouwerijtje) alweer verlaten wegens andere verplichtingen. Ik keer er ten vroegste terug volgende maandag maar mogelijks pas ook de maandag nadien. Dus ik zal geen dagdagelijkse metingen meer kunnen doen.

Het is de bedoeling om het bier gewoon 2 weken te laten gisten (wachten), nadien de inkbird temperatuurregelaar uit te schakelen en het bier (zonder over te hevelen naar een ander vat) nog één week te laten lageren op koelkasttemperatuur (2 tot 6°C), dan bottelen.

[Kiekeboe]

Zoek je een stukje volkern (= HPL gevelplaat / Tresp / Max / Arpa) , deze vind je even dik dik als een glasplaat maar heeft de stevigheid van een 12 tot 16mm multiplex en is zelfs dan nog eens 100% water en chemikalien vast.

Dat is een tip om te onthouden.

[middelaersch]

Het is de bedoeling om het bier gewoon 2 weken te laten gisten (wachten), nadien de inkbird temperatuurregelaar uit te schakelen en het bier (zonder over te hevelen naar een ander vat) nog één week te laten lageren op koelkasttemperatuur (2 tot 6°C), dan bottelen.

Lageren doe ik nooit, ik zie het nut er niet van in. Zodra het goed is uitgegist ga ik direct bottelen. (Maar er zijn ook brouwers die daar anders over denken, en wel nut zien in lageren.)

Maar als je toch wil lageren, dan zou ik het na de hoofdgisting overhevelen naar een ander vat. Ik denk dat het er niet beter van wordt als het, langer dan nodig is, op die oude gistkoek staat.

[hansHalberstadt]

Ik zie dat het Halberstadt is ipv Haberstadt.

Verder: Helaas pindakaas, ik heb ondertussen mijn vakantieflatje (brouwerijtje) alweer verlaten wegens andere verplichtingen. Ik keer er ten vroegste terug volgende maandag maar mogelijks pas ook de maandag nadien. Dus ik zal geen dagdagelijkse metingen meer kunnen doen.

Het is de bedoeling om het bier gewoon 2 weken te laten gisten (wachten), nadien de inkbird temperatuurregelaar uit te schakelen en het bier (zonder over te hevelen naar een ander vat) nog één week te laten lageren op koelkasttemperatuur (2 tot 6°C), dan bottelen.

Op zich hoef je niet tussentijds te meten, maar om zeker te weten dat je bier is uitgegist is het wel aan te raden om voor je gaat bottelen metingen te hebben met ten minste een paar dagen ertussen, zodat je kunt zien of je SG nog zakt. Als je SG nog zakt kun je (beter) nog even wachten met bottelen ivm bommengevaar.

[Kiekeboe]

Lageren zou ik niet doen. Zodra het goed is uitgegist zou ik gewoon bottelen.

Maar als je toch wil lageren, dan zou ik het eerst overhevelen naar een ander vat. Ik denk dat het er niet beter van wordt als het, langer dan nodig is, op die oude gistkoek staat.

OK, ik zat zelf nog te twijfelen, dan zal ik op maandag 27 januari bottelen na 2 weken gisting op een temp van 19/19.5 °C. (Dat is ook ongeveer de praktijk die ik tot dusver gebezigd heb). Ik dacht erover om het bier een week langer te laten staan op koelkasttemperatuur ipv 19° om minder gistdepot te hebben. Maar goed, het gistdepot in het flesje valt mee en ook als je het bezinksel mee in het glas schenkt dan heb je een troebel bier, maar dat ziet er ook lekker en smaakvol uit.

[middelaersch]

OK, ik zat zelf nog te twijfelen, dan zal ik op maandag 27 januari bottelen na 2 weken gisting op een temp van 19/19.5 °C.

Zoals Hans ook al aangaf: controleer voor je bottelt wel of het goed is uitgegist, door met een dag of drie/vier ertussen het SG te meten. Je kunt er niet zondermeer vanuit gaan dat het na twee weken is uitgegist.

[hansHalberstadt]

Zoals Hans ook al aangaf: controleer voor je bottelt wel of het goed is uitgegist, door met een dag of drie/vier ertussen het SG te meten. Je kunt er niet zondermeer vanuit gaan dat het na twee weken is uitgegist.

Precies. Daarom is het zo belangrijk om de gisting te kunnen volgen (met de weegschaal)

[Kiekeboe]

Op zich hoef je niet tussentijds te meten, maar om zeker te weten dat je bier is uitgegist is het wel aan te raden om voor je gaat bottelen metingen te hebben met ten minste een paar dagen ertussen, zodat je kunt zien of je SG nog zakt. Als je SG nog zakt kun je (beter) nog even wachten met bottelen ivm bommengevaar.

Zoals Hans ook al aangaf: controleer voor je bottelt wel of het goed is uitgegist, door met een dag of drie/vier ertussen het SG te meten. Je kunt er niet zondermeer vanuit gaan dat het na twee weken is uitgegist.

Ja, mijn motivatie om de weegmethode van Halberstadt uit te proberen was vooral om het einde van de vergisting te kunnen vaststellen. Aangezien ik geen kraantjes heb op mijn gistvaten en omdat ik het gistvat niet wil openen voor een staalname lijkt me de weegmethode een goede uitweg. Maar drie dagen wachten om het einde van de vergisting vast te stellen lijkt me wat veel. Ik moet heen en terug in totaal 250 km rijden om dat te doen. Tussentijds heb ik andere verplichtingen. Bovendien blijkt de weegmethode een pak nauwkeuriger te zijn dan een meting met een hydrometer of refractometer. Dus ik denk op zondagavond 26 januari een meting te doen en maandagmiddag 27 januari een 2e meting. Als er dan geen betekenisvol verschil is wat het SG betreft gewoon bottelen. Wat denk je?

[middelaersch]

Ja, mijn motivatie om de weegmethode van Halberstadt uit te proberen was vooral om het einde van de vergisting te kunnen vaststellen. Aangezien ik geen kraantjes heb op mijn gistvaten en omdat ik het gistvat niet wil openen voor een staalname lijkt me de weegmethode een goede uitweg. Maar drie dagen wachten om het einde van de vergisting vast te stellen lijkt me wat veel. Ik moet heen en terug in totaal 250 km rijden om dat te doen. Tussentijds heb ik andere verplichtingen. Bovendien blijkt de weegmethode een pak nauwkeuriger te zijn dan een meting met een hydrometer of refractometer. Dus ik denk op zondagavond 26 januari een meting te doen en maandagmiddag 27 januari een 2e meting. Als er dan geen betekenisvol verschil is wat het SG betreft gewoon bottelen. Wat denk je?

Ik snap je probleem, maar ik vind het tricky. Overal lees ik: voor bottelen twee keer meten met minimaal drie, maar beter vier dagen ertussen.

[hansHalberstadt]

Met de weegmethode in jouw geval kun je inderdaad al een paar gram afname zien, dus hoef je niet zo lang te wachten tussen 2 metingen. Maar zolang het afneemt zou ik niet bottelen, desnoods nog een week wachten of 2 weken en dan nog een keer wegen en dan bottelen als je weer tijd hebt.

[Kiekeboe]

Zouden wel eens lekkere biertjes kunnen worden, zeker die met de be256 gist. Laat tzt maar eens weten hoe het is geworden.
Ik ben vooral nieuwsgierig naar wat de be256 doet in zo'n recept.

Tja, communiceren over smaak van bier is niet gemakkelijk. Met termen als volmondigheid, fruitig, body enz. Heb ik niet zoveel. Ik zou bij een bierproeversvereniging moeten zitten om de smaakervaring te kunnen combineren met de juiste term.

Los daarvan ben ik best wel tevreden over de smaak van de tot dusver gebrouwde biertjes, die meestal kleine varianten zijn van het zelfde recept.

Voornaamste probleem is schuimstabiliteit. Hoewel er ook een heleboel batchen geweest zijn waar ik heel tevreden was over schuimstabiliteit. Ik ben/was dus vooral geïnteresseerd in handelswijzen die de schuimstabiliteit kunnen verbeteren.

Op advies van Jacques (en vele anderen) heb ik de 1e maischstap op 50° C overgeslagen en direct beginnen maischen op 62 °C. Dat zou de schuimstabiliteit verbeteren. We zien wel.

Ook op advies van Jacques ben ik me meer gaan concentreren op de vergistingstemperatuur. Volgens Jacques (en vele anderen) zorgt een hogere vergistingstemperatuur voor een gebrekkige schuimstabiliteit. Ik probeer dat allemaal te begrijpen en onder controle te krijgen.

Het is in ieder geval duidelijk dat als het misloopt met deze batches dat het dan helemaal de fout en de schuld is van Jacques die foute adviezen verstrekt tijdens zijn tussenkomsten op dit forum.

[hansHalberstadt]

Voornaamste probleem is schuimstabiliteit.

toen ik pas begon had ik ook altijd schuimproblemen. Nu niet meer. (en ik doe nog steeds 52 graden stap) Juiste pH 5.2 instellen zodat de processen optimaal verlopen hielp mij, maar vooral temperatuur gecontroleerd vergisten met sensor op het vat en voorkomen dat de temperatuur de 1e 2 dagen omhoog schiet door de warmteproductie tijdens de gistingspiek is denk ik de belangrijkste. Door oplopen van de temperatuur krijg je veel esters en hogere alcoholen die sterk schuimremmend werken. 

[elBieros]

Het is in ieder geval duidelijk dat als het misloopt met deze batches dat het dan helemaal de fout en de schuld is van Jacques die foute adviezen verstrekt tijdens zijn tussenkomsten op dit forum.

Nou nou nou... 

[Ansius]

Het is in ieder geval duidelijk dat als het misloopt met deze batches dat het dan helemaal de fout en de schuld is van Jacques die foute adviezen verstrekt tijdens zijn tussenkomsten op dit forum.

Juist, aan u kan het nooit liggen.

Iemand die probeert te helpen zou ik ook de schuld geven als ik het zelf zou verprutsen.

[Koen S]

Juist, aan u kan het nooit liggen.

Iemand die probeert te helpen zou ik ook de schuld geven als ik het zelf zou verprutsen.

Ik denk dat zijn opmerking ironisch bedoeld is. Anders mag hij als straf al zijn mislukt bier opdrinken. God straft onmiddellijk. 😜

[HermanH]

Ik denk dat zijn opmerking ironisch bedoeld is. Anders mag hij als straf al zijn mislukt bier opdrinken. God straft onmiddellijk. 😜

inderdaad Koen, denk het ook, ook een (hobby-)bierbrouwer moet tussen de lijntjes/regels kunnen lezen, maar al zeker niet tussen de lijntjes brouwen, groot verschil... 

[Kiekeboe]

Nou nou nou... 

Juist, aan u kan het nooit liggen.

Iemand die probeert te helpen zou ik ook de schuld geven als ik het zelf zou verprutsen.

Ik denk dat zijn opmerking ironisch bedoeld is. Anders mag hij als straf al zijn mislukt bier opdrinken. God straft onmiddellijk. 😜

inderdaad Koen, denk het ook, ook een (hobby-)bierbrouwer moet tussen de lijntjes/regels kunnen lezen, maar al zeker niet tussen de lijntjes brouwen, groot verschil... 

Hèhè, het feit dat ik de adviezen van Jacques in de praktijk van mijn eigen brouwprutserij probeer te realiseren betekent dat ik een groot vertrouwen heb in zijn kennis. Een ironisch grapje mag er dan wel van af. Gelukkig slagen Koen en Herman erin om de gigantische cultuurverschillen tussen het noorden en het zuiden van het Nederlandse taalgebied te overbruggen.

[Koen S]

Hèhè, het feit dat ik de adviezen van Jacques in de praktijk van mijn eigen brouwprutserij probeer te realiseren betekent dat ik een groot vertrouwen heb in zijn kennis. Een ironisch grapje mag er dan wel van af. Gelukkig slagen Koen en Herman erin om de gigantische cultuurverschillen tussen het noorden en het zuiden van het Nederlandse taalgebied te overbruggen.

Ik denk dat ironie geen Belgische uitvinding is. Of was die opmerking ook ironisch bedoeld? 🙈

[Kiekeboe]

Weet iemand wat de term is om dit soort stekker te benoemen. Dit is een foto van de voedingskabel van mijn printer. Ik zou zo'n stekker willen vinden die ikzelf op een kabel kan zetten met een schroevendraaier. Behalve het 'vrouwelijke' exemplaar (foto) moet ik ook een 'mannelijk' exemplaar hebben. Het heeft te maken met mijn gistkast, ik wil een kabel door de smalle gleuf van de deur van een koelkast kunnen schuiven aan de scharnierkant. Het gaat over de kabel van mijn verwarming, de stekker die er nu aan staat is te groot om door die gleuf te kunnen. Weet iemand waar ik dat kan bestellen/kopen?

[Kiekeboe]

Ik denk dat ironie geen Belgische uitvinding is. Of was die opmerking ook ironisch bedoeld? 🙈

Hmm, tja, geen idee, maar dit is al de tweede 'clash between civilizations'. Eerder maakte ik al de ironische opmerking dat als je kwaliteitsvol bier wil aan een correcte prijs, dat je dan naar de supermarkt moet gaan en zeker niet zelf moet beginnen brouwen. Toen kreeg ik ook al het halve forum over me heen.

[Koen S]

Hmm, tja, geen idee, maar dit is al de tweede 'clash between civilizations'. Eerder maakte ik al de ironische opmerking dat als je kwaliteitsvol bier wil aan een correcte prijs, dat je dan naar de supermarkt moet gaan en zeker niet zelf moet beginnen brouwen. Toen kreeg ik ook al het halve forum over me heen.

Ook ik als domme Belg begrijp jou niet altijd, ik ken jou ook niet. Soms helpt het om een smiley te gebruiken zodat dummies zoals ook ik het verschil beter aanvoelen.

[henkie]

https://www.allekabels.nl/searchresult.php?keyword=c13

Misschien staat hier wat tussen?

[HermanH]

Gewoon (pc-)kabel met doorknippen en een stekker M/F tussen zetten...

[Kiekeboe]

https://www.allekabels.nl/searchresult.php?keyword=c13

Misschien staat hier wat tussen?

Fijn bedankt! Ik heb gevonden wat ik zocht. Het was nog even zoeken want ik had geen kabel nodig maar een mannelijk en vrouwelijk exemplaar (die ik zelf kan monteren op een kabel) van dat type stekker. De bestelling is ondertussen geplaatst.

[Kiekeboe]

Gewoon (pc-)kabel met doorknippen en een stekker M/F tussen zetten...

Nee, nee, een 'gewone' stekker (3-polig, met aarding) is te groot om door de gleuf aan de scharnierkant van de koelkastdeur te geraken. Ik heb deze vochtbestendige 'tube heater' (van 45 W) bestemd voor het verwarmen van een kleine serre in gebruik als verwarming van mijn gistkast. Echter als de gistkast weer gewoon dienst doet als frigo wil ik de verwarming kunnen verwijderen. Nu gaat dat niet zonder de stekker los te schroeven. Ik wil een systeem dat makkelijker werkt en waarvoor ik geen schroevendraaier nodig heb.

[Kiekeboe]

Deze voederton (50 liter) en voederschep (900 gram) zijn de nieuwste aanwinsten voor mijn brouwerijtje. Het is de bedoeling dat ik in die ton 25 kg mout kan opslaan en bewaren. De voederschep is nodig om tijdens schroten de trechter van de walsmolen bij te vullen.

[Koen S]

Nee, nee, een 'gewone' stekker (3-polig, met aarding) is te groot om door de gleuf aan de scharnierkant van de koelkastdeur te geraken.

Waarom langs de scharnierkant? Ik heb ook buisverwarming en de kabel gaat gewoon via de andere kant.

[André de Laat]

Ik heb dit topic in zijn geheel doorgelezen. En met veel plezier. Misschien iets voor een volgende opname van Brouw TV?

[middelaersch]

Waarom langs de scharnierkant? Ik heb ook buisverwarming en de kabel gaat gewoon via de andere kant.

Ja zo doe ik dat ook. Onder het motto 'als het niet kan zoals het moet, dan moet het zoals het kan'. 

[Kiekeboe]

Waarom langs de scharnierkant? Ik heb ook buisverwarming en de kabel gaat gewoon via de andere kant.

Jah, dat is natuurlijk ook een mogelijke en valabele optie. Maar ik wou het langs de scharnierkant omdat ik er dan zeker van ben dat de deur niet op een kier blijft staan of stiekem openspringt omwille van allerlei kabels die langs de rubberen magneetsluiting worden ingevoerd. Bovendien staan de stopcontacten in de muur aan de scharnierkant en heeft de tube heater maar een korte kabel. Maar je hebt natuurlijk gelijk dat ik misschien problemen zoek waar er eigenlijk geen zijn.  Aan de andere kant is het ook mogelijk (ook aan de scharnierkant net onder het scharnier).

[Kiekeboe]

Ik heb dit topic in zijn geheel doorgelezen. En met veel plezier. Misschien iets voor een volgende opname van Brouw TV?

Nee, nee, geen (brouw-) pers in mijn buurt als ik aan het sukkelen en klooien ben. Als dat gebeurt dan bel ik meteen de politie.

[hansHalberstadt]

Nee, nee, geen (brouw-) pers in mijn buurt als ik aan het sukkelen en klooien ben. Als dat gebeurt dan bel ik meteen de politie.

Die vinden het vast ook wel leuk om een keer te zien.

[middelaersch]

Nee, nee, geen (brouw-) pers in mijn buurt als ik aan het sukkelen en klooien ben. Als dat gebeurt dan bel ik meteen de politie.

Die komen allen als je hennep kweekt, niet als je een biertje brouwt.

[Ztefan]

Jah, dat is natuurlijk ook een mogelijke en valabele optie. Maar ik wou het langs de scharnierkant omdat ik er dan zeker van ben dat de deur niet op een kier blijft staan of stiekem openspringt omwille van allerlei kabels die langs de rubberen magneetsluiting worden ingevoerd. Bovendien staan de stopcontacten in de muur aan de scharnierkant en heeft de tube heater maar een korte kabel. Maar je hebt natuurlijk gelijk dat ik misschien problemen zoek waar er eigenlijk geen zijn.  Aan de andere kant is het ook mogelijk (ook aan de scharnierkant net onder het scharnier).

Hoe groot is het gat aan de achterkant? Ik heb daar een goot voor condens en daarvandaan loopt een gat naar de achterkant. Daar heb ik nu stroom voor de verwarming en de temperatuursensor doorheen lopen. Om de koelkast goed af te sluiten heb ik er een spanband omheen, maar daar ga ik nog iets ander voor maken.

[Kiekeboe]

Hoe groot is het gat aan de achterkant? Ik heb daar een goot voor condens en daarvandaan loopt een gat naar de achterkant. Daar heb ik nu stroom voor de verwarming en de temperatuursensor doorheen lopen. Om de koelkast goed af te sluiten heb ik er een spanband omheen, maar daar ga ik nog iets ander voor maken.

Ja, ik weet dat daar een gat zit. Maar dat was eigenlijk het probleem niet. Ik wou een systeem waarbij als de frigo geen dienst doet als gistkast, dat ik er dan zonder veel te prutsen weer gewoon een koelkast kan van maken zonder de attributen die bij een gistkast horen. Dat door de temperatuursensor van de inkbird, de usb ventilator en de verwarmingsbuis weer te verwijderen en op te bergen tot aan de volgende brouwsessie.

Ik heb ondertussen de stekker al ontvangen, razendsnel dus.

[Dirtbag]

Reactie rijkelijk aan de late kant:



De harde buitenste schroefringen hoef je amper schoon te maken bij normaal gebruik (als je een overschuimend gistvat hebt is een ander geval) Aangezien die ring buiten de afdichting van het gistvat zit. Ook het ontsmetten van die ring is dus niet nodig. Het (zachtere) deksel kun je met slechts weinig overtuiging in het gistvat drukken. Hierdoor kun het extra vat overslaan, tevens denk ik dat als je de caustic niet te lang laat zitten je er ook nog wel een vat mee kunt reinigen. Met bierflesjes doe ik vaak 2 uur en 4 partijen flesjes in 1 vat met caustic. (elke ronde is ongeveer 20 minuten)

Een houten brouwlepel MOET donker worden tijdens gebruik. Dit laat zien dat je geen nieuweling meer bent en de kleur van de lepel vertegenwoordigd jouw voorkeur in biersmaak

Ikzelf cip tegenwoordig mijn CCT met cautic en vervolgens op de brouwdag met saniclean, van de week toevallig voor een ander projectje hetzelfde vat als jij hebt (ik had hem nog liggen) weer eens schoongemaakt na 4 jaar droog, open en ongebruikt op zolder te hebben gelegen. Nagenoeg de zelfde methode gebruikt als jij, alleen het deksel in het vat gedrukt (met de rubber O-ring er uit) en de schroefring eventjes onder de kraan afgespoeld hebbende.

db

[Kiekeboe]

Reactie rijkelijk aan de late kant:

De harde buitenste schroefringen hoef je amper schoon te maken bij normaal gebruik (als je een overschuimend gistvat hebt is een ander geval) Aangezien die ring buiten de afdichting van het gistvat zit. Ook het ontsmetten van die ring is dus niet nodig. Het (zachtere) deksel kun je met slechts weinig overtuiging in het gistvat drukken. Hierdoor kun het extra vat overslaan, tevens denk ik dat als je de caustic niet te lang laat zitten je er ook nog wel een vat mee kunt reinigen. Met bierflesjes doe ik vaak 2 uur en 4 partijen flesjes in 1 vat met caustic. (elke ronde is ongeveer 20 minuten)

Een houten brouwlepel MOET donker worden tijdens gebruik. Dit laat zien dat je geen nieuweling meer bent en de kleur van de lepel vertegenwoordigd jouw voorkeur in biersmaak

Ikzelf cip tegenwoordig mijn CCT met cautic en vervolgens op de brouwdag met saniclean, van de week toevallig voor een ander projectje hetzelfde vat als jij hebt (ik had hem nog liggen) weer eens schoongemaakt na 4 jaar droog, open en ongebruikt op zolder te hebben gelegen. Nagenoeg de zelfde methode gebruikt als jij, alleen het deksel in het vat gedrukt (met de rubber O-ring er uit) en de schroefring eventjes onder de kraan afgespoeld hebbende.

db

Ik kan je ongeveer helemaal volgen. Ik begrijp ook dat een houten brouwlepel die er een beetje vies uit ziet geldt als een statussymbool onder hobbybrouwers. Ik leer elke dag iets bij op dit forum.

[Kiekeboe]

Ik heb even eea in Excel gezet. Dan is het is makkelijker te volgen.

Voor het eerst zie ik een brouwsel van mijzelf in curvevorm. Ik had niet gedacht dat ik dat ooit zou meemaken.

Maar iets waarop ik eigenlijk reactie verwacht had (maar die er niet gekomen is), dat is dat ik 3 brouwsels maakte met dezelfde hoeveelheid gerstenmout, dezelfde hoeveelheid tarwemout, dezelfde hoeveelheid toegevoegde suiker, dezelfde instelling walsmolen,  hetzelfde maischschema, dezelfde kooktijd, enz. En van zodra de gekoelde wort in het gistvat gaat blijkt dat het 1e brouwsel een SG had van van 1073 het tweede 1080 en het derde 1070. Hoe kan het dat de SG waarden zover uiteen lopen als je precies dezelfde ingrediënten gebruikt en dezelfde werkwijzen hebt toegepast?

[Kiekeboe]

En een tweede vraag in hetzelfde verband. Hoe komt het dat de waarden gemeten door de refractometer telkens iets lager liggen dan de waarden gemeten door de hydrometer. In zoverre ik er iets van begrijp zouden de hydrometer en refractometer hetzelfde moeten zeggen zolang het gistingsproces nog niet op gang gekomen is.

[middelaersch]

En een tweede vraag in hetzelfde verband. Hoe komt het dat de waarden gemeten door de refractometer telkens iets lager liggen dan de waarden gemeten door de hydrometer. In zoverre ik er iets van begrijp zouden de hydrometer en refractometer hetzelfde moeten zeggen zolang het gistingsproces nog niet op gang gekomen is.

Ik heb twee hydrometers en een refractometer, de goedkoopste die je kunt kopen. Die dingen geven alle drie wat anders aan.
Dit zijn geen professionele meetinstrumenten, het is speelgoed-kwaliteit.

Wat ik gedaan heb is eerst met alle drie kraanwater van 20 graden meten, en vervolgens heb ik een suikeroplossing gemaakt met een bepaald suikergehalte zodat ik het SG daarvan kon uitrekenen. Vervolgens dat ook met alle drie de instrumenten gemeten. (En dan ga ik er dus vanuit dat mijn weegschaal wel redelijk nauwkeurig is.  )
Op deze manier kom je erachter wat de afwijking van je meetinstrumenten ongeveer is.

De refractometer is gelukkig redelijk nauwkeurig. Voor de hydrometer met de minste afwijking heb ik van zo'n ding waar je broodzakjes mee dichtmaakt een 'kalibreergewichtje' gemaakt. Dat ding kan ik boven op de hydrometer klemmen, en dan geeft die in water van 20 graden precies 1.000 aan. De andere hydrometer gebruik ik niet meer en dient als 'reserve'.

Het probleem met een refractometer is ook nog eens dat die theoretisch gezien niet het SG meet, maar de brekingsindex van licht in een vloeistof. En die wordt niet alleen door het suikergehalte bepaald. Dus ook als beide instrumenten perfect zouden zijn en geen afwijking zouden hebben, hoeven ze toch niet hetzelfde aan te geven. 

Je kunt wel nauwkeurigere hydrometers kopen:

https://www.unibrew.nl/bierbrouwen/brouwen/meetinstrumenten/Brewferm-bierwortmeter-10-20-plato-thermometer.html

Met die dingen moet je monsters van bijna een halve liter nemen, en dat vind ik dan ook weer zonde.

[hansHalberstadt]

En een tweede vraag in hetzelfde verband. Hoe komt het dat de waarden gemeten door de refractometer telkens iets lager liggen dan de waarden gemeten door de hydrometer. In zoverre ik er iets van begrijp zouden de hydrometer en refractometer hetzelfde moeten zeggen zolang het gistingsproces nog niet op gang gekomen is.

Normaal gesproken geeft de refractometer ca 3% hogere waarde dan de hydrometer. dat komt omdat opgelost eiwit een verschllend effect heeft op dichtheid (hydtrometer) en brekingsindex (refractometer) als je een oplossing maakt van suiker en die meet dan moeten beiden hetzelfde aangeven. Kijk ook eens of beiden 0 aangeven met kraanwater (van ca 20 graden C) evt kun je de refractometer op 0 afstellen met het regelschroefje.

[Serge VL]

Normaal gesproken geeft de refractometer ca 3% hogere waarde dan de hydrometer. dat komt omdat opgelost eiwit een verschllend effect heeft op dichtheid (hydtrometer) en brekingsindex (refractometer) als je een oplossing maakt van suiker en die meet dan moeten beiden hetzelfde aangeven. Kijk ook eens of beiden 0 aangeven met kraanwater (van ca 20 graden C) evt kun je de refractometer op 0 afstellen met het regelschroefje.

Klopt als je de brix waarde afleest. (en voor de 0 waarde)

De refractometers met dubbele schaal waar ook een SG schaal naast staat daar moet mee opletten sommige geven "SG WORT" aan en daar is een of andere correctie al in verrekend. (eiwit correctie?)

Vergelijk de brix schaal maar eens met de SG schaal (vb voor 10 bix en 20 bix) op bovenstaande foto

[hansHalberstadt]

Vergelijk de brix schaal maar eens met de SG schaal (vb voor 10 bix en 20 bix) op bovenstaande foto

Hier komt 30 Brix overeen met SG=1117
voor sucroseoplossing heb je 27.45 Brix wat hoort bij SG=1117
Dus deze refrsctometer heeft een brixcorrectiefactor van 30/27.45=1.093 Normaal is de brix correctiefactor ca 1.03.
1.093 lijk me veel te hoog.

[Ansius]

Maar iets waarop ik eigenlijk reactie verwacht had (maar die er niet gekomen is), dat is dat ik 3 brouwsels maakte met dezelfde hoeveelheid gerstenmout, dezelfde hoeveelheid tarwemout, dezelfde hoeveelheid toegevoegde suiker, dezelfde instelling walsmolen,  hetzelfde maischschema, dezelfde kooktijd, enz. En van zodra de gekoelde wort in het gistvat gaat blijkt dat het 1e brouwsel een SG had van van 1073 het tweede 1080 en het derde 1070. Hoe kan het dat de SG waarden zover uiteen lopen als je precies dezelfde ingrediënten gebruikt en dezelfde werkwijzen hebt toegepast?

U heeft het brouwproces nog niet helemaal in de vingers denk ik.

[hansHalberstadt]

3 x hetzelfde bier brouwen is heel moeilijk. Kleine veranderingen waar je je misschien niet eens bewust van bent kunnen al gevolgen hebben. Het helpt om alles wat je doet op te schrijven met tijden erbij, dingen die fout liepen etc.
Zonder dat blijft het gissen waar de verschillen vandaan komen, ook voor ervaren brouwers onmogelijk om bij gebrek aan informatie een goede verklaring te kunnen geven.
 

[Kiekeboe]

Update metingen weegmethode Halberstadt

Historiek metingen:

1) Ma 13 januari 22.00 u.

Batch 1: 24.910 kg
Batch 2: 24.925 kg
Batch 3: 24.405 kg

2) Di 14 januari 24.00 u.

Batch 1: 24.395 kg
Batch 2: 24.280 kg
Batch 3: 23.990 kg

3) Wo 15 januari 16.30 u.

Batch 1: 24.020 kg
Batch 2: 23.965 kg
Batch 3: 23.575 kg

Do
Vr
Za

4) Zo 19 januari 20.40 u.  (nieuw)

Batch 1: 23.810 kg
Batch 2: 23.695 kg
Batch 3: 23.235 kg

[Kiekeboe]

Het probleem met de tube-heater / verwarmingsbuis waarvan de te grote stekker niet door de smalle gleuf van de deur aan de scharnierkant van de koelkast/gistkast kon is ondertussen ook helemaal opgelost.

Ik kan nu in minder dan een minuut van elke koelkast een gistkast met alle toebehoren maken (en vice versa). Mits invoeren van het kabeltje van de sensor van een inkbird temperatuurregelaar, het plaatsen en invoeren van de kabel van de tubeheater als verwarming en mits het invoeren van het kabeltje van een klein usb ventilatortje. Alle kabels worden ingevoerd via de scharnierkant. Die werkwijze voorkomt dat de koelkast kan open gaan of springen wegens teveel kabels.

[hansHalberstadt]

Update metingen weegmethode Halberstadt

4) Zo 19 januari 20.40 u.  (nieuw)

Batch 1: 23.810 kg
Batch 2: 23.695 kg
Batch 3: 23.235 kg

 

[ExPeteriment]

Ja, mijn motivatie om de weegmethode van Halberstadt uit te proberen was vooral om het einde van de vergisting te kunnen vaststellen. Aangezien ik geen kraantjes heb op mijn gistvaten en omdat ik het gistvat niet wil openen voor een staalname lijkt me de weegmethode een goede uitweg. Maar drie dagen wachten om het einde van de vergisting vast te stellen lijkt me wat veel. Ik moet heen en terug in totaal 250 km rijden om dat te doen. Tussentijds heb ik andere verplichtingen. Bovendien blijkt de weegmethode een pak nauwkeuriger te zijn dan een meting met een hydrometer of refractometer. Dus ik denk op zondagavond 26 januari een meting te doen en maandagmiddag 27 januari een 2e meting. Als er dan geen betekenisvol verschil is wat het SG betreft gewoon bottelen. Wat denk je?

Online weergave van weging met loadcellen zou je op afstand kunnen helpen te weten wanneer je kunt bottelen. Dit werkt ook op basis van de weegformule van Hans: 
https://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php/topic,35813.0.html

[Ansius]

3 x hetzelfde bier brouwen is heel moeilijk. Kleine veranderingen waar je je misschien niet eens bewust van bent kunnen al gevolgen hebben. Het helpt om alles wat je doet op te schrijven met tijden erbij, dingen die fout liepen etc.
Zonder dat blijft het gissen waar de verschillen vandaan komen, ook voor ervaren brouwers onmogelijk om bij gebrek aan informatie een goede verklaring te kunnen geven.

Het zou wel zo moeten zijn dat als je werkt zoals Kiekeboe er geen groot verschil mag zijn in start sg.
Nu heeft vergelijken weinig zin.

Een paar schoten voor de boeg wat de oorzaak zou kunnen zijn voor  verschillend start sg.
Intensiteit van roeren tijdens het maischen.
Ik weet niet zeker of je spoelt maar daar kan het hem zeker ook in zitten.
Meet eens begin koken en zie of daar al groot verschil in zit.

[Kiekeboe]

3 x hetzelfde bier brouwen is heel moeilijk. Kleine veranderingen waar je je misschien niet eens bewust van bent kunnen al gevolgen hebben. Het helpt om alles wat je doet op te schrijven met tijden erbij, dingen die fout liepen etc.
Zonder dat blijft het gissen waar de verschillen vandaan komen, ook voor ervaren brouwers onmogelijk om bij gebrek aan informatie een goede verklaring te kunnen geven.

Het enige wat ik kan bedenken zijn de maischtemperaturen. Voor  alle 3 batches werd hetzelfde maischschema gebruikt maar in de praktijk is het niet zo simpel om de zaak op de juiste temperatuur te krijgen en/of te houden. Het gebeurt dat je al roerende verwarmt tot de gewenste temperatuur, maar als je dan de verwarming uit zet, dan blijkt de temperatuur toch nog een paar graden verder op te lopen. Omgekeerd tijdens de pauzes zelf geeft de sondethermometer de gewenste temperatuur aan, maar als je dan na de maischpauze even roert daalt de temperatuur plots een heel stuk.

Het was me tijdens het maischen ook wel opgevallen dat het roeren in ketel nr 3 (die met het laagste begin SG) iets stroever ging dan in de andere ketels. Dat zou me nooit opgevallen zijn als ik de 3 brouwsels 1 na 1 zou gemaakt hebben. Maar door simultaan in de 3 ketels te roeren viel me dat wel op. Eerst dacht ik me vergist te kunnen hebben bij het afwegen en dat er in ketel 3 meer mout, dus een zwaarder beslag zat. (Het feit trouwens dat ketel 3 uitkomt op het laagste SG bevestigd verder dat er geen zwaarder beslag in gezeten kan hebben).

Kan het dat door enkele graden lager of hoger te maischen de suikers niet meer oplossen? (Het stroeve roeren was een beetje te vergelijken met het roeren aan het begin van het maischproces, dat gaat de eerste 10 minuten ook stroever dan in latere  fases van het maischen).

[Kiekeboe]

Intensiteit van roeren tijdens het maischen.

Aha, dat zou ook een verklaring kunnen zijn. In de praktijk roer ik alleen om na te gaan dat het beslag niet gaat aanbranden. Misschien moet ik meer roeren. Ik dacht dat te veel roeren slecht was wegens mogelijke zuurstofinslag. Het kan ook zijn dat ik in de ene ketel meer geroerd heb dan in de andere.

Ik weet niet zeker of je spoelt maar daar kan het hem zeker ook in zitten.

12 liter spoelwater op 80°C.

[Kiekeboe]

Het lijkt er op dat de gist SafeAle BE-256 verder doorgist dan Brewferm Top. Die laatste is volgens mij ongeveer uitgegist. Ik ben zelden veel lager geraakt dan 1020.

[Kiekeboe]

Online weergave van weging met loadcellen zou je op afstand kunnen helpen te weten wanneer je kunt bottelen. Dit werkt ook op basis van de weegformule van Hans: 
https://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php/topic,35813.0.html

Ja, ik was al eens gaan neuzen in die draad. Maar zoveel geknutsel is niet aan mij besteed. Ik ben al blij dat ik de stekker van mijn koelkastverwarming heb kunnen vervangen. Ik ga wachten tot ik zo'n toestel met loadcellen tweedehands kan kopen op Marktplaats.

Een Ispindel zou ook makkelijk zijn om de vergisting op afstand te volgen. Maar daar hetzelfde euvel ivm knutselen.

[GekkeGwuido]

Een Ispindel zou ook makkelijk zijn om de vergisting op afstand te volgen. Maar daar hetzelfde euvel ivm knutselen.

Dat knutselen hoeft je niet meteen af te stoppen
Je kan ze ook kant-en-klaar of zo goed als kant-en-klaar bestellen
https://ispindel.nl/
http://www.3d-mechatronics.de/en/ispindel-teilmontiert/-partially-assembled_962.html

[Kiekeboe]

Dan heb ik de werking van mijn gistkast nog wat verder geperfectioneerd. Door de usb ventilator te voorzien van een mechanische tijdschakelaar. Die staat ingesteld op een kwartier blazen en daarna een kwartier rusten, zo 24 uur per dag en 7 dagen per week.

Tot dusver had ik de keuze om het ventilatortje permanent te laten draaien, maar ik weet niet echt of het ding daarvoor geschikt is om wekenlang zonder onderbreking te draaien.

De andere optie was om het middels een verdeelstekker ofwel te laten draaien als de inkbird instructie geeft tot koelen / ofwel als de inkbird instructie geeft om te verwarmen (het ventilatortje laten draaien zowel bij koelen als verwarmen is technisch moeilijker te organiseren). 

Bijkomend probleem hier is dat de inkbird soms heel lang geen enkele instructie geeft omdat de omgevingstemperatuur min of meer gelijk is aan de gewenste gistingstemperatuur. In zo'n situatie (zonder gedwongen luchtcirculatie) is de temperatuur rond het bovenste gistvat ongeveer 4°C hoger dan rond het onderste gistvat (warme lucht stijgt en koude lucht daalt).

Ik heb nu een compleet starterspakket ontworpen voor dummies die in enkele minuten van een koelkast een gistkast willen maken. Zijnde een buisverwarming van 45 W waarvan de stekker is aangepast om door de gleuf aan de scharnierkant van de koelkastdeur te kunnen, een usb ventilatortje met een mechanische tijdschakelaar en een inkbird temperatuurregelaar. Tenslotte een elastische broeksriem (maat XXL) en een afwassponsje. 

[Kiekeboe]

Update metingen weegmethode Halberstadt

Historiek metingen:

1) Ma 13 januari 22.00 u.

Batch 1: 24.910 kg
Batch 2: 24.925 kg
Batch 3: 24.405 kg

2) Di 14 januari 24.00 u.

Batch 1: 24.395 kg
Batch 2: 24.280 kg
Batch 3: 23.990 kg

3) Wo 15 januari 16.30 u.

Batch 1: 24.020 kg
Batch 2: 23.965 kg
Batch 3: 23.575 kg

Do
Vr
Za

4) Zo 19 januari 20.40 u. 

Batch 1: 23.810 kg
Batch 2: 23.695 kg
Batch 3: 23.235 kg[/b]

En dan een 5e meting op ma 20 januari om 20.15 u. (nieuw)

Batch 1: 23.800 kg (gist: Brewferm Top)
Batch 2: 23.690 kg (gist: Brewferm Top)
Batch 3: 23.225 kg (gist: SafAle BE-256))

[hansHalberstadt]

is al een redelijk eind, maar zakt nog wel.

[Kiekeboe]

Update metingen weegmethode Halberstadt

Historiek metingen:

1) Ma 13 januari 22.00 u.

Batch 1: 24.910 kg
Batch 2: 24.925 kg
Batch 3: 24.405 kg

2) Di 14 januari 24.00 u.

Batch 1: 24.395 kg
Batch 2: 24.280 kg
Batch 3: 23.990 kg

3) Wo 15 januari 16.30 u.

Batch 1: 24.020 kg
Batch 2: 23.965 kg
Batch 3: 23.575 kg

Do
Vr
Za

4) Zo 19 januari 20.40 u. 

Batch 1: 23.810 kg
Batch 2: 23.695 kg
Batch 3: 23.235 kg

5) ma 20 januari om 20.15 u.

Batch 1: 23.800 kg (gist: Brewferm Top)
Batch 2: 23.690 kg (gist: Brewferm Top)
Batch 3: 23.225 kg (gist: SafAle BE-256))

6) di 21 januari om 21.15 u. (nieuw)

Batch 1: 23.795 kg
Batch 2: 23.685 kg
Batch 3: 23.220 kg

[hansHalberstadt]

gaat elke dag een beetje langzamer. Wanneer denk je dat je de komende dagen kunt meten?

[Kiekeboe]

Dan heb ik (op advies van Middelaersch hierboven) eens nagegaan wat de waarden zijn van mijn hydrometer en refractometer als ik de waarden meet van gedestilleerd water op 20°C. (Het was best wel moeilijk om scherpe foto's te maken. Zeker als je door de lens van de refractometer moet fotograferen.)

In zoverre ik de resultaten kan interpreteren:

1) de hydrometer geeft de waarde van 1000 aan gemeten bovenkant meniscus. Maar aangezien -in zoverre mijn info reikt- moet meten onderkant meniscus is de 0-waarde van mijn hydrometer ongeveer 999 gram per liter.

2) de refractometer geeft de waarde van 1002 (of 1003) gram per liter.

Hoger gaf ik rapportage van lagere waarden (voor begin SG) gemeten door de refractometer dan door de hydrometer. Op basis van deze metingen mag er een verschil zijn van 3 of max 4 SG punten.

Maar om één of andere reden heb ik het gevoel dat de gemeten SG waarden door de hydrometer lager zouden moeten uitvallen met de hydrometer en hoger met de refractometer. Het resultaat van mijn metingen gaf echter omgekeerd resultaat.



.

[EBC]

Je refractometer kan je met een schroefje gemakkelijk op 0 ijken.

De hydrometer moet je gewoon steeds gelijk aflezen. Indien nu de bovenkant 0 is, dan lees je voortaan altijd de bovenkant af.

En daarbij is geen enkele meter, nou ja, de meeste, exact op de 1 SG punt nauwkeurig. En dat hoeft ook niet. Het gaat bij het brouwen vooral om de verschillen voor en na vergisting. Het is dan wel zaak om die verschillen met dezelfde meter te meten.
Daarbij heeft de hydrometer natuurlijk de voorkeur, omdat die geen correcties nodig heeft.

[hansHalberstadt]

De refractometer moet je even op 0 afregelen met het stelschroefje .
De aflezing van de hydrometer kun je het beste doen door je maatcylinder helemaal te vullen tot de rand zodat het oppervlak een beetje bol gaat staan. dan kun je over de rand kijken en dan moet je het vloeistofoppervlak horizontaal doordenken, zie onderste rode streepje. Daarna de streepjes van de aflezing ook doordenken.
Dan kom je in dit geval op SG=1018 oe ietsje minder omdat het net geen heel streepje is.

[EBC]

Er zijn hydrometers die je bovenin moet aflezen, en er zijn er die je in het midden moet aflezen. De fabrikant kan het je vertellen, maar voor goedkope hobbymeters doen ze dat niet.

0 is 0. En zo moet je voortaan aflezen.

Komt ie niet op 0, en dat is goed mogelijk, dan weet je wat de afwijking is, en zo moet je voortaan aflezen.

[hansHalberstadt]

Er zijn hydrometers die je bovenin moet aflezen, en er zijn er die je in het midden moet aflezen. De fabrikant kan het je vertellen, maar voor goedkope hobbymeters doen ze dat niet.

0 is 0. En zo moet je voortaan aflezen.

Komt ie niet op 0, en dat is goed mogelijk, dan weet je wat de afwijking is, en zo moet je voortaan aflezen.

Dus soms een halve cm boven het oppervlak aflezen bij slechte exemplaren. Ik had er ook zo een Die gaf gelukking iets teveel aan. Toen heb ik een paar windingen dun koperdraad bovenop gelijmd met 2 componentenlijm en zo het ding afgetuned met water op SG=1000 onderkant meniscus. 

[Kiekeboe]

Er zijn hydrometers die je bovenin moet aflezen, en er zijn er die je in het midden moet aflezen. De fabrikant kan het je vertellen, maar voor goedkope hobbymeters doen ze dat niet.

0 is 0. En zo moet je voortaan aflezen.

Komt ie niet op 0, en dat is goed mogelijk, dan weet je wat de afwijking is, en zo moet je voortaan aflezen.

Aha, dat is helder. Omdat ik altijd twijfel of ik die hydrometer aan de boven- dan wel onderkant van de meniscus moet aflezen neem ik meestal de waarde die me het beste uitkomt. In regel is dat een zo hoog mogelijk begin SG (aflezen onderkant meniscus) en een zo laag mogelijk eind SG. (aflezen bovenkant SG). Aangezien ik -gelet op bovenstaande test-beschik over een hydrometer waarvan de juiste waarde moet afgelezen worden bovenkant meniscus, zal ik proberen om in de toekomst enkel rekening te houden met de waarde bovenkant meniscus voor het meten van SG met deze hydrometer.

[Kiekeboe]

Je refractometer kan je met een schroefje gemakkelijk op 0 ijken.

De refractometer moet je even op 0 afregelen met het stelschroefje .

Dat had ik al eens ooit gedaan toen ik de refractometer in gebruik nam. Ik denk dat ik toen wel gewoon leidingwater had gebruikt ipv gedestilleerd water. Moet ik die refractometer bij elke brouwdag opnieuw ijken?

De aflezing van de hydrometer kun je het beste doen door je maatcylinder helemaal te vullen tot de rand zodat het oppervlak een beetje bol gaat staan. dan kun je over de rand kijken en dan moet je het vloeistofoppervlak horizontaal doordenken, zie onderste rode streepje. Daarna de streepjes van de aflezing ook doordenken.
Dan kom je in dit geval op SG=1018 oe ietsje minder omdat het net geen heel streepje is.

Dat ga ik ook eens proberen. Tot dusver probeerde ik bij het meten met een hydrometer te voorkomen dat er al teveel wort (plakkerig suikerwater) zou worden gemorst op de vloer of de tafel. Maar ik kan er natuurlijk ook altijd een schoteltje of kommetje onder zetten als ik meet. Dan mag ik de maatcilinder helemaal vullen en wordt het aflezen alweer een beetje gemakkelijker.

[hansHalberstadt]

Moet ik die refractometer bij elke brouwdag opnieuw ijken?

Die van mij heb ik in al die jaren nog maar enkele keren gecalibreerd. Gewoon af en toe eens kijken. Je moet hem toch schoonspoelen met water dus als je voordat je hem afdroogt even het glaasje dichtdoet dan zie je gelijk of hij nog op 0 staat. Als je dat een aantal keren hebt gezien dan zal het niet zomaar veranderen.
 

[Kiekeboe]

gaat elke dag een beetje langzamer. Wanneer denk je dat je de komende dagen kunt meten?

Ik denk komende zondagavond (26 januari) nog eens te meten. De maandag nadien (27 januari) is het plan om te bottelen. Gelet op de metingen, jouw curve, voorgaande ervaringen is het bier wel ongeveer uit gegist op dit moment. Voor de zekerheid doen we er nog een dag of 4/5 extra bij.  Anderzijds lees ik tal van adviezen op dit forum om uit gegist bier niet te lang te laten staan op de gistkoek. Bierbommetjes heb ik -tot dusver- nog nooit gehad met deze werkwijze.

[Kiekeboe]

Die van mij heb ik in al die jaren nog maar enkele keren gecalibreerd. Gewoon af en toe eens kijken. Je moet hem toch schoonspoelen met water dus als je voordat je hem afdroogt even het glaasje dichtdoet dan zie je gelijk of hij nog op 0 staat. Als je dat een aantal keren hebt gezien dan zal het niet zomaar veranderen.

Ik ga het beter in de gaten houden. Maar eigenlijk maak ik me ook wel een beetje zorgen over dat kunststof pipetje dat er bij zit. Ik weet niet hoe je dat na gebruik schoon moet maken. Nu zuig ik na gebruik enkele keren schoon water op met het pipetje en daarna laat ik het aan de lucht drogen. Maar volgens mij is het pipetje niet schoon bij een dergelijke reinigingsprocedure en wordt elke nieuwe meting met een refractometer beïnvloedt door achtergebleven opgedroogde wort in het pipetje.

Ik heb in één van de filmpjes van Oscar Brouw TV gezien dat Oscar even zijn vinger in de kokende wort steekt en vervolgens over de refractometer veegt bij een meting. Is het beter om met je vinger wat wort over de refractometer te smeren dan een -mogelijks vervuild- pipetje te gebruiken?

[Kiekeboe]

Voor het eerst zie ik een brouwsel van mijzelf in curvevorm. Ik had niet gedacht dat ik dat ooit zou meemaken.

Maar iets waarop ik eigenlijk reactie verwacht had (maar die er niet gekomen is), dat is dat ik 3 brouwsels maakte met dezelfde hoeveelheid gerstenmout, dezelfde hoeveelheid tarwemout, dezelfde hoeveelheid toegevoegde suiker, dezelfde instelling walsmolen,  hetzelfde maischschema, dezelfde kooktijd, enz. En van zodra de gekoelde wort in het gistvat gaat blijkt dat het 1e brouwsel een SG had van van 1073 het tweede 1080 en het derde 1070. Hoe kan het dat de SG waarden zover uiteen lopen als je precies dezelfde ingrediënten gebruikt en dezelfde werkwijzen hebt toegepast?

3 x hetzelfde bier brouwen is heel moeilijk. Kleine veranderingen waar je je misschien niet eens bewust van bent kunnen al gevolgen hebben. Het helpt om alles wat je doet op te schrijven met tijden erbij, dingen die fout liepen etc.
Zonder dat blijft het gissen waar de verschillen vandaan komen, ook voor ervaren brouwers onmogelijk om bij gebrek aan informatie een goede verklaring te kunnen geven.

Het enige wat ik kan bedenken zijn de maischtemperaturen. Voor  alle 3 batches werd hetzelfde maischschema gebruikt maar in de praktijk is het niet zo simpel om de zaak op de juiste temperatuur te krijgen en/of te houden. Het gebeurt dat je al roerende verwarmt tot de gewenste temperatuur, maar als je dan de verwarming uit zet, dan blijkt de temperatuur toch nog een paar graden verder op te lopen. Omgekeerd tijdens de pauzes zelf geeft de sondethermometer de gewenste temperatuur aan, maar als je dan na de maischpauze even roert daalt de temperatuur plots een heel stuk.

Het was me tijdens het maischen ook wel opgevallen dat het roeren in ketel nr 3 (die met het laagste begin SG) iets stroever ging dan in de andere ketels. Dat zou me nooit opgevallen zijn als ik de 3 brouwsels 1 na 1 zou gemaakt hebben. Maar door simultaan in de 3 ketels te roeren viel me dat wel op. Eerst dacht ik me vergist te kunnen hebben bij het afwegen en dat er in ketel 3 meer mout, dus een zwaarder beslag zat. (Het feit trouwens dat ketel 3 uitkomt op het laagste SG bevestigd verder dat er geen zwaarder beslag in gezeten kan hebben).

Kan het dat door enkele graden lager of hoger te maischen de suikers niet meer oplossen? (Het stroeve roeren was een beetje te vergelijken met het roeren aan het begin van het maischproces, dat gaat de eerste 10 minuten ook stroever dan in latere  fases van het maischen).

Het zou wel zo moeten zijn dat als je werkt zoals Kiekeboe er geen groot verschil mag zijn in start sg.
Nu heeft vergelijken weinig zin.

Een paar schoten voor de boeg wat de oorzaak zou kunnen zijn voor  verschillend start sg.
Intensiteit van roeren tijdens het maischen.
Ik weet niet zeker of je spoelt maar daar kan het hem zeker ook in zitten.
Meet eens begin koken en zie of daar al groot verschil in zit.

Ik neem de suggestie van Ansius dat een verschillend begin SG wordt bekomen afhankelijk van de intensiteit van het roeren tijdens het maischen heel ernstig. Tot dusver dacht ik dat er zo weinig mogelijk moest geroerd worden om zuurstof inslag tijdens het brouwen zoveel mogelijk te vermijden, anderzijds is roeren noodzakelijk om aanbranden van het beslag op de boden van de maischketel te voorkomen. Dat je met roeren ook je brouwrendement verhoogt is mogelijks een nieuw inzicht voor mij.

Ik zie ook dat een aantal hobbybrouwers niet met een lepel maar met een heus roermechanisme werken tijdens maischen.

Heeft iemand hier een mening over ?

[hansHalberstadt]

Maar eigenlijk maak ik me ook wel een beetje zorgen over dat kunststof pipetje dat er bij zit.

Die gebruik ik ook niet meer. Ik gebruik een sprayflacon met gedestileerd water om het prisma en klepje schoon te sproeien, bv oud flesje van huishoudspray of iets dergelijks. Daarna droog maken met keukenrol. verder gebruik ik een injectiespuitje om vloeistof op te zuigen en te druppelen. kokende wort op het prisma doen levert veel verdamping en daardoor een te hoge waarde. Dus injectiespuitje en dat eerste een beetje laten afkoelen werkt veel beter.

[Koen S]

Die gebruik ik ook niet meer. Ik gebruik een sprayflacon met gedestileerd water om het prisma en klepje schoon te sproeien, bv oud flesje van huishoudspray of iets dergelijks. Daarna droog maken met keukenrol. verder gebruik ik een injectiespuitje om vloeistof op te zuigen en te druppelen. kokende wort op het prisma doen levert veel verdamping en daardoor een te hoge waarde. Dus injectiespuitje en dat eerste een beetje laten afkoelen werkt veel beter.

Achterkant van een lepeltje en dan een druppel op de refractometer.

[hansHalberstadt]

Achterkant van een lepeltje en dan een druppel op de refractometer.

Dat kan, maar met kokende wort verdampt er dan veel water vanaf je lepeltje tussen nemen van monster en meten. Hoeveel fout je daarmee maakt zou je dan een keer moeten bepalen. Op zuigen met een pipetje of injectiespuitje geeft geen verdamping. en koelt snel af.

[Koen S]

Dat kan, maar met kokende wort verdampt er dan veel water vanaf je lepeltje tussen nemen van monster en meten. Hoeveel fout je daarmee maakt zou je dan een keer moeten bepalen. Op zuigen met een pipetje of injectiespuitje geeft geen verdamping. en koelt snel af.

Dat duurt 1 seconde langer dan met een pipetje, nu ben je serieus aan het muggenzitten.

[hansHalberstadt]

Dat duurt 1 seconde langer dan met een pipetje, nu ben je serieus aan het muggenzitten.

net even voor je geprobeerd:
wat kokend suikerwater gemaakt en daaruit gelijktijdig een theelepeltje uitgenomen en een injectiespuitje volgezogen. Theelepeltje een half minuutje later op de refractometer druppeltje aangebracht gaf 11.3 Brix
Daarna injectiespuitje afgekoeld en gemeten: 10.4 brix.
conclusie: er is 8.6% water verdampt tussen nemen van sample en meten bij het theelepeltje.
 

[Koen S]

Een half minuutje? Ik moet niet eerst de straat oversteken en de lift nemen naar het achtste hoor. Bijl mij duurt dat 1 seconde. Doe die test ook maar eens.

[hansHalberstadt]

Een half minuutje? Ik moet niet eerst de straat oversteken en de lift nemen naar het achtste hoor. Bijl mij duurt dat 1 seconde. Doe die test ook maar eens.

De eerste paar seconden is de verdamping het grootste. Het theelepeltje koelt immers snel af. Je kunt het proefje ook zelf doen. Het scheelt nu een hele brix punt. als je het sneller doet kom je misschien op een halve brix punt. Voor mij reden om het netjes te doen met een injectiespuitje.
 

[Kiekeboe]

Hèhè:

Koen heeft het hier over de 'achterkant' ik veronderstel dat hij bedoelt de 'onderkant' van een lepeltje. In dit scenario worden er slechts enkele druppels wort opgevangen die blijven plakken aan de onderkant van het lepeltje en snel weer afgekoeld worden op het koude oppervlak van het lepeltje.

Halberstadt heeft het hier over een vol lepeltje waar niet enkele druppels maar tientallen druppels kokende wort opgevangen worden aan de bovenkant/voorkant/binnenkant van het lepeltje.

Ik denk dat de verdamping van enkele druppels wort voor een meting met refractometer veel hoger uitvalt dan de 8,6% die Hans aangeeft.

Het vergt in ieder geval een pak kennis en ervaring om op een correcte manier om te gaan met allerlei metingen die te maken hebben met het bierbrouwproces.

En wat de methode van Hans betreft. Eerder maakte ik de opmerking dat het reinigen van een pipetje aan de binnenkant erg problematisch is, maar dat geldt ook als je een injectiespuit (meer dan 1 keer) gebruikt ipv een pipetje.

[hansHalberstadt]

En wat de methode van Hans betreft. Eerder maakte ik de opmerking dat het reinigen van een pipetje aan de binnenkant erg problematisch is, maar dat geldt ook als je een injectiespuit (meer dan 1 keer) gebruikt ipv een pipetje.

Een injectiespuitje kun je heel makkelijk reinigen door een paar keer schoon water op te zuigen en weer leeg te spuiten.
mbt het lepeltje:
Hoe minder druppels je neemt, hoe groter het probleem, immers verdamping gaat via het oppervlak en bij enkele druppels op de achterkant van een theelepeltje zit er ook nog eens heel veel warmte in het lepeltje tov het water, dus zal er nog meer water verdampen.

[hansHalberstadt]

Een half minuutje? Ik moet niet eerst de straat oversteken en de lift nemen naar het achtste hoor. Bijl mij duurt dat 1 seconde. Doe die test ook maar eens.

vanavond de test gedaan met de 1 seconde en 1 druppeltjes aan het lepeltje.
resultaat: theelepeltje met kokende suikerwater 1 druppeltje wat aan het lepeltje hangt gelijk op reractometer en glaasje dicht: 14.1 Brix
injectiespuitje monster gonomen direct na het theelepeltje , ca 5 sec later, afkoelen en druppel op refractometer, en gelijk glasje dicht: 13.3 Brix.
theelepeltje 6% water verdampt.

 

[Koen S]

Op zich maakt het weinig uit welke methode je volgt, belangrijkste is dat je altijd op dezelfde manier meet. De tussentijdse metingen zijn enkel bedoeld om de omzetting te volgen. Ik werk met infusie op verschillende temperaturen. Als de meting via refracto niet meer stijgt, verhoog ik de temperatuur naar een volgende stap. Zo haal ik nu met mijn automatisch roerwerk een maischrendement van 100%, 3 maal op rij, met een pils met 100% pilsmout. De definitieve meting is in het gistvat met densimeter.

[hansHalberstadt]

Ik meet de Brix waarde van wort om het begin SG te bepalen en daar tijdens het koken naar toe te sturen. Dus moet dat wel nauwkeurig.
De fout die je maakt is bij hete wort vele malen groter dan bij afgekoelde wort. Dus op dezelfde manier meten is dan niet de oplossing. Als je op de zelfde manier je wort meet of je bier met een injectiespuitje of met een theelepeltje dan krijg je al een verschil in de bepaling van je alcohol.
Maar je hebt gelijk dat je soms geen nauwkeurige getallen nodig hebt. Maar dan nog is het een compromis, dus er moet dan toch een goede reden zijn om het zo te doen. Dat kan zijn dat het simpel uit te voeren is. voor mij is een injectiespuitje echter net zo simpel. Maar ieder zijn eigen methode, als je maar begrijpt wat de consequenties zijn en de beperkingen. 

[EBC]

Zo haal ik nu met mijn automatisch roerwerk een maischrendement van 100%, 3 maal op rij, met een pils met 100% pilsmout.

Dat is theoretisch onmogelijk. Maar soit. 

Dus jouw draf is suikervrij! Dat vindt het vee niet lekker.

Je zal wel 'Belgisch' rekenen. Dus dan haal je ongeveer 83 %. Niet slecht, maar ook niet super.

[Koen S]

Ik meet de Brix waarde van wort om het begin SG te bepalen en daar tijdens het koken naar toe te sturen. Dus moet dat wel nauwkeurig.
De fout die je maakt is bij hete wort vele malen groter dan bij afgekoelde wort. Dus op dezelfde manier meten is dan niet de oplossing. Als je op de zelfde manier je wort meet of je bier met een injectiespuitje of met een theelepeltje dan krijg je al een verschil in de bepaling van je alcohol.
Maar je hebt gelijk dat je soms geen nauwkeurige getallen nodig hebt. Maar dan nog is het een compromis, dus er moet dan toch een goede reden zijn om het zo te doen. Dat kan zijn dat het simpel uit te voeren is. voor mij is een injectiespuitje echter net zo simpel. Maar ieder zijn eigen methode, als je maar begrijpt wat de consequenties zijn en de beperkingen.

Wanneer ik nu de Brix waarde meet met refracto, is dat nooit erg duidelijk door troebel wort. Hierdoor krijg je sowieso een afwijking in meetresultaten. Je kan natuurlijk je wort eerst filteren om een scherper beeld te krijgen, maar dan is de verdamping vermoedelijk nog veel groter met een nog grotere afwijking. Kiezen tussen de pest en de cholera.

[Koen S]

Dat is theoretisch onmogelijk. Maar soit. 

Dus jouw draf is suikervrij! Dat vindt het vee niet lekker.

Je zal wel 'Belgisch' rekenen. Dus dan haal je ongeveer 83 %. Niet slecht, maar ook niet super.

100% maischrendement in vergelijking met wat BrouwHulp voorspelt. Tot nader order is Adrie een Nederlander.
Brouwzaalrendement tussen 83 en 86%, niet slecht voor een hobbybrouwer.
Ik heb geen koeien, het draf gaat op de composthoop.

[hansHalberstadt]

Wanneer ik nu de Brix waarde meet met refracto, is dat nooit erg duidelijk door troebel wort. Hierdoor krijg je sowieso een afwijking in meetresultaten. Je kan natuurlijk je wort eerst filteren om een scherper beeld te krijgen, maar dan is de verdamping vermoedelijk nog veel groter met een nog grotere afwijking. Kiezen tussen de pest en de cholera.

Filteren via een injectiespuitje met een dun slangetje en een watje waarin. Geen verdamping en toch helder en een scherpe streep. Werkt prima en nauwkeurig. Gebruik ik al jaren.

[Koen S]

Filteren via een injectiespuitje met een dun slangetje en een watje waarin. Geen verdamping en toch helder en een scherpe streep. Werkt prima en nauwkeurig. Gebruik ik al jaren.

Goeie tip, wil ik volgende keer wel even uitproberen.

[hansHalberstadt]

Goeie tip, wil ik volgende keer wel even uitproberen.

Misschien heb je hier nog wat aan.
tijdens het koken kun je gewoon wat opzuigen. Ik gebruik een injectiespuitje met plastic zuiger. die gaan veel langer mee dan rubber zuiger. heb ik bij conrad besteld, maar deze is ook handig:https://www.polyservice.nl/meten-mixen/246-injectiespuit-7511.html


https://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php/topic,12014.msg551527.html#msg551527

[Kiekeboe]

Update metingen weegmethode Halberstadt

Historiek metingen:

1) Ma 13 januari 22.00 u.

Batch 1: 24.910 kg
Batch 2: 24.925 kg
Batch 3: 24.405 kg

2) Di 14 januari 24.00 u.

Batch 1: 24.395 kg
Batch 2: 24.280 kg
Batch 3: 23.990 kg

3) Wo 15 januari 16.30 u.

Batch 1: 24.020 kg
Batch 2: 23.965 kg
Batch 3: 23.575 kg

Do
Vr
Za

4) Zo 19 januari 20.40 u. 

Batch 1: 23.810 kg
Batch 2: 23.695 kg
Batch 3: 23.235 kg

5) ma 20 januari om 20.15 u.

Batch 1: 23.800 kg (gist: Brewferm Top)
Batch 2: 23.690 kg (gist: Brewferm Top)
Batch 3: 23.225 kg (gist: SafAle BE-256))

6) di 21 januari om 21.15 u.

Batch 1: 23.795 kg
Batch 2: 23.685 kg
Batch 3: 23.220 kg

wo
do
vr
za

7) Zondag 26 jan om 15.15 u.   (nieuw)

Batch 1: 23.775 kg
Batch 2: 23.660 kg
Batch 3: 23.190 kg

[Kiekeboe]

Mag ik nu morgen bottelen of moet ik nog een week wachten?

[hansHalberstadt]

Mag ik nu morgen bottelen of moet ik nog een week wachten?

Wat je ziet is dat het SG nog steeds langzaam zakt van alledrie, ca 1sg punt per week voor batch 1 en 2 en 2 Sgpunten per week voor batch 3. Het bier is ook pas 13 dagen aan het gisten, dus helemaal nog niet zo lang. Mijn advies zou zijn om nog minstens een week te wachten met bottelen. Als je nu zou gaan bottelen en dit gedrag zet zich nog 3 weken voort dan heb je bierbommen. Als je nu ziet dat de daling echt minder is volgende week dan zou je het erop kunnen wagen, maar Voor mezelf zou ik minstens 1 week geen gewicht afname meer willen zien of misschien hooguit een paar gram.   
 

[Kiekeboe]

Wat je ziet is dat het SG nog steeds langzaam zakt van alledrie, ca 1sg punt per week voor batch 1 en 2 en 2 Sgpunten per week voor batch 3. Het bier is ook pas 13 dagen aan het gisten, dus helemaal nog niet zo lang. Mijn advies zou zijn om nog minstens een week te wachten met bottelen. Als je nu zou gaan bottelen en dit gedrag zet zich nog 3 weken voort dan heb je bierbommen. Als je nu ziet dat de daling echt minder is volgende week dan zou je het erop kunnen wagen, maar Voor mezelf zou ik minstens 1 week geen gewicht afname meer willen zien of misschien hooguit een paar gram.   
 

Ok, dan ga ik nog maar een week langer wachten met bottelen. Ik hoop dat dit te harmoniseren is met mijn agenda, want met allerlei voorbereidingen, ontsmetten flesjes, vullen, labelen, opruimen en poetsen tussendoor en achteraf van 7 tot 8 bakken bier ben ik wel een hele werkdag van 12 u. bezig.

Dan nog wat opmerkingen en vraagjes omtrent het verloop van de vergisting van deze 3 batches.

1. Eerlijk gezegd had ik (vorige week) niet verwacht dat het bier nog veel verder zou doorgisten. Blijkbaar is er toch al bijna een hele week een gewichtsverlies van 5 gram per batch en per dag. Wat resulteert in 1 tot 2 SG punten na een week.

2. Bierbommetjes heb ik nog nooit gehad. Ik denk dat ik +/- hetzelfde bier met dezelfde ingrediënten, gist en recept ook al eens na 1 week gebotteld heb. Dat gaf geen problemen. Maar tot dusver heb ik op één uitzondering (3 weken) na, altijd na 2 weken gebotteld, met dien verstande dat ik het einde niet heb vastgesteld door het SG te bepalen, maar door enkel te kijken naar het bubbelen van het waterslot. Dat geeft -in zoverre mijn waarneming reikt- na 2 dagen geen kik meer. Maar zo'n cilindrisch waterslot is niet doorzichtig in vergelijking met een waterslot slangmodel. Dus het kan toch dat er koolzuurgas via een cilindrisch model ontsnapt zonder dan het dekseltje op en neer hoeft te dansen.

[Kiekeboe]

Update metingen weegmethode Halberstadt

Historiek metingen:

1) Ma 13 januari 22.00 u.

Batch 1: 24.910 kg
Batch 2: 24.925 kg
Batch 3: 24.405 kg

2) Di 14 januari 24.00 u.

Batch 1: 24.395 kg
Batch 2: 24.280 kg
Batch 3: 23.990 kg

3) Wo 15 januari 16.30 u.

Batch 1: 24.020 kg
Batch 2: 23.965 kg
Batch 3: 23.575 kg

Do
Vr
Za

4) Zo 19 januari 20.40 u. 

Batch 1: 23.810 kg
Batch 2: 23.695 kg
Batch 3: 23.235 kg

5) ma 20 januari om 20.15 u.

Batch 1: 23.800 kg (gist: Brewferm Top)
Batch 2: 23.690 kg (gist: Brewferm Top)
Batch 3: 23.225 kg (gist: SafAle BE-256))

6) di 21 januari om 21.15 u.

Batch 1: 23.795 kg
Batch 2: 23.685 kg
Batch 3: 23.220 kg

wo
do
vr
za

7) Zondag 26 jan om 15.15 u.   

Batch 1: 23.775 kg
Batch 2: 23.660 kg
Batch 3: 23.190 kg

Maandag 27 jan om 20.30 u.  (nieuw)

Batch 1: 23.780 kg
Batch 2: 23.365 kg
Batch 3: 23.200 kg

[Kiekeboe]

Tja, nu begint het gewicht toe te nemen. Dat kan natuurlijk niet, maar ik kan enkel weergeven wat de weegschaal registreert. Gisteren kwam de weegschaal bij meting uit een koud lokaal (12°C), vandaag stond de weegschaal op kamertemperatuur.

Maar goed, het bier lijkt uit gegist. Dus ga ik morgen toch maar bottelen, want volgende week heb ik minder tijd.

[hansHalberstadt]

Tja, nu begint het gewicht toe te nemen. Dat kan natuurlijk niet, maar ik kan enkel weergeven wat de weegschaal registreert. Gisteren kwam de weegschaal bij meting uit een koud lokaal (12°C), vandaag stond de weegschaal op kamertemperatuur.

Dit is een mooi voorbeeld welke eisen je stelt om een goede conclusie te kunnen trekken.
Om aan te kunnen tonen dat het SG niet meer zakt is nog niet zo simpel, zelfs niet met een goede weegschaal. En nu zie je het gewicht toenemen. Daaruit kun je wel een conclusie trekken denk ik zoals je terecht hebt gedaan, namelijk dat je nu niet kunt zeggen of het SG nog zakt, maar je weet wel dat het nog maar heel weinig varieert in ieder geval minder dan je met de weegschaal kunt detecteren.
en de neiging om te willen bottelen lijkt ook te sterk om er nog weerstand aan te kunnen bieden. Dus gewoon bottelen en afwachten of je achteraf de juiste beslissing hebt genomen.
Het enig risico is dat er na een aantal weken teveel druk op komt, maar omdat het SG nog maar weinig varieert lijkt me de kans aanvaardbaar. Je kunt het altijd nog heel koel zetten zodra het op druk is of snel opdrinken als de druk toch op blijft lopen.
In de praktijk is het ook nog eens zo dat hoe meer er fout gaat, hoe sneller de learning curve.     

[Kiekeboe]

Dan een fotoverslagje van mijn botteldag gisteren 28 jan 2020:

Voor het eerst werken we met chemipro san, voorheen werden flesjes gekookt in een steriliseerketel. Dat product geeft veel schuim. Er zat ook nog (een beetje) schuim in de flesjes bij het afvullen. Ik heb niet nagespoeld, hopelijk komt het goed.

[Kiekeboe]

Wat de bottelsuiker betreft: We brengen 250 ml water aan de kook en voegen daar 160 gram kristalsuiker (supermarkt) aan toe. Dit voor elke batch van +/- 20 liter. Dat komt neer op 8 gram bottelsuiker per liter.

[Kiekeboe]

Deze suikersiroop mengen we onder het uitgegiste bier met een houten lepel.

[Kiekeboe]

Daarna vullen we de flesjes met een afvulpijpje, tussentijds controleren we het vulniveau met een lamp.

[Kiekeboe]

Dan vullen we alle flesjes en voorzien ze van een beugel dan wel een kroonkurk. Van links naar rechts: batch 1, batch 2, batch 3.

[Kiekeboe]

Elk flesje wordt voorzien van een etiket met een prijstang. Een kostprijs kan je echter niet vinden. Bovenaan vind je de brouwdatum en onderaan het type bier/brouwsel/nr. batch.

[Kiekeboe]

1 flesje per batch wordt voorzien van een manometertje om de hergisting op fles te kunnen opvolgen.

[Kiekeboe]

Van zodra de flesjes gevuld zijn, voorzien van een etiket, enz. krijgt de stapel bierkratten wieltjes, vervolgens wordt de stapel op transport gezet naar de slaapkamer alwaar zich ook de gistkast bevindt.

[Kiekeboe]

Die gistkast werd nu omgetoverd tot een hergistkast. Hier zullen de flesjes bier een tweede gisting op fles krijgen gedurende twee weken op een temperatuur tussen 18.5 en 19.5 °C. Daarna proeven / consumeren.

[Kiekeboe]

Tenslotte nog iets over het behaalde (eind-) SG van het hierboven beschreven brouwproces.  Op de foto kan je zien dat ik nogal wat problemen had met het bepalen van het SG gezien koolzuurgas en schuimvorming.



Maar goed, volgens mijn inzichten en gemeten met een hydrometer is het eind- SG:

- Voor batch 1: 1022 (gemeten na toevoeging van bottelsuiker: 8 gram per liter).
- Voor batch 2: 1019 (gemeten voor toevoeging van bottelsuiker)
- Voor batch 3: 1013 (gemeten voor toevoeging bottelsuiker).

[hansHalberstadt]

Deze suikersiroop mengen we onder het uitgegiste bier met een houten lepel.

Ik vroeg me even af voor de zekerheid: heb je het bier overgeheveld in een bottelvat voordat je de bottel suiker erbij mengde?

[hansHalberstadt]

Tenslotte nog iets over het behaalde (eind-) SG van het hierboven beschreven brouwproces.  Op de foto kan je zien dat ik nogal wat problemen had met het bepalen van het SG gezien koolzuurgas en schuimvorming.

Hier lijkt nog erg veel gist in te zitten (troebelheid). 

[Kiekeboe]

Hier lijkt nog erg veel gist in te zitten (troebelheid).

Ja, ik heb eerst overgeheveld naar een bottelvat.

De foto die je ziet is pas genomen een uur of negen nadat bottelsuiker was toegevoegd.  Bij het bottelen van batch 1 was er nogal wat koolzuurgas in het monster (rond 14.00u.). Ik heb dat monster in een flesje gegoten en pas om 23.00 u. 's avonds het SG gemeten. Tussendoor regelmatig geschud om het gas kwijt te geraken. Ik vermoed echter dat bij het nemen van deze foto de hergisting al volop op gang gekomen was. De andere monsters heb ik genomen zonder bottelsuiker en waren duidelijk helderder.

[hansHalberstadt]

De andere monsters heb ik genomen zonder bottelsuiker en waren duidelijk helderder.

Kan het zijn dat je met overhevelen toch veel gist hebt meegezogen van de bodem? Omdat je zo kort na de hoofdgisting hebt gebotteld denk ik dat je sowieso al veel zwevende gist hebt en dat verklaart ook waarom je nog zoveel koolzuur hebt. 
Vandaar dat ik in jouw geval nog een weekje gewacht zou hebben met bottelen. Dan slaat er meer gist neer (die wil je niet in je flesjes) en heb je ook minder last van koolzuur en schuim en ben je ook zekerder dat je bier is uitgegist.

[Kiekeboe]

Ja, we zullen wel zien. Er zijn ook nog de manometertjes. Die staan nu op respectievelijk 1,2 bar; 0.9 bar en 0.5 bar. Dat lijkt me normaal omdat ze met enkele uren verschil begonnen zijn. Als die doorslaan naar 4 bar is het tijd om iets anders te bedenken. 3 bar (na hergisting en op kamertemp) is optimaal.

[Kiekeboe]

Kan het zijn dat je met overhevelen toch veel gist hebt meegezogen van de bodem?

Ik werk met een automatische hevel met droesemkop  (zie: https://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php/topic,39652.138.html ). Die steek ik tot op de bodem en raak er nadien niet meer aan totdat die lucht begint te zuigen en stil valt dan blijft er nog 2 a 3 liter (2 cm) over in het vat. Dus er wordt enkel aan het begin een klein beetje gist meegezogen.  Batch 1 leek me troebeler dan normaal en ook troebeler dan de andere 2 batches, batch 1 had ook het hoogste begin SG (1080). Batch 3 is een andere gist en had het laagste begin SG dat vat was het helderste.

[hansHalberstadt]

Ja, we zullen wel zien. Er zijn ook nog de manometertjes. Die staan nu op respectievelijk 1,2 bar; 0.9 bar en 0.5 bar.

1.2 BAR in 1 dag is heel veel. Dat betekent dat je een overmaat aan gist heb in je flesjes waardoor heel snel de bottelsuiker wordt omgezet. Maar zegt nog niets over de einddruk die er in gaat komen alleen wel dat die einddruk snel bereikt gaat worden, waarschijnlijk al binnen een paar dagen.
 

[Kiekeboe]

En wat vind je van het gemeten eind SG met de hydrometer? Als ik die vergelijk met de grafiek die je maakte ahv weegresultaten. Dan lijken die eind-SG's toch 1 tot 3 SG punten hoger uit te komen.

- Voor batch 1: 1022 (gemeten na toevoeging van bottelsuiker: 8 gram per liter).
- Voor batch 2: 1019 (gemeten voor toevoeging van bottelsuiker)
- Voor batch 3: 1013 (gemeten voor toevoeging bottelsuiker).

Voor zover ik er iets van begrijp komt 8 gram bottelsuiker per liter ongeveer overeen met 3 SG punten. Als dat klopt dan is het eind SG voor zowel batch 1 als batch 2 : 2019 gram per liter. Hier werd telkens de gist Brewferm Top gebruikt.

Voor batch 3 kwam ik uit op 2013 gram per liter. Hier was de meting met de hydrometer het gemakkelijkste omdat ik daar geen last had van koolzuurgas of schuim. Maar het verschil in resultaat met de grafiek is wel groter. De gebruikte gist was hier BE 256.

[Kiekeboe]

En hoeveel alcohol zit er nu in die drie batches ?

In de formule die ik tot dusver gebruikte (maar er zijn heel veel varianten van berekeningswijzen waar ik niets van snap) daar is het alcoholpercentage = (begin SG - eind SG). 0.136 + 0.5 (voor bottelsuiker).

Dat geeft dan voor:

- batch 1: (1080 - 1019).0,136 + 0.5 = 8,8% vol
- batch 2: (1075 - 1019).0,136 + 0.5 = 8,1% vol
- batch 3: (1070 - 1013).0,136 + 0.5 = 8,3% vol

[Kiekeboe]

1.2 BAR in 1 dag is heel veel. Dat betekent dat je een overmaat aan gist heb in je flesjes waardoor heel snel de bottelsuiker wordt omgezet. Maar zegt nog niets over de einddruk die er in gaat komen alleen wel dat die einddruk snel bereikt gaat worden, waarschijnlijk al binnen een paar dagen.

Je hebt waarschijnlijk gelijk dat er nog teveel gist in zit (troebelheid). Mijn eerste indruk (bij batch 1) was ook dat dit anders (troebeler) was dan voorheen bij voorgaande brouwsels met +/- hetzelfde recept/ingrediënten/gist.

Ik denk dat dit te maken heeft met de lagere vergistingstemperatuur. Voorheen stelde ik de inkbird in op 21°C en deze keer op 19°C. Maar er is meer, ik gebruikte ook voor het eerst de sponsjesmethode met riem om de sensor tegen het gistvat te drukken en te isoleren. Daarvoor liet ik de sensor los in de gistkast liggen waarbij eerder de omgevingstemperatuur dan de temperatuur in het gistvat werd gemeten.

Ik had bij de voorbije gisting toevallig ook nog een losse thermometer (niet vastgeplakt met een sponsje op het vat zelf) in de gistkast liggen. Ik was er toen niet echt op gefocust maar stelde toevallig vast dat de temperatuur die de sensor (toen de vergisting in volle gang was) 5°C hoger lag dan de omgevingstemperatuur in de koelkast (19°C / gistvat versus 14°C/omgeving gistvat). Als dat klopt dan is het verschil in temperatuur tussen deze en voorgaande vergistingen geen  2°C (19 versus 21) maar nog veel meer.

Ik had de beslissing om te vergisten op een lagere temperatuur genomen op advies van Jacques, jezelf en nog anderen op dit forum. De bedoeling was/is om de schuimstabiliteit te verbeteren door op een lagere temperatuur te vergisten.

Maar goed, in zoverre ik er iets van begrijp, geeft een lagere vergistingstemperatuur ook een langere vergistingstijd. Dat had ik over het hoofd gezien en is wellicht de verklaring dat ik deze keer (bottelen na 2 weken) met hetzelfde recept en gist toch uitkom bij een troebeler (meer zwevende gist die niet is neergeslagen) jong bier op moment van bottelen.   

Anderzijds lijkt het eind SG (in zoverre mijn metingen kloppen) niet zoveel anders dan bij voorgaande brouwsels. Dus is er niet meer veel suiker over om op te eten door de gist en hoop ik dat mijn gebottelde flesjes niet gaan ontploffen.

[Kiekeboe]

Het is wel triest dat er onder de ervaren hobbybrouwers niemand wenst te reageren op hierboven gestelde vragen.

[hansHalberstadt]

En wat vind je van het gemeten eind SG met de hydrometer? Als ik die vergelijk met de grafiek die je maakte ahv weegresultaten. Dan lijken die eind-SG's toch 1 tot 3 SG punten hoger uit te komen.

- Voor batch 1: 1022 (gemeten na toevoeging van bottelsuiker: 8 gram per liter).
- Voor batch 2: 1019 (gemeten voor toevoeging van bottelsuiker)
- Voor batch 3: 1013 (gemeten voor toevoeging bottelsuiker).

Voor zover ik er iets van begrijp komt 8 gram bottelsuiker per liter ongeveer overeen met 3 SG punten. Als dat klopt dan is het eind SG voor zowel batch 1 als batch 2 : 2019 gram per liter. Hier werd telkens de gist Brewferm Top gebruikt.

Voor batch 3 kwam ik uit op 2013 gram per liter. Hier was de meting met de hydrometer het gemakkelijkste omdat ik daar geen last had van koolzuurgas of schuim. Maar het verschil in resultaat met de grafiek is wel groter. De gebruikte gist was hier BE 256.

3 SG punten verschil vind ik gezien de omstandigheden (veel schuim en de vraag hoe je precies je begin SG hebt gemeten) best goed. De weegmethode is vooral waardevol om de gistingscurve te kunnen volgen, in het byzonder hoe de vorm is, of het einde traag gaat en of er nog agname is van het SG. De echte eind SG waarde kun jet het beste meten met een hydrometer of refractometer.

[Kiekeboe]

Update stand manometertjes / koolzuurgasdruk bij hergisting:

woensdag 29 januari (1 dag na bottelen):

Batch 1: 1.2 bar
Batch 2: 0.9 bar
Batch 3: 0.5 bar

Vrijdag 31 januari (4 dagen na bottelen):

Batch 1: 2.15 bar
Batch 2: 2.10 bar
Batch 3: 1.6 bar

[Kiekeboe]

3 SG punten verschil vind ik gezien de omstandigheden (veel schuim en de vraag hoe je precies je begin SG hebt gemeten) best goed. De weegmethode is vooral waardevol om de gistingscurve te kunnen volgen, in het byzonder hoe de vorm is, of het einde traag gaat en of er nog agname is van het SG. De echte eind SG waarde kun jet het beste meten met een hydrometer of refractometer.

Nee, 3 SG punten is een veel te grote afwijking (het verschil is voor 2 van 3 batches trouwens slechts 1 SG punt).

Hoe ik het begin- en eind SG gemeten heb daarover heb ik hoger verslag uitgebracht met de nodige opmerkingen en vragen erbij.

Volgens mij is het verschil als volgt te verklaren: Bij een bepaling van een SG met hydrometer (of refractometer) neem je een staal van het wort of jongbier en dus niet van de gistkoek / het bezinksel. Bij de weegmethode weeg je niet enkel de vloeistof, maar neem je ook het gewicht van de gistkoek/het bezinksel mee. Het bezinksel is zwaarder dan de vloeistof (anders bezinkt het niet). Dus is het maar logisch dat een SG bepaling met de weegmethode anders is dan een SG bepaling met hydro- of refractometer. In het eerste geval meet je het SG enkel van de vloeistof en in het tweede geval meet je het SG van vloeistof + bezinksel.

[hansHalberstadt]

De weegmethode is zoals ik al eerder zei bedoeld om de gisting te volgen. Dus vooral of het Sg nog zakt en hoeveel. Een absolute nauwkeurigheid is dus minder belangrijk. Dat doe je nij het bottelen met een hydrometer of refractometer. Effecten als verdamping, krimp en vorming van gist kun je als je wilt in de berekening meenemen, maar dat is nu niet met de maximale nauwkeurigheid gedaan omdat je daar meerdere vergistingen voor moet gebruiken om voldoende data te krijgen om de parameters te bepalen.
als je het heel precies doet moet je ook nog je giststarter meenemen, immers die is al half vergist als je het toevoegt en moet je dus feitelijk terugrekenen naar de situatie voordat die gistte om het juiste begin SG te bepalen van je wort.
 

[André de Laat]

Ik werk met een automatische hevel met droesemkop  (zie: https://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php/topic,39652.138.html ). Die steek ik tot op de bodem en raak er nadien niet meer aan totdat die lucht begint te zuigen en stil valt dan blijft er nog 2 a 3 liter (2 cm) over in het vat. Dus er wordt enkel aan het begin een klein beetje gist meegezogen.  Batch 1 leek me troebeler dan normaal en ook troebeler dan de andere 2 batches, batch 1 had ook het hoogste begin SG (1080). Batch 3 is een andere gist en had het laagste begin SG dat vat was het helderste.

Ik gebruik ook een automatische hevel. Ik heb dezelfde vergistings tanks. De hevelpijp steek ik door het gat waar het waterslot normaal op staat recht omlaag (ik open het vat dus niet)  tot ongeveer 10 cm. van de bodem. Dan pomp ik een keer. Wanneer het bier stroomt zet ik de pijp dieper, recht omlaag. De trub ligt aan de zijkant op de bodem. Scheelt misschien een halve liter bier in je bottelvat maar dan heb je uiteindelijk wel mooi helder bier. En nog iets: ik verplaats de vergistings tank een dag voordat ik over ga hevelen naar het aanrecht, zonder teveel met het vat te bewegen. Na een dag hevel ik over. Dan geef je de trub de tijd om weer mooi neer te slaan.

[Kiekeboe]

Ik gebruik ook een automatische hevel. Ik heb dezelfde vergistings tanks. De hevelpijp steek ik door het gat waar het waterslot normaal op staat recht omlaag (ik open het vat dus niet)  tot ongeveer 10 cm. van de bodem. Dan pomp ik een keer. Wanneer het bier stroomt zet ik de pijp dieper, recht omlaag. De trub ligt aan de zijkant op de bodem. Scheelt misschien een halve liter bier in je bottelvat maar dan heb je uiteindelijk wel mooi helder bier.

Ik doe ongeveer precies hetzelfde, alleen steek ik de buis (met droesemkop) onmiddellijk tot aan de bodem.

En nog iets: ik verplaats de vergistings tank een dag voordat ik over ga hevelen naar het aanrecht, zonder teveel met het vat te bewegen. Na een dag hevel ik over. Dan geef je de trub de tijd om weer mooi neer te slaan.

Ja, ik heb een keer, (deze keer niet) enkele dagen voor het bottelen de inkbird uitgeschakeld en dus het bier gekoeld tot +/- 5°C alvorens te bottelen. De zwevende gist slaat beter neer als het bier koud is (denk ik).

[hansHalberstadt]

Ik doe ongeveer precies hetzelfde, alleen steek ik de buis (met droesemkop) onmiddellijk tot aan de bodem.

als het ding eenmaal loopt dat heb je een mooie stroming die meezuigen van gist voorkomt. maar bij het starten krijg je allerlei wevelingen die ook gist opwolken. Vandaar de suggestie van André de Laat. Lijkt me prima. Het doel moet zijn om bij het bottelen zoveel mogelijk gist achter te laten. mocht je te weinig gist hebben dan evt wat verse giststarter (ca 1ml starter per liter) toevoegen.

[Kiekeboe]

als het ding eenmaal loopt dat heb je een mooie stroming die meezuigen van gist voorkomt. maar bij het starten krijg je allerlei wevelingen die ook gist opwolken.

Ja, klinkt logisch. Ik ga het onthouden. Langer wachten met bottelen zodat de gist beter is neergeslagen helpt ook. En wat met mijn suggestie om het bier te laten afkoelen alvorens te bottelen?

[hansHalberstadt]

afkoelen zorgt dat er meer gist neerslaat mits je het wel een paar dagen de tijd geeft en geeft ook minder koolzuur wat evt vrijkomt.

[Kiekeboe]

Update stand manometertjes / koolzuurgasdruk bij hergisting:

woensdag 29 januari (1 dag na bottelen):

Batch 1: 1.2 bar
Batch 2: 0.9 bar
Batch 3: 0.5 bar

Vrijdag 31 januari (4 dagen na bottelen):

Batch 1: 2.15 bar
Batch 2: 2.10 bar
Batch 3: 1.6 bar

Vrijdag 7 februari (11 dagen na bottelen)

Batch 1: 3.00 bar
Batch 2: 3.40 bar
Batch 3: 2.90 bar

[Kiekeboe]

Nu het bier gebrouwen is, gegist heeft, gebotteld is, een hergisting op fles ondergaan heeft, rest me nog enkel de zware taak om het bier te proeven. Ook het (moeilijk objectiveerbare of meetbare) eindresultaat wil ik enigszins objectiveren. Ik vond op deze site dit proefformulier. Daarover enkele vraagjes:

- Kan iemand het verschil tussen smaak en nasmaak scherp stellen?
- Met de termen zuur, zoet en bitter heb ik geen probleem, maar 'aroma' vind ik moeilijk te duiden. Hoe beschrijf, proef of stel je 'aroma' vast op een min of meer objectieve manier?
 - Dan heb ik ook wat problemen met de term mondgevoel / body?  Kan iemand beschrijven wat daarmee bedoeld wordt? Evt enkele bekende en wijdverspreide bieren uit de commerciële sector met en zonder body opsommen.

Ben benieuwd of op deze vragen een reactie zal komen.

[Kiekeboe]

Dan de eerste resultaten van het 'proef'-ondervindelijk onderzoek wat betreft smaak, kleur, troebelheid, schuim en schuimstabiliteit en geur van de gebrouwde 3 batches.

Ter herinnering:

Voor batch 1:

Ingrediënten: 5 kg pilsmout 3EBC; 800 gram tarwemout 3 EBC; 1 kg kristalsuiker; bitterhop Goldings 60 gr.; aromahop Saaz 40 gr.
Maischschema: 62°C - 45 min / 72°C 30 min / 78°C 5 min.
Gebruikte gist: Brewferm Top 12 gr.
Toegevoegde kruiden: geen
Begin- en eind-SG: 1080 - 1019 gr/liter

Voor batch 2:

Ingrediënten: idem batch 1
Maischschema: idem batch 1
Gebruikte gist: idem batch 1
Toegevoegde kruiden: 6 gram koriander op +/- 21 liter
Begin- en eind-SG: 1075-1019 gr/liter

Voor batch 3:

Ingrediënten: idem batch 1
Maischschema: idem batch 1
Gebruikte gist: SafAle BE-256
Toegevoegde kruiden:idem batch 1
Begin- en eind-SG: 1070-1013 gr/liter


Dan de resultaten van het 'proef'-ondervindelijk onderzoek na 2 weken gisten en 2 weken hergisten op fles, daarna gekoeld tot 4°C:

a) Een eerste positieve vaststelling was dat geen enkele batch zuur smaakte. Bij de vorige brouwsessie met 3 batches was er eentje met een uitgesproken zure/azijn smaak. In zoverre mijn brouwinzichten tot dusver reiken wijst een zure smaak op een infectie tijdens het brouwen/vergisten/hergisten. Als een infectie ook een andere smaak dan zuur kan opleveren dan verneem ik dat graag van anderen.

b) Dan wat kleur betreft: Alle 3 de biertjes hadden een lichtgele kleur, wat niet echt verrast omdat er pilsmout en tarwemout 3 EBC werd gebruikt en verder witte kristalsuiker werd toegevoegd. Ik had voor batch 3 een iets donkerder geel verwacht omdat de gistkoek die achterbleef in het gistvat voor de gist SafAle BE-256 iets donkerder/grijzer leek dan de gistkoek die achterbleven in batch 1 en 2 met de gist Brewferm Top. Maar ik kan niet echt bevestigen dat batch 3 donkerder kleurde.

c) Dan wat schuimvorming en/of koolzuurgehalte betreft: Alle drie de (beugel-)flesjes gaven een 'plop' bij het openen wat wijst op een zekere koolzuurdruk. Geen overschuimers bij openen. Bij het uitschenken gebruikte ik eenzelfde glas en om een schuimkraag van ongeveer 2,5 cm te hebben moest ik bij alle drie de monsters het flesje licht hoger tillen om de gewenste schuimkraag te krijgen.

d) Dan wat schuimstabiliteit betreft: De schuimkraag van alle drie de glazen viel in een tijd van 2 tot 3 minuten terug van +/- 2.5 cm tot 0.5 cm. Dat is slechter dan gehoopt, maar mogelijks beter dan een aantal voorgaande brouwsels. Positief was dat er toch schuimresten bleven plakken aan de rand van het glas en dat na consumptie een kwartier tot 20 minuten later er nog steeds een dun schuimlaagje stond op het laatste restje bier.

e) Dan wat troebelheid betreft: Alle drie de uitgeschonken biertjes waren troebel. Vergelijkbaar met een Hoegaarden wit bier. Er was eerder weinig bezinksel. De verwachting is dat die troebelheid in de komende maanden tijdens rijping zal verminderen (en het bezinksel zal vermeerderen). Anderzijds vind ik die troebelheid geen probleem, naar mijn gevoel wijst troebelheid op smaak en karakter. Ik had verwacht dat batch 1 troebeler zou zijn dan batch 2 en dat batch 3 het minst troebel zou zijn (afgaande op de waarnemingen na vergisting tijdens bottelen) maar nu weet ik niet of ik dat kan bevestigen.

f) Dan wat smaak betreft: Alle drie de proefmonsters smaakten vrij zoet (vooral batch 1), ik hou wel van enige zoetigheid in bier. Echter uit vorige brouwsels heb ik gedacht te onthouden dat die zoetigheid stilaan verdwijnt als het bier verder rijpt. Dat is jammer.

Voor de rest vond ik dat batch 1 vrij karakterloos was, tamelijk zoet, doordrinkbaar, waarneembaar alcoholgehalte.  Batch 2 had volgens mij iets meer karakter, wellicht komt dat door de toevoeging van een kleine hoeveelheid koriander (6 gram per 20 liter bier). Voor zover ik begrijp is de toevoeging van koriander (poeder uit een busje van de supermarkt) geen achteruitgang.

Batch 3 kwam tot stand met een andere gist dan batch 1 en 2: De gebruikte gist was SafAle BE-256 ipv Brewferm Top. Mijn allereerste indruk was dat er weinig verschil te proeven was. Maar achteraf had ik toch de indruk dat de smaak van batch 3 veel langer bleef hangen dan de smaak van batch 1 en 2. Hoe die smaak (zeker niet onaangenaam) precies was daar kan ik moeilijk de vinger op leggen.

g) Dan nog iets over de geur: Tijdens de vergisting leverde de gist van batch 3 zijnde SafAle BE 256 een onaangename geur op, anders dan ik gewend was van Brewferm Top. Tijdens het proeven heb ik daar niets meer van gemerkt.

Tot zover mijn voorlopige waarnemingen. Let wel ik heb de 3 biertjes niet simultaan geproefd en geobserveerd maar met ruime tussenpozen. (Drie tripels direct na elkaar drinken doe ik enkel na een zware ontgoocheling, ruzie of relatiebreuk. Dat was bij de huidige observatie niet het geval.) Dus erg objectief is het niet en het is moeilijk om smaak, kleur, schuim, geur, enz objectief te registreren of te vergelijken. Ik denk er wel aan om de drie batches wat kleur betreft te vergelijken ahv foto's vanuit een zelfde stand en belichting, hoe ik dat moet organiseren daar denk ik nog over. Wat de (halfwaardetijd van de) schuimkraag betreft moet ik iets bedenken met een chronometer. Of dat er ooit van komt zien we later wel.

[Neetje]

Mijn ervaring zegt, nog te vroeg voor een mooi bier.
Over enkele weken zal het schuim verbeteren, troebelheid verminderen en zoetheid zal ook nog wat verdwijnen.

[Kiekeboe]

Mijn ervaring zegt, nog te vroeg voor een mooi bier.
Over enkele weken zal het schuim verbeteren, troebelheid verminderen en zoetheid zal ook nog wat verdwijnen.

Ik deel je indruk en voorspelling volkomen.  Dat de schuimstabiliteit, troebelheid en zoetheid verder evolueren/verbeteren/veranderen tijdens rijping is ook mijn ervaring met voorgaande brouwsels.

Niettemin ben ik best wel tevreden van het voorlopige resultaat. Grote mislukkingen m.b.t. deze brouwdag/brouwsels  zijn er tot dusver niet aan de oppervlakte gekomen.

[Kiekeboe]

Vandaag 3 six-pack Westvleteren 12 gekocht in ontmoetingscentruim 'In de Vrede' tegenover de brouwerij/abdij van Westvleteren voor 69 euro. Dat is 3.83 euro per flesje.

[tdp]

Niet goedkoop maar erg lekker

[middelaersch]

Ik zag ze laatst in een winkel in Eindhoven staan voor elf of twaalf euro per flesje. Bizar.

Ik vraag me ook af hoe ze daar terecht komen, lijkt me niet de bedoeling van de monniken dat dat zo gaat.
Of misschien ook wel 

[André de Laat]

Zoveel geef ik dus never nooit uit voor 1 flesje...

[Koen S]

Zoveel geef ik dus never nooit uit voor 1 flesje...

Toch niet voor een Westvleteren, die is zwaar overroepen. Creëer een schaarste en je bier wordt beter.

[EBC]

Westvleteren 12 kost 45 euro per bak aan de poort, dat is € 1,88 per flesje van 33 cl. En dat is helemaal niet duur.

Alle andere prijzen zijn wat de gek ervoor geeft.

[Kiekeboe]

Westvleteren 12 kost 45 euro per bak aan de poort, dat is € 1,88 per flesje van 33 cl. En dat is helemaal niet duur.

Alle andere prijzen zijn wat de gek ervoor geeft.

Kopen aan de poort is niet zo simpel, daarvoor moet je eerst een afspraak maken via de biertelefoon. Het kan wel een uur of vier duren (religieuze muziekjes beluisteren) voordat je aan de beurt bent. De paters gaan immers 7 keer per dag bidden, tussentijds worden geen oproepen behandeld. Dan krijg je een afspraak (enkele weken later) op een dag en uur waar nog plaats is in het tijdschema, je moet dan maar zien dat je een dag verlof neemt als je er ten gepasten tijde wil zijn. Anders moet je een nieuwe afspraak maken.

Dan is de prijs (45 euro per bak) die je rekent de prijs zonder leeggoed. Dat is 15 euro, dus een volle bak bier Westvleteren 12 kost 60 euro of 2.5 euro per flesje aan de poort. Onverminderd telefoon- en verplaatsingskosten.

Als je geen afspraak maakt, maar toevallig in de buurt bent kan je in het tegenoverliggende ontmoetingscentrum 'In de Vrede' max 2 six-pack per persoon kopen (inclusief verpakking en leeggoed) tegen een hogere prijs (3.88 euro per flesje). Maar de dagelijkse voorraad aldaar is meestal ook na enkele uren uitverkocht.

Als je een Westvleteren 12 in het ontmoetingcentrum zelf wil nuttigen dan betaal je 5.3 euro per flesje. Onlangs was ik in een Brussels café waar Westvleteren 12 op de kaart stond (maar ze hadden hem niet op voorraad). De prijs in dat café was 25 euro voor een flesje.

Op Ebay betaal je voor:

- Een volledige bak Westvleteren 12 +/- 300 euro (exclusief verzendingskosten)
- Eén flesje Westvleteren 12 tussen 10 en 15 euro (exclusief verzendingskosten)
- Een gebruikte kroonkurk zonder flesje of bier +/- 6 euro (exclusief verzendingskosten)

[EBC]

Die telefoon is niet meer. Tegenwoordig een website ...

Tja verplaatsing blijft. Maar als je naar een museum of attractie wil, dan is dat niet anders. En die paters zijn een attractie  .

Leeggoed tellen we nooit. Maar het leeggoed van Westvleteren levert op Marktplaats meer op dan de kostprijs, dus dat hoeft geen probleem te zijn. Een andere optie is verslaafd te geraken en vaker naar de Westhoek te trekken. Het is een mooie streek met veel bezienswaardigheden en dus redenen om vaker te bezoeken, zeker als hobbybrouwer, het is de hopstreek van belgie, zoveel te beleven. De paters zijn dan altijd een welkome tussenstop, voor mij dan toch.

Prijzen vergelijken op internet is zinloos. Je koopt rechtstreeks en koppelt er een uitstap aan, of je koopt niet en zeurt niet over de prijs. Geen andere optie.

[Kiekeboe]

Update stand manometertjes / koolzuurgasdruk bij hergisting:

woensdag 29 januari (1 dag na bottelen):

Batch 1: 1.2 bar
Batch 2: 0.9 bar
Batch 3: 0.5 bar

Vrijdag 31 januari (4 dagen na bottelen):

Batch 1: 2.15 bar
Batch 2: 2.10 bar
Batch 3: 1.6 bar



Vrijdag 7 februari (11 dagen na bottelen)

Batch 1: 3.00 bar
Batch 2: 3.40 bar
Batch 3: 2.90 bar

Maandag 17 februari (21 dagen na bottelen)

Batch 1: 3.40 bar
Batch 2: 3.50 bar
Batch 3: 3.40 bar

De hergisting op fles zal na 3 weken op +/- 19°C wel beëindigd zijn.

Ik ben wel tevreden over het eindresultaat. De koolzuurdruk lijkt in alle gebottelde flesjes ongeveer op hetzelfde en aanvaardbaar niveau te eindigen. 3.4/3.5 bar. Dit (gestabiliseerde) drukniveau zorgt voor een gezonde plop (bij beugelflesjes) en een gezonde pssccch  bij flesjes met een kroonkurk. Het gevaar voor bierbommetjes of overschuimers lijk nu wel definitief geweken te zijn.

Aangezien alle flesjes van de 3 batches na toevoeging van bottelsuiker (8 gram per liter) eindigen op een druk van 3.4/3.5 bar besluit ik dat het bier in de drie batches wel degelijk uitgegist was op het moment van bottelen.

Niettemin ga ik de volgende keer nog wat langer wachten met bottelen. Zijnde 2 weken (hoofdvergisting en nagisting in het zelfde vat en op dezelfde temperatuur zonder tussentijds overhevelen naar een lageringsvat) en vervolgens de temperatuur nog een week verlagen (inkbird temperatuurscontrole uitschakelen en de gewone frigofunctie inschakelen, dit om een helderder bier en minder bezinksel in het flesje te krijgen). Dan drie weken na brouwen bottelen.

Heeft er iemand commentaar op deze voorgenomen werkwijze?

[Kiekeboe]

En bij gelegenheid van het uitschakelen van de functie gistkast/hergistkast van onze frigo (395 liter) nemen we nog een foto van de verwijderde attributen. We bergen (tot aan de volgende brouwdag) alles op in een transparante opbergbox. Tussentijds is de frigo gewoon weer frigo.

Op de foto kan je zien:

- Inkbird temperatuurregelaar zonder wifi en met kabeltje met sensor dat via de (elastische/magnetische) sluiting ingevoerd wordt in de koelkast.
- Een tube-heater (buisverwarming) van 45 watt, normaal gebruik in kleine serres in de tuinbouw. Omdat de stekker te groot was om door de gleuf aan de scharnierkant van de koelkast te kunnen werd er een kleinere stekker tussenin voorzien. Het is belangrijk dat de invoer van de kabel aan de scharnierkant van de frigo gebeurt ingevoerd om openspringen van de deur door de toch relatief dikke voedingskabel te voorkomen.
- Een usb ventilatortje met adapter voor een spreiding van de warmte/koude doorheen de frigo/gistkast.
- Dat usb ventilatortje begint om de 15 minuten te blazen om daarna 15 minuten te rusten. Eén en ander wordt mogelijk gemaakt door de mechanische tijdschakelaar die ook op de foto te zien is.
- Een elastische broeksriem (maat XXL) en een afwassponsje om de temperatuursensor op het gistvat te drukken/fixeren.

[Kiekeboe]

Dan heb ik deze week ook nog geïnvesteerd in 50 flessendozen, zodat ik voortaan aan eventuele belangstellenden op een ordentelijke wijze een sixpack van 6 biertjes kan meegeven.

[GekkeGwuido]

aan eventuele belangstellenden op een ordentelijke wijze een sixpack van 6 biertjes kan meegeven

Kiek oet jong, want ouch de controleur kiekt toe  (quote Jansse Bagge Bend)

[hansHalberstadt]

laten we er maar vanuit gaan dat hij veel familie en vrienden heeft die doosjes bij hem opdrinken. alhoewel er staat 'meegeven' dus niet 'verkopen'

[André de Laat]

laten we er maar vanuit gaan dat hij veel familie en vrienden heeft die doosjes bij hem opdrinken. alhoewel er staat 'meegeven' dus niet 'verkopen'

Als ik goed geïnformeerd ben mag ook dat niet officieel.

[Kiekeboe]

Vandaag heb ik me dan wat bezig gehouden met het optimaliseren van de afwasinfrastructuur van mijn vakantiebrouwerijtje/flatje.

- Vooreerst heb ik de douchekop van de sproeier vervangen door een exemplaar waarmee je met één enkele hand zowel de sproeier kan richten als de watertoevoer kan regelen. Dat naar het voorbeeld van een horecakraan waarmee je hele grote kookketels kan afwassen. Je hebt dan de andere hand vrij om met een spons te vegen of de ketel schuin te houden.

- Ten tweede heb ik twee horeca-roosters gezocht die precies over de badkuip pasten. Het voordeel daarvan is dat je niet gehurkt of op je knieën ketels moet afwassen. Eerder staande in een meer ergonomisch verantwoorde houding. Die roosters kunnen ook dienen als afdruiprek. Als de brouwspullen en ketels helemaal proper zijn kunnen ze op de wandplank/rooster (rvs) 1.5 m boven het bad verder uitlekken en opdrogen.

- Je kan de roosters verplaatsen over de lengte van het bad. Er blijft echter een vrije ruimte zonder rooster. Zodoende kan je vaten en ketels overhevelen (niveau-verschil) of kraantjes laten spoelen of reinigingsproducten recupereren voor een volgende ketel of brouwaccesoire.

- Om ervoor te zorgen dat de horeca-roosters stabiel boven de badkuip bleven zitten, heb ik een klein aluminium u-profiel aan de muurkant van het bad bevestigd (geschroefd en gelijmd met transparante siliconen). Aan de instapkant van het bad heb ik een stevig kabelgootje geschroefd (en ook gelijmd en afgewerkt met transparante siliconen). De roosters zitten nu bij gebruik altijd stevig vastgeklemd. Na gebruik worden de roosters verwijderd en aan enkele haakjes aan de muur gehangen waar niemand er last van heeft.

[Kiekeboe]

Kiek oet jong, want ouch de controleur kiekt toe  (quote Jansse Bagge Bend)

laten we er maar vanuit gaan dat hij veel familie en vrienden heeft die doosjes bij hem opdrinken. alhoewel er staat 'meegeven' dus niet 'verkopen'

Als ik goed geïnformeerd ben mag ook dat niet officieel.

Ach, ach, ik doe helemaal niks verkeerd.

Ik stel elders een vraag over het recupereren van alcohol uit mislukt bier om te gebruiken als ontsmettingsmiddel en dan mag daar niet over gesproken worden want alcohol distilleren is illegaal. 

Ik toon een inpakdoos voor flessen en ik word verdacht van illegale handel. Hèhè.

Anyway, ik ontplooi mijn brouwactiviteiten in de Belgische provincie Luxemburg. Mijn activiteiten vallen dus onder de controle van het Waalse gewest. Betrokken controleurs lezen hobbybrouwen.nl niet, want ze verstaan geen Nederlands. En indien toch, gaan ze op een meer relaxe manier om met allerlei regelgeving dan hun noorderburen.

[HermanH]

Ik toon een inpakdoos voor flessen en ik word verdacht van illegale handel. Hèhè.

Ach, de gevangenissen zitten vol, voor zo'n klein misdrijf gaan ze U geen verblijf reserveren hoor... 

[Kiekeboe]

Ach, de gevangenis zitten vol, voor zo'n klein misdrijf gaan ze U geen verblijf reserveren hoor... 

Tja, spijtig, zes maand of een jaar gevangenis onder elektronisch toezicht, met als plaats van hechtenis mijn brouwerijtje zie ik wel zitten. Ik zou een heleboel dingen kunnen uitproberen, bestuderen, enz. waar ik nu helemaal geen tijd voor heb.

[HermanH]

Tja, spijtig, zes maand of een jaar gevangenis onder elektronisch toezicht, met als plaats van hechtenis mijn brouwerijtje zie ik wel zitten. Ik zou een heleboel dingen kunnen uitproberen, bestuderen, enz. waar ik nu helemaal geen tijd voor heb.

Ik hou je niet tegen, ik ben alle dagen thuis en heb nog geen tijd voor zulke dingen, doch tijd maak je zelf, dus mij niet gelaten hoor... 

[Kiekeboe]

Dan heb ik eens geprobeerd om alle meetinstrumenten nuttig voor het brouwen van bier die ik in mijn bezit heb in kaart te brengen. In een volgende fase hoop ik een overzicht te kunnen maken van het brouwproces (van voorbereiding tot en met rijping van het bier). Daarbij een draaiboek van dit proces waar ik aangeef: welk meetinstrument, waar, wanneer, hoe en waarom ik gebruik.

[Kiekeboe]

Dan heb ik me nog eens bezig gehouden met het reinigen van flesjes en allerlei andere brouwattributen met chemipro caustic.

Vooreerst de flesjes:

- We hebben ter beschikking drie curverboxen van +/- 50 liter waarin ongeveer 40 flesjes (x3 =120) tegelijk passen.
- Er is een handig onderstel op wieltjes waarmee je de curverboxen kan verplaatsen ook als ze gevuld zijn met water en flesjes (totaal +/- 150 kg).
- Het is ook mogelijk om een volledig krat / bierbak met flesjes onder te dompelen in de curverbox.
- De benodigde hoeveelheid chemipro caustic wordt afgewogen en/of gedoseerd met een maatlepeltje.
- Na een tijd weken in warm water met caustic worden de flesjes aan de binnenkant mechanisch geborsteld met een flessenborstel op een accu boormachine.
- Ook de bierbakken zelf worden een tijdje geweekt. De flesjes worden nagespoeld in de keuken, de kratten en curverboxen worden nagespoeld in de badkamer.
- Tenslotte houden we schone flesjes over die we op hun kop in het bierkrat terug plaatsen.

[Kiekeboe]

Conclusies van deze flesjes reinigingsmethode:

- Duurt lang veel gebruik van water.
- De witte waas / kalkachtige aanslag die het gebruik van chemipro oxi voorheen achterliet is niet volledig verdwenen.

[Kiekeboe]

Ook de vergistingsvaten en het bottelvat kregen bij gelegenheid een beurt met chemipro caustic.

[Kiekeboe]

Conclusies:

- Op de botteldag werden de gistvaten gereinigd met warm water en een sponsje. Er bleven toen bruine vlekjes achter ter hoogte van het bieroppervlak in het gistvat. Dit fenomeen deed zich enkel voor in het vat waarin de gist SafAle BE 256 werd gebruikt. De ander vaten waar de gist Brewferm Top werd gebruikt hadden deze vlekjes niet na reiniging met warm water en een zacht sponsje.

- Echter nadien/heden, nadat het gistvat ruim 2 uur lang had geweekt in chemipro caustic (1 gram per liter - temp +/- 40°C). Waren die bruine vlekjes er nog steeds, mits nog wat wrijven waren ze uiteindelijk verdwenen. Dit geeft wel te denken. Volgens mij blijft er bij de hergisting op fles eenzelfde vervuiling achter in het flesje. In een kunststof gistvat met grote opening kan je nog wat wrijven, maar aan de binnenkant van een flesje is dat een stuk moeilijker. Blijkt dus dat flesjes laten weken in warm water met chemipro caustic en nadien spoelen onvoldoende is om de vervuiling die deze gist achterlaat helemaal weg te halen.

[Kiekeboe]

En dan heb ik ook nog een methode bedacht om allerlei slangen die gebruikt worden in het bierbrouwproces aan de binnenkant te drogen na reiniging.

Door gebruik te maken van een haardroger en een klein trechtertje blazen we het vocht uit de slangen dat oftewel wordt uitgeblazen oftewel verdampt door de hete lucht. In slechts enkele seconden is zo'n slangetje (van 1m) dan volkomen droog aan de binnenkant terwijl dat bij natuurlijke verdamping weken kan duren.

Omdat het kunststof trechtertje niet goed bestand bleek tegen de hitte (vervormen/smelten), hebben we ondertussen een meer duurzaam/hittebestendig exemplaar van zo'n trechtertje uit rvs bekomen.

Ik vind wel dat ik voor deze uitvinding de nobelprijs voor "bierwetenschapskunde" moet krijgen (Prijs: enkel bestemd voor NL- talige hobbybrouwers die bier brouwen in de Belgische Franstalige provincie Luxemburg op een hoogte van meer dan 500 m boven de zeespiegel. )

[hansHalberstadt]

Ik vind wel dat ik voor deze uitvinding de nobelprijs voor "bierwetenschapskunde" moet krijgen (Prijs: enkel bestemd voor NL- talige hobbybrouwers die bier brouwen in de Belgische Franstalige provincie Luxemburg op een hoogte van meer dan 500 m boven de zeespiegel. )

Inderdaad slim idee. ik zal met het committee overleggen.

[André de Laat]

Slangen maak ik droog door ze heel hard rond te zwingelen. Dan moet je wel uitkijken dat je genoeg plek hebt. Er ontstaat tegelijkertijd een leuk geluidje.

[beermenke]

Conclusies van deze flesjes reinigingsmethode:

- Duurt lang veel gebruik van water.
- De witte waas / kalkachtige aanslag die het gebruik van chemipro oxi voorheen achterliet is niet volledig verdwenen.

Ik heb geen waas of aanslag
Kwartiertje max in oxi pro met warm water
Direct naspoelen en op zn kop laten drogen.
Dat naspoelen niet hoeft geloof ik niet gauw en doe ik gewoon.

[beermenke]

Als je siliconenslangen gebruikt daar heb je nog meer plezier van dan van je nobelprijs😏😏

[Rob.Erto]

Slangen maak ik droog door ze heel hard rond te zwingelen. Dan moet je wel uitkijken dat je genoeg plek hebt. Er ontstaat tegelijkertijd een leuk geluidje.

Precies dit, ik doe het ook altijd.

[André de Laat]

Precies dit, ik doe het ook altijd.

Wij gaan dan ook voor de Nobelprijs. Hahahahahahaaaaaaaa...

[Kiekeboe]

Dan hebben we de stoommethode Halberstadt voor het desinfecteren van flesjes ook eens uitgeprobeerd.

We hebben ter beschikking:

- Een curverbox met deksel waarin een krat bierflesjes past. De flesjes staan op hun kop in het krat en onder het krat zijn er vier koffietassen die het krat steunen en zorgen dat de flessenhalzen de bodem van de curverbox niet raken.

- Een elektrisch kookplaatje van 1000 w.

- Een kleine snelkookpan van 4 liter.

- Een hittebestendig siliconen slangetje met een diameter van 6 mm.

- Twee sondethermometers waarmee we de evolutie van de temperatuur in de curverbox opvolgen. We plaatsen die thermometers aan de zijwand van de box (dus verst mogelijk van de stoominvoer op de koudste plek).

We deden de test op het terras omdat er veel ontsnappende stoom werd verwacht (dat bleek echter helemaal niet het geval ik had de test ook binnenshuis kunnen doen).  De omgevingstemperatuur buiten was op dat moment ongeveer 12 °C.

Het duurde ongeveer 45 minuten alvorens de box binnenin opgewarmd was door de stoom tot 75°C. Daarna was er nog nauwelijks een stijging van de temperatuur.

Na 75 minuten stomen hebben we het experiment stopgezet omdat de snelkookpan dreigde leeggekookt te geraken. Een temperatuur van 80°C binnenin de curverbox werd nooit bereikt (wellicht wel meer in het midden van de box).

Naar alle waarschijnlijkheid vinden bacteriën en andere micro-organismen een temperatuur van 75° niet zo leuk, maar ik had toch gehoopt een hogere temperatuur te bereiken. Mogelijk is er daarvoor een grotere snelkookpan en een kookplaat met een groter vermogen nodig.

Als ik de test binnenshuis had gedaan was de temperatuur mogelijks nog 5°C hoger geraakt. Mogelijks kan het isoleren van de curverbox ook bijdragen tot een hogere temperatuur.

Maar goed, alles bij elkaar toch tamelijk omslachtig. Ik denk dus dat ik in de toekomst mijn flesjes vooral zal blijven desinfecteren met star san (of equivalenten) en een spoelapparaatje.

[Kiekeboe]

Dan heb ik het salontafeltje in mijn vakantieflatje vervangen door een nieuw design meubel, zijnde een heflift voor een crossmotor.

Omdat de heflift op wieltjes staat is het makkelijk om zware ketels (al dan niet met kokende wort) te verplaatsen. Bovendien geeft de instelbare hoogte van het tafeltje de mogelijkheid om vaten over te hevelen en/of flesjes te bottelen. Zo'n mobiel tafeltje is ook makkelijk tijdens het poetsen, je schopt er tegen en het is uit je weg.

[hansHalberstadt]

Dan hebben we de stoommethode Halberstadt voor het desinfecteren van flesjes ook eens uitgeprobeerd.

Het duurde ongeveer 45 minuten alvorens de box binnenin opgewarmd was door de stoom tot 75°C. Daarna was er nog nauwelijks een stijging van de temperatuur.

Na 75 minuten stomen hebben we het experiment stopgezet omdat de snelkookpan dreigde leeggekookt te geraken. Een temperatuur van 80°C binnenin de curverbox werd nooit bereikt (wellicht wel meer in het midden van de box).

Naar alle waarschijnlijkheid vinden bacteriën en andere micro-organismen een temperatuur van 75° niet zo leuk, maar ik had toch gehoopt een hogere temperatuur te bereiken. Mogelijk is er daarvoor een grotere snelkookpan en een kookplaat met een groter vermogen nodig.

 Mogelijks kan het isoleren van de curverbox ook bijdragen tot een hogere temperatuur.

Je geeft zelf al het goede antwoord. met goede isolatie eromheen zit je in een kwartiertje op 100 graden. bij jou lekt bij 70 graden net zoveel warmte weg als je toevoert.

[hansHalberstadt]

Omdat de heflift op wieltjes staat is het makkelijk om zware ketels (al dan niet met kokende wort) te verplaatsen. Bovendien geeft de instelbare hoogte van het tafeltje de mogelijkheid om vaten over te hevelen en/of flesjes te bottelen. Zo'n mobiel tafeltje is ook makkelijk tijdens het poetsen, je schopt er tegen en het is uit je weg.

super idee. zorg er alleen wel voor dat je geen pannen verplaatst als het ding hoog is ingesteld. als je met zo'n wieltje ergens tegenaan rijdt dan blokkeert het en staat de onderkant van je tafeltje in 1 keer stil, maar een zware pan met wort helaas niet, dus grote kans dat het dan doorschiet en omkiepert. 

[Kiekeboe]

super idee. zorg er alleen wel voor dat je geen pannen verplaatst als het ding hoog is ingesteld. als je met zo'n wieltje ergens tegenaan rijdt dan blokkeert het en staat de onderkant van je tafeltje in 1 keer stil, maar een zware pan met wort helaas niet, dus grote kans dat het dan doorschiet en omkiepert.

Ja, het ding is uitgerust met een hydraulische pomp en heeft 2 pedalen, één om omhoog te krikken en een kleine pedaal om te laten zakken. De laagste stand is ongeveer 30 cm en de hoogste 90 cm. Dat is ongeveer 15 cm hoger dan een normaal tafelblad. Als je ketels of andere zware gewichten wil vervoeren is de laagste stand aanbevolen. Niettemin is het tafeltje (zwaar en) heel stabiel ook in de hoogste stand. Het is immers gemaakt om te werken aan zware motoren, als je daar een wiel afhaalt gaat het systeem nog niet kapseizen door hefboomfunctie.

[Kiekeboe]

Je geeft zelf al het goede antwoord. met goede isolatie eromheen zit je in een kwartiertje op 100 graden. bij jou lekt bij 70 graden net zoveel warmte weg als je toevoert.

Ja, maar als ik nog eens flesjes wil ontsmetten met stoom dan zou ik dat doen met mijn elektrische brouwketels. Dat zijn eigenlijk geen brouwketels maar steriliseerketels. Maar anders dan op de foto hieronder zou ik die ketels niet meer helemaal vullen met water, doch slechts enkele centimeters water en de stoom (met het deksel op de ketel) de rest van het werk laten doen. Dan heb ik geen snelkookpan of slangetjes meer nodig en het geheel is sneller op temperatuur. Het resultaat is het zelfde, maar gaat sneller dan de curverboxmethode met snelkookpan. Ook geen isolatie nodig.

[hansHalberstadt]

Ja, maar als ik nog eens flesjes wil ontsmetten met stoom dan zou ik dat doen met mijn elektrische brouwketels.

Dat is natuurlijk ook een goede oplossing. zo deed ik dat ook eerst, maar al die flesjes eerst in de ketel zetten en ze er daarna weer uithalen is wel meer werk dan binnen een paar seconden 2 kratjes in een bak plaatsen. Daarom heb ik gekozen voor 2 kratten tegelijk uitstomen met de flesjes op zijn kop in de krat. (lucht is zwaarder dan stoom dus bij het stomen loopt de lucht er dan mooi uit) ze staan bij mij toch al op zijn kop in de krat na het opdrinken.
Altijd weer mooi om te zien dat mensen toch voor verschillende oplossingen kiezen terwijl de omstandigheden feitelijk hetzelfde zijn. Eens kijken of je het over een jaar nog zo doet.   

[Kiekeboe]

Dan nog eens een foto van mijn hopplantje. Als de data op dit forum kloppen heb ik het in de volle grond geplant op 30 september. Daarna gaf het plantje ruim een half jaar geen teken van leven meer. Deze week heb ik gemerkt dat er toch een fragiel stengeltje begonnen is aan de beklimming van het prieeltje waarlangs het hopplantje werd geplant 7.5 maanden geleden.


30 september 2019



15 mei 2020

[Kiekeboe]

Dan nog een klein proefje omtrent temperatuursverdeling in de gistkast. We gebruiken voor deze test 3 sondethermometers van het merk Brewferm alsook één temperatuurregelaar van het merk Inkbird.

Eerst vergelijken we de meetresultaten van de 3 Brewferm-thermometers door de sondes/sensoren in één zelfde glas leidingwater te steken. Blijkt dat de thermometers 0.2°C (kunnen) verschillen.



Vervolgens brengen we de 3 sensoren van de thermometers aan op 3 verschillende niveaus (boven/midden/onder) in de gistkast.





90 minuten later (zonder de koelkast deur te openen) noteren we volgende temperaturen:

Boven 12°C
Midden 8,4°C (op het zelfde niveau als sensor inkbird die 8.2°C registreert)
Onder 7.5°C

Conclusie: De temperatuur boven en onderaan deze koelkast verschilt 4.5° C.

Dan installeren we een usb ventilatortje in het flessenrek in de deur van de koelkast op ongeveer 1/3e van de onderste legger van de koelkast. Het ventilatortje blaast naar boven.



Nog eens 90 minuten later (dit keer met ventilatortje) zijn de gemeten waarden:

Boven 8.1°C
Midden 7.6°C (de inkbird met sensor op hetzelfde niveau meet 8.1°C).
Onder 7,0°C

Conclusie: De temperatuur boven en onderaan de koelkast verschilt (mits ventilatortje) 1.1°C.

[André de Laat]

Dan nog een klein proefje omtrent temperatuursverdeling in de gistkast. We gebruiken voor deze test 3 sondethermometers van het merk Brewferm alsook één temperatuurregelaar van het merk Inkbird.

En wat gaf de Inkbird aan? Kalibreer je die naar de gemeten temperatuur van je Brewferm thermometers? De sonde van mijn Inkbird steek ik in de zakbuis van de Brewbucket. Dus niet op de wand met een sponsje. Ik denk dat dat ook nog verschil uitmaakt. Die proefjes zijn leuk, maar je weet eigenlijk nooit of ze wel betrouwbaar zijn. Ook drie dezelfde thermometers kunnen alledrie hetzelfde afwijken van de werkelijke temperatuur.

[Jan de Graaff]

Ook drie dezelfde thermometers kunnen alledrie hetzelfde afwijken van de werkelijke temperatuur.

In dat geval geeft het niets, dat ze afwijken. Als ze alledrie in een koelkast geplaatst worden om de temperatuurverschillen op verschillende hoogten (met en zonder ventilator) te meten, gaat dat dan nog steeds prima en de getoonde temperatuurverschillen zijn valide.

De getoonde temperaturen misschien niet, maar de onderlinge verschillen wel.

[Kiekeboe]

In dat geval geeft het niets, dat ze afwijken. Als ze alledrie in een koelkast geplaatst worden om de temperatuurverschillen op verschillende hoogten (met en zonder ventilator) te meten, gaat dat dan nog steeds prima en de getoonde temperatuurverschillen zijn valide.

De getoonde temperaturen misschien niet, maar de onderlinge verschillen wel.

Ik wou net een antwoord bedenken op de opmerking van André maar stel vast dat jij al precies formuleerde wat ik wou zeggen.

Ik heb nu net de temperaturen nog eens opgenomen. In de praktijk draait het ventilatortje om het kwartier, om dan weer een kwartier te pauzeren.

1) Aan het einde van een ventilator pauze waren de temperaturen als volgt verdeeld.

Boven: 10.2°C
Midden: 8.3°C (de inkbird op het zelfde niveau registreert 8.5°C)
Onder: 7.8°C

Het temperatuur verschil is dus 2.4°C als de ventilator een kwartier stil staat.

2) Nadat het ventilatortje een kwartier had gedraaid:

Boven: 8.8°C
Midden: 8.3°C (de inbird op hetzelfde niveau registreert 8.6°C)
Onder: 8.7°C

Het temperatuurverschil is dus 0.1°C als het ventilatortje een kwartier gedraaid heeft. Met de opmerking dat de temperatuur boven heel snel oploopt als het ventilatortje stil valt en maar heel langzaam terug daalt als het ventilatortje terug begint te draaien.

__________

Algemene conclusie: Geheel zonder ventilator staat het bovenste gistvat ongeveer 4.5°C warmer dan het onderste. Met (aan+uit) ventilator wordt dat temperatuurverschil gereduceerd tot ongeveer 1.5°C. Als het ventilatortje constant zou draaien dan blijft er nog een verschil van +/- 1°C.

[Wildor]

Je meet hiermee de temperatuur van de lucht. De vloeistoftemperatuur zal minder schommelen omdat deze een bufferend vermogen heeft en niet zo snel stijgt als daalt als de luchttemperatuur.
Is het dan onzin om een ventilator te plaatsen? Dat denk ik niet, het kan zeker bijdragen aan een stabieler klimaat in de kast. denk ook aan de lege ruimte boven je bier tijdens de vergisting. Als het zonder ventilator warmer in de bovenregio is, dan zal ook de stilstaande lucht in je vat oplopen. Of dat van invloed is op de kwaliteit, misschien wel, misschien niet.

William

[Kiekeboe]

Je meet hiermee de temperatuur van de lucht. De vloeistoftemperatuur zal minder schommelen omdat deze een bufferend vermogen heeft en niet zo snel stijgt als daalt als de luchttemperatuur.
Is het dan onzin om een ventilator te plaatsen? Dat denk ik niet, het kan zeker bijdragen aan een stabieler klimaat in de kast. denk ook aan de lege ruimte boven je bier tijdens de vergisting. Als het zonder ventilator warmer in de bovenregio is, dan zal ook de stilstaande lucht in je vat oplopen. Of dat van invloed is op de kwaliteit, misschien wel, misschien niet.

William

Klopt allemaal. In zoverre mijn observatie reikt maakt de omgevingstemperatuur niet  zoveel uit in de fase van de hoofdvergisting omdat de vergisting zelf warmte produceert. Ik heb al gemerkt dat in de fase van de hoofdvergisting de temperatuur in het vat tot 5°C hoger is dan de omgevingstemperatuur in de koelkast. De inkbird -die via vastgeplakte sensor de temp van het bier meet en niet de omgevingstemperatuur- geeft de instructie om te blijven koelen. De omgevingstemperatuur in de koelkast is dan een stuk lager dan de gewenste vergistingstemperatuur in het vat. Echter nadien en dat kan toch nog 2 weken zijn, neemt de vloeistof in het vat de omgevingstemperatuur aan.

[Kiekeboe]

Dan heb ik eens een smaaktest gedaan met drie soorten citrusvruchten waarbij ik de gedroogde schillen (om te gebruiken als bierkruiden) gedoseerd in een glas water gedaan heb en daarna enkele minuten laten koken in de microgolf. Daarmee bekwam ik een soort thee (x3).



Conclusies:

Wat de uiterlijke observatie van de gedroogde schillen betreft (en invloed op de kleur van de thee).

- De gedroogde schil van de zure/bittere sinaasappel (Curaçaoschil) kleurt in tegenstelling tot de schil van de zoete sinaasappel, niet oranje maar zwart. Als ik dan een foto van het verse fruit zoek via google, blijkt dat een zure sinaasappel ongedroogd er net zo oranje uit ziet als een zoete sinaasappel. De gedroogde citroenschillen zagen er wat grauwer uit dan je gewoon bent van een citroen, maar toch eerder geel dan wat anders.

- Het lijkt er ook op dat bij het drogen van de schil van citrusvruchten om te dienen als bierkruiden men de gehele schil droogt en niet enkel het bovenste toplaagje (zoals men doet als men de zeste van citroen wil gebruiken in één of ander gerecht). Men droogt dus het witte bitterdere deel van de schil mee als bierkruid.

- De gedroogde citroenschillen en de schillen van de zoete sinaasappel gaven een licht geel/oranje kleur aan de thee. De curaçaoschil gaf geen kleur.

Wat de smaak betreft:

- In tegenstelling tot wat ik verwachtte gaf de curaçaoschil geen zuurzoete smaak, maar een heel uitgesproken bittere smaak. Eerder stelde ik elders op dit forum de vraag of de smaak van 10 gram curaçaoschil overeen kwam met de smaakt van 5 gram citroenschil + 5 gram appelsienschil. Dat is dus weerlegd. De smaak van citroen en sinaasappel is niet te vergelijken met de smaak van Curaçao. Of nog, met citroenschillen en/of sinaasappelschillen kan je geen curaçaoschillen vervangen in een bierrecept.

- De curaçaoschil gaf een sterke bittere smaak (echt niet lekker, maar wel sterk), de citroenschil had veel minder invloed op de smaak van de thee dan de curaçaoschil. Die smaak was 'citroenachtig' maar niet (meer) zuur zoals een verse citroen. De sinaasappelschil gaf de meest flauwe indruk. Die smaak was 'sinaasappelachtig' maar niet (meer) zoet zoals een verse sinaasappel. Volgens mij mag je een pak gedroogde sinaasappelschillen toevoegen aan een recept zonder dat daar veel invloed van uit zal gaan, met curaçaoschillen moet men wat oppassen om dat die smaak erg sterk en overheersend lijkt.

[hansHalberstadt]

Dan heb ik eens een smaaktest gedaan met drie soorten citrusvruchten waarbij ik de gedroogde schillen (om te gebruiken als bierkruiden) gedoseerd in een glas water gedaan heb en daarna enkele minuten laten koken in de microgolf. Daarmee bekwam ik een soort thee (x3).

Door te koken verdamp je de meeste smaak en geurstoffen (en houd je alleen bitter over). Wat je volgens mij beter kunt doen is je potjes vullen met schillen en dan kokend warter erop gieten en een uurtje afgesloten laten staan. Dan kunnen er geen stoffen verdampen en lossen ze allemaal op in de vloeistof. 

[Kiekeboe]

Door te koken verdamp je de meeste smaak en geurstoffen (en houd je alleen bitter over). Wat je volgens mij beter kunt doen is je potjes vullen met schillen en dan kokend warter erop gieten en een uurtje afgesloten laten staan. Dan kunnen er geen stoffen verdampen en lossen ze allemaal op in de vloeistof.

Eigenlijk klopte mijn uitleg niet helemaal. Ik heb eerst kokend heet water aan de schillen toegevoegd. Dat laten trekken en dan geproefd. Na een half uur of drie kwartier heb ik de glazen in de microgolf gezet en heel even aan de kook gebracht om te zien of de smaak dan sterker zou worden, maar ik proefde weinig verschil.

Ik denk wel dat je gelijk hebt als je zegt dat gekookte schillen anders/bitterder smaken dan schillen die enkel geweekt werden in heet water. Anderzijds worden de schillen bij de bierbereiding ook (mee-) gekookt. Dus is het ook interessant om de smaak van de gekookte versie te leren kennen.

[hansHalberstadt]

 maar een klein potje koken in een magnetron met 900watt/200ml=4500watt/liter is zeer heftig in verhouding tot wat er in het echt gebeurt. 2000watt/20 liter=100watt/liter
Daardoor krijg je veel meer stoom die dus ook veel meer geur en smaakstof meeneemt per liter.

[Heuvinger brouwerij]

Na een half uur of drie kwartier heb ik de glazen in de microgolf gezet en heel even aan de kook gebracht om te zien of de smaak dan sterker zou worden, maar ik proefde weinig verschil.

Heb je aan die schillen thee ook een beetje suiker toe gevoegd?
Suiker is een smaakversterker.
Bier is vrijwel altijd een klein beetje zoet door onvergistbare moutsuikers.

[Kiekeboe]

Heb je aan die schillen thee ook een beetje suiker toe gevoegd?
Suiker is een smaakversterker.
Bier is vrijwel altijd een klein beetje zoet door onvergistbare moutsuikers.

Nee, ik heb geen smaakversterkers, kleurstoffen noch bewaarmiddelen toegevoegd tijdens dit proefje. Maar natuurlijk heb je gelijk dat de uiteindelijke invloed op de smaak van het bier nog (helemaal) anders zal zijn dan wat er nu te proeven viel. 

Ik probeer een witbier te brouwen dat hopelijk een beetje lijkt op Hoegaarden witbier. Is er iemand die weet hoeveel ik van bovenstaande citrus-schillen moet toevoegen op 20 liter om iets te proberen maken dat in de buurt komt van Hoegaarden?

[hansHalberstadt]

Is er iemand die weet hoeveel ik van bovenstaande citrus-schillen moet toevoegen op 20 liter om iets te proberen maken dat in de buurt komt van Hoegaarden?

laatst heb ik 0.8g/liter geraspte schillen gebruikt en daar thee van gezet. Dat was duidelijk te veel. Ik zou dus 0.2-0.4 gram per liter bier gebruiken schillen raspen en in glazen potje met deksel. Dan kokend water erop, deksel erop en rustig af laten koelen. dan gefilterde vlioeistof toevoegen bij bottelen.

[Kiekeboe]

Dan hebben we eens uitgetest hoeveel leidingwater er nodig is om 23 liter wort te koelen.








- We brengen 23 liter water aan de kook.
- Vervolgens koelen we met een dompelkoeler en voeren het gebruikte koelwater af naar een regenton.
- Het gebruikte leidingwater was 14.4°C.
- Na 7 minuten koelen was de temperatuur van het wort gekoeld tot 50°C en werd 30 liter water gebruikt.
- Na 20 minuten koelen was de temperatuur van het wort gekoeld tot 24.7°C en werd 78.7 liter water gebruikt.
- De temperatuur van het koelwater in de regenton was aan het einde opgelopen tot 31.9°C.

Conclusie: Er is +/- 80 liter koelwater nodig om +/- 20 liter wort te koelen op +/- 20 minuten. Maar veel hangt natuurlijk af van de begintemperatuur van het koelwater, die kan zowel in leidingen als regentonnen sterk verschillen.

[middelaersch]

Dan hebben we eens uitgetest hoeveel leidingwater er nodig is om 23 liter wort te koelen.








- We brengen 23 liter water aan de kook.
- Vervolgens koelen we met een dompelkoeler en voeren het gebruikte koelwater af naar een regenton.
- Het gebruikte leidingwater was 14.4°C.
- Na 7 minuten koelen was de temperatuur van het wort gekoeld tot 50°C en werd 30 liter water gebruikt.
- Na 20 minuten koelen was de temperatuur van het wort gekoeld tot 24.7°C en werd 78.7 liter water gebruikt.
- De temperatuur van het koelwater in de regenton was aan het einde opgelopen tot 31.9°C.

Conclusie: Er is +/- 80 liter koelwater nodig om +/- 20 liter wort te koelen op +/- 20 minuten. Maar veel hangt natuurlijk af van de begintemperatuur van het koelwater, die kan zowel in leidingen als regentonnen sterk verschillen.

Met een dompelkoeler 

Aan het tijdsverloop kun je ook mooi zien dat naarmate de temperatuur van het wort afneemt, de efficiency van een dompelkoeler ook afneemt. Voor de eerste vijftig graden heb je minder water verbruikt dan voor de laatste vijfentwintig graden. De energieuitwisseling is afhankelijk van het temperatuurverschil wort - koelwater.

Desalniettemin heb ik voor hobbygebruik voorkeur voor een dompelkoeler.

[seed7]

voor het laatste stukje: https://hobbybrauer.de/forum/viewtopic.php?f=4&t=12496&p=275112&hilit=eisbank#p195384

Ingo

[Heuvinger brouwerij]

- Na 7 minuten koelen was de temperatuur van het wort gekoeld tot 50°C en werd 30 liter water gebruikt.

Hmm, geweldig!
Laat ik nu per brouwdag 2x maischen.
Ik zou dus mijn spoelwaterketel kunnen gaan vullen met opgewarmd koelwater.
Past niet helemaal in mijn tijdsschema.
Toch komende zondag maar eens uitproberen.
Er staat een saison op het programma, niet zo speciaal.
Ik brouw alleen maar saison.

[Kiekeboe]

Dan heb ik de test ivm temperatuurscontrole in de gistkast nog eens over gedaan, ditmaal met 3 gistvaten erin en tijdens de fase van de hoofdvergisting.





Het bovenste vat bevat een witbier (met minder suiker dus en een andere gist dan de onderste 2 vaten). De gist is hier Brewferm Blanche met voorgeschreven vergistingstemperatuur op het pakje: 18 tot 23°C.

Het middelste en onderste vat bevat een triple (met meer suiker en een andere gist dan het bovenste vat. De gist is hier SafAle BE 256 met voorgeschreven vergistingstemperatuur op het pakje korrelgist: 12 tot 25°C.

Het ventilatortje dat de temperatuur moet verdelen draaide permanent (dus niet om het kwartier een kwartier onderbreken zoals ik meestal doe).

De temperatuur werd op 3 manieren gemeten:

- De inkbird temperatuurregelaar met sensor die met sponsje tegen het vat gedrukt werd. Die meet enkel de temperatuur van het middelste vat, niet het vat eronder of erboven.
- 3 Brewferm sonde thermometers waarvan de sensor los (en zonder sponsje) op de drie vaten ligt. De temperatuur kan gelezen worden zonder dat de koelkast open moet. Deze thermometers meten de omgevingstemperatuur rond het vat.
- 3 tilt hydrometers die de temperatuur meten in het vat zelf. De temperatuur kan gelezen worden zonder dat de gistkast open moet.

Vaststellingen:

- Regelmatig bleek dat de omgevingstemperatuur rond het onderste vat warmer was dan helemaal boven in de koelkast. Dat in tegenstelling tot het feit dat het onderaan een koelkast meestal kouder is dan boven omdat warme lucht stijgt. Dat het omgekeerde effect vast gesteld werd is wellicht te wijten aan het ventilatortje dat de koude lucht recht omhoog opwaarts stuurt (a), het verwarmingselement dat zich niet helemaal onderaan bevindt (zie foto) maar in het deurvakje iets hoger (b), het bovenste gistvat (met andere gist en minder suiker in het wort) dat tijdens de hoofdvergisting minder warmte produceert.

- De gemeten waarden voor de onderste 2 vaten bleken gemiddeld -tijdens hoofdvergisting 24 tot 48 uur na brouwen- rond 16° omgevingstemperatuur te liggen en rond 19° in het gistvat zelf. De inkbird gaf meestal een iets hogere temperatuur (19.2°).

- De gemeten temperatuur rond en in het bovenste gistvat bleek steeds lager te liggen. Laagst gemeten waarde in het gistvat gemeten door de tilt hydrometer bleek 16.7° te liggen terwijl de omgevingstemperatuur daalde tot 15.3°C. Die 16.7° ligt onder de ondergrens van de voorgeschreven vergistingstemperatuur op het pakje (18°C). Daarom heb ik nu het ventilatortje maar stil gelegd in de hoop dat het bovenste gistvat het terug een beetje warmer krijgt.

- Heden 48 uur na brouwen is het SG van de 2 onderste vaten gedaald van +/- 1070 tot +/- 1029. Het SG van het bovenste gistvat is gedaald van +/- 1046 tot +/- 1024.

[Kiekeboe]

Update:

- het uitschakelen van de ventilator brengt weinig soelaas. De temperatuur rond het bovenste gistvat blijft erg laag omdat de koelkast dapper blijft doorkoelen op aansturen van de inkbird temperatuurregelaar die enkel rekening houdt met het middelste gistvat (batch 2: tripel)

- omdat de vergisting in het bovenste gistvat blijkbaar gestokt is (al een hele dag hetzelfde SG) en de gemeten omgevingstemperatuur in de vergistingskast (te) laag blijft, heb ik het gistvat met witbier uit de vergistingskast gehaald in de hoop dat de gestokte vergisting weer op gang komt (verschil temperatuur 17° versus 21°).

- Het simultaan vergisten in éénzelfde gistkast van 2 biersoorten is blijkbaar ingewikkelder dan ik dacht, ook al overlappen de voorgeschreven vergistingstemperaturen elkaar. De warmteproductie van het al dan niet aan de gang zijn van het vergistingsproces zelf verstoort het plan.

[hansHalberstadt]

De warmteproductie van het al dan niet aan de gang zijn van het vergistingsproces zelf verstoort het plan.

Dat is een mooie conclusie en benadrukt nog maar eens wat het betekent om de temperatuur van je vat te regelen ipv de omgevingstemperatuur. Je kunt het wel oplossen, maar dan moet je de zaak iets anders aanpakken. Je isoleert elk vat en zet een ventilator in de isolatie. daarmee is het vat dus goed geisoleerd als de ventilator niet draait en volledig ongeisoleerd (blaast lucht om het vat heen tussen de isolatie door) als de ventilator wel draait. Je zet de koelkast dan een paar graden kouder dan nodig om met draaiende ventilatoren voldoende warmte te kunnen afvoeren van je vaten. als een vat dan te koud wordt gaat de ventilator uit en warmt het vat door zijn eigen warmteproductie weer op. zo kun je 3 vaten in 1 koelkast onafhankelijk van elkaar regelen   

[Richard3]

Hallo,

Ik ben Kiekeboe. Ik beschik over een klein vakantieflatje van +/- 40 m² op de flanken van de Baraque de Fraiture op 580 meter boven de zeespiegel, in de pittoreske gemeente Vielsalm, gelegen in het hart van de Belgische Ardennen alsook in de meest zuidelijke provincie (Luxemburg) van het land. Dat is een dik uur rijden vanaf mijn normale woonplaats in Vlaanderen.

In dat flatje brouw ik zo nu en dan bier. Omdat de ruimte erg krap is en omdat de normale woonfuncties (woonkamer, keuken, slaapkamer en badkamer) van het flatje behouden moeten blijven, dient het allemaal een beetje beperkt gehouden te worden en proper en ordentelijk georganiseerd. Het appartementje beschikt niet over een garage of berghok.

Brouwen gebeurt in de woonkamer. In opgeborgen toestand neemt mijn brouwerijtje ongeveer 1.7 m² in beslag (wand 2.8 m, hoogte 2.4 m en diepte 0.6 m (zie foto). De maximale capaciteit van mijn brouwerijtje is 60 liter per brouwbeurt.

Waar bent u ineens gebleven?

[Jacques]

Waar bent u ineens gebleven?

Vermoedelijk kan Kiekeboe niet naar zijn vakantieflatje in verband met de Covid-19 pandemie.

[Takkie83]

Vermoedelijk kan Kiekeboe niet naar zijn vakantieflatje in verband met de Covid-19 pandemie.

Misschien is tie nu al z'n bier aan het opdrinken 

[André de Laat]

Vermoedelijk kan Kiekeboe niet naar zijn vakantieflatje in verband met de Covid-19 pandemie.

Zou gewoon reizen dan niet toegestaan zijn in België? Lijkt me sterk. Hopelijk is ie zelf niet getroffen door het Coronavirus.

[André de Laat]

Wou vandaag naar Baraque Michel. Zover kwam ik echter niet. Verschillende regio´s afgesloten i.v.m. corona. Waarschijnlijk is dat de reden.

[seed7]

Zou gewoon reizen dan niet toegestaan zijn in België? Lijkt me sterk. Hopelijk is ie zelf niet getroffen door het Coronavirus.

André, Richard, Takkie et al.
jullie kunnen je dat hier hardop afvragen, je kunt hem echter ook een PM sturen en naar zijn welbevinden informeren. Als je even in zijn profiel kijkt dan zie je dat Kiekeboe 7 dagen geleden nog op het forum was.

Ingo

[Eric v B]

Zou gewoon reizen dan niet toegestaan zijn in België? Lijkt me sterk. Hopelijk is ie zelf niet getroffen door het Coronavirus.

Alleen noodzakelijke reizen zijn toegestaan.

[Jeroen76]

Kan hij ook enkel maar reageren in zijn brouwflatje? Internet kent toch geen grenzen?

Hoop dat alles goed met hem gaat en we snel weer iets van hem horen

Gr. Jeroen

[Takkie83]

André, Richard, Takkie et al.
jullie kunnen je dat hier hardop afvragen, je kunt hem echter ook een PM sturen en naar zijn welbevinden informeren.

Dat kan zeker, maar ik wilde eigenlijk alleen maar een grap maken dus dat heb ik dan ook gedaan