Eerste brouwsel, ervaring en lessen geleerd

Gestart door RonaldAnthonissen, 10-06-2018 11:43 u

Vorige topic - Volgende topic

0 leden en 1 gast bekijken dit topic.

RonaldAnthonissen

Afgelopen week mijn eerste brouwsel gemaakt. Meteen al veel dingen ondervonden en geleerd voor een volgende keer.

Om te beginnen heb ik een startset voor graanbrouwen aangeschaft, met name de Startset graanbrouwen PRO ELECTRA van Homebrewshop/Braumarkt, samen met een aantal moutpakketten om het brouwen en brouwproces onder de knie te krijgen.

Ik ben begonnen met het Duvels Nat moutpakket van Arsegan. Voor de eerste keren leek een kant-en-klaar pakket mij handig, omdat het dan toch al zeker goed zit wat de ingrediënten betreft.
Dit pakket komt met een gebruiksaanwijzing die je stap per stap kan volgen. Gedurende het brouwen waren niet alle stappen duidelijk voor mij, ik had uit cursus en lectuur anders geleerd. Ondertussen ben ik er ook achter gekomen dat die bijgeleverde gebruiksaanwijzing niet van een hoge kwaliteit is. Wat ik jammer vind voor een pakket dat zich als gebruiksvriendelijk aanprijst, met name naar de beginnende brouwer toe die vaak verwarrende informatie en tegenstrijdige instructies krijgt. Gelukkig zijn er gebruikersfora en lectuur die (achteraf) duidelijkheid verschaffen. Een volgende brouwsel zal ik minder strikt de stappen uit de gebruiksaanwijzing volgen. Het belangrijkste is het brouwschema, en dat is wel duidelijk genoeg.
Mijn eerste ervaring was dat brouwen echt wel wat tijd in beslag neemt. Ik ben er een hele avond en een stukje van de nacht mee bezig geweest. Zo laat zelfs dat ik het schoonmaken van de brouwketel en filterkuip heb laten staan tot de volgende dag. Ik weet het, het is zondigen tegen de reinigingsregels, maar een beetje nachtrust is ook nodig.
Dat brengt mij bij de eerste geleerde les: Begin op tijd!
En met een goede voorbereiding en planning, kunnen de verschillende stappen wat sneller uitgevoerd worden of beter op elkaar worden afgestemd, dat het de volgende keer sneller gedaan zal zijn.


De zaken die ik geleerd heb:
  • Begin op tijd
  • Een giststarter is niet nodig als je met korrelgist werkt, dat scheelt toch ook al een dag
  • Het schroten en het gebruik van de schrootmolen kan beter.
    Ik heb zo'n eenvoudige gietijzeren schrootmolen met schijven. Het afstellen is een beetje zoeken, daar moet ik nog een goede maat en manier van afstellen voor vinden.
    De molen zelf kon ik niet echt goed op de tafel vastzetten. Een extra plankje zou kunnen helpen de volgende keer.
    Het opvangen van de geschrote mout was ook niet vanzelfsprekend. Er past niet meteen een bak onder de molen waardoor ik wat heb moeten improviseren met een bak er schuin onder te zetten en regelmatig in een lege zak over te kiepen. Dit gaf wat extra werk, kostte wat extra tijd en gaf vooral veel stof
  • De thermometer: deze kon ik niet vast maken aan de brouwketel, wat ik onhandig werken vond. Met een lijmklem of zo denk ik dat de volgende keer op te lossen.
    Een 2e thermometer om bijvoorbeeld het opwarmende spoelwater in de gaten te houden, zou ook handig zijn. Trouwens, een goede thermometer in de keuken is nooit verloren.
  • Ik heb geen maataanduidingen in mijn brouwketel, filterkuip en vergistingsvat. En ik had dus op een gegeven moment totaal geen idee met welke hoeveelheden ik aan het werken was.
    Hiervoor voorzie ik tegen de volgende keer met een meetlat liter per liter de inhoud op te meten en dit in een handige tabel bij de hand te hebben, zodat ik maar de afstand tussen de oppervlakte en de bovenrand dien op te meten en meteen in de tabel de inhoud kan aflezen.
  • Ik had ook (nog) geen mostschep, deze zat niet bij in de startset. Lijkt mij anders vrij essentieel, en is een kleine tekortkoming van de verder wel vrij complete startset.
    Ik heb mij kunnen behelpen met een maatbeker. Maar dit was niet echt handig werken omwille van de greep die kort tegen de maatbeker zit en de schenktuit die ervoor zorgde dat de bovenste laag van het filterbed werd omgespoeld met mogelijks zuurstof in het wort tot gevolg.
  • Ik heb waarschijnlijk niet genoeg van het eerste gespoelde wort, ongeveer 2 liter, terug in de filterkuip gegoten om echt heldere gefilterde wort te hebben. De volgende keer ga ik daar meer aandacht aan moeten besteden.
  • Doordat ik niet wist hoeveel wort er uiteindelijk na het filteren en spoelen overbleef, was het een beetje gokken. Waarschijnlijk heb ik te weinig spoelwater gebruikt, 4 liter, of had ik verder moeten aanvullen met gewoon water om de gewenste hoeveelheid wort voor het koken te verkrijgen. De tabel met maataanduidingen zal de volgende keer zeker van pas komen.
  • Ik heb een paar keer de zuurtegraad gemeten met pH strips en weet nu ongeveer hoeveel melkzuur ik moet toevoegen. Ik heb er 2 eetlepels aan toegevoegd. Volgende keer nog een keer extra meten om misschien nog een eetlepel melkzuur extra te moeten toevoegen.
  • Het terug aan de kook brengen van het gefilterde wort duurde bijna een uur, wat ik toch wel vrij lang vond. Ik durfde de ketel niet volledig open zetten uit schrik voor aanbranden van het wort.
  • Bij het koken is er volgens mij ook nog veel vocht verloren gegaan. Maar dat weet ik pas zeker als ik de volgende keer de inhoud voor en na het koken kan meten.
  • Voor het afkoelen heb ik het wort even laten rusten om de eiwitten en andere afvalstoffen te laten samenklitten en neerslaan. Bij mij bleven de vlokken ronddwarrelen. Het kwam niet in mij op om te whirlpoolen, hoewel ik er voldoende over had gelezen. De volgende keer zal ik het niet meer vergeten.
  • Bij het koelen met de platenkoeler had ik niet gedacht aan de afvoer van het water naar de spoelbak, en heb ik deze op de rand moeten leggen. Een extra slang wordt voorzien tegen de volgende keer.
  • Bij het toevoegen van de gist in het vergistingsvat heb ik totaal niet verlucht, want ja, bier en lucht zijn de 2 grootste vijanden. Natuurlijk is dit hét moment dat je wel veel zuurstof in je bier moet krijgen voor de gisting. Dit zal ik dan ook geen 2e keer meer vergeten.
  • Ik hoop nu maar dat er voldoende lucht aanwezig was in het vergistingsvat om goed te kunnen gisten. Er zat per slot van rekening véél minder in dan voorzien, ik schat zo'n liter of 15. De vergisting was de volgende ochtend (een paar uurtjes later dus) al wel vlotjes op gang gekomen.
  • Het begin SG was 1084, wat een pak hoger licht dan het voorziene 1064. Het feit dat er veel minder vloeistof is overgebleven, zal hiervoor de verklaring zijn. Nu maar hopen dat het bier goed doorgist tot een normaal eind SG. Het zal dan een pak sterker zijn dan voorzien. Anders zal ik op een of andere manier de vergisting een duw in de rug moeten geven, maar dat zie ik dan wel als het zover is.

Voila, al bij al een zeer leerrijke eerste ervaring, die nog lang niet is afgelopen. Het is nu wachten hoe de vergisting verder verloopt voor er kan gelagerd en uiteindelijk gebotteld kan worden. Geduldig wachten nu...

Mark GA

Ha Ronald,

Je hebt een en ander prima gedocumenteerd voor jezelf.
Maak je geen zorgen, blijven oefenen, dan worden sommige dingen een automatisme.

Wat betreft de schrootmolen: ik heb deze vastgemaakt aan het keukenblad, bij de wasbak.
Met het kastdeurtje open kon ik de draai van de zwengel net maken.
Omdat de wasbak lager ligt kon ik daardoor ook makkelijker de granen opvangen met een bak. Bovendien valt de meeste rommel in de wasbak, wat weer makkelijker schoonmaakt.
Intussen heb ik een walsenmolen aangeschaft, die -voorzien van plank- je makkelijk op een emmer plaatst.
Een fijne investering.

Je begin SG is veel hoger dan gepland? In dat geval kun je makkelijk aanlengen met spoelwater, tot je gewenste SG is behaald. Of aanlengen tot gewenst aantal liters.
Nu heb je een sterker bier, maar wel minder ("waarschijnlijk", omdat jouw eigen gegevens ook een schatting zijn)

Maar nogmaals: blijven proberen en leren. Komt goed. Proost.

RonaldAnthonissen

Citaat van: Mark GA op 10-06-2018  12:01 uHa Ronald,

Je hebt een en ander prima gedocumenteerd voor jezelf.
Maak je geen zorgen, blijven oefenen, dan worden sommige dingen een automatisme.

Wat betreft de schrootmolen: ik heb deze vastgemaakt aan het keukenblad, bij de wasbak.
Met het kastdeurtje open kon ik de draai van de zwengel net maken.
Omdat de wasbak lager ligt kon ik daardoor ook makkelijker de granen opvangen met een bak. Bovendien valt de meeste rommel in de wasbak, wat weer makkelijker schoonmaakt.
Intussen heb ik een walsenmolen aangeschaft, die -voorzien van plank- je makkelijk op een emmer plaatst.
Een fijne investering.

Je begin SG is veel hoger dan gepland? In dat geval kun je makkelijk aanlengen met spoelwater, tot je gewenste SG is behaald. Of aanlengen tot gewenst aantal liters.
Nu heb je een sterker bier, maar wel minder ("waarschijnlijk", omdat jouw eigen gegevens ook een schatting zijn)

Maar nogmaals: blijven proberen en leren. Komt goed. Proost.

Hey Mark,

Bedankt voor de tip om de schrootmolen aan de wasbak vast te zetten. Ik ga de volgende keer proberen of dat bij mij ook lukt. Op het eerste zicht wel, denk ik. Een walsmolen heb ik op mijn verlanglijst staan voor als de hobby blijft duren, lijkt me inderdaad een goede investering.

Ondertussen staat het bier al te gisten in het vergistingsvat, en denk ik dat ik niet meer kan aanlengen met gewoon water. Dat had ik na het filteren of koelen nog kunnen doen, maar toen niet aan gedacht.

Hopelijk gaat de gist zijn werk doen, anders ga ik moeten bijgisten of zo. Ik zal eens moeten rondlezen op het forum om te zien wat ik daaraan kan doen. Ik ben vast niet de eerste hier die met hetzelfde probleem te maken heeft  :D

Gil

Hey Ronald,

Drie weken geleden heb ik mijn eerste brouwsel gemaakt en herken de uitdagingen. De vorige week gebotteld en nu afwachten. Mooi dat je zo'n uitgebreid verslag van hebt gemaakt. Ik zal m bewaren  :biersmile: Handig voor het volgende brouwsel

BrouwMark

Citaat van: RonaldAnthonissen op 10-06-2018  13:55 uOndertussen staat het bier al te gisten in het vergistingsvat, en denk ik dat ik niet meer kan aanlengen met gewoon water. Dat had ik na het filteren of koelen nog kunnen doen, maar toen niet aan gedacht.

Hopelijk gaat de gist zijn werk doen, anders ga ik moeten bijgisten of zo. Ik zal eens moeten rondlezen op het forum om te zien wat ik daaraan kan doen. Ik ben vast niet de eerste hier die met hetzelfde probleem te maken heeft  :D

Aanlengen kan altijd hoor. Je bier is doordat je minder water hebt gebruikt ook bitterder (gelijke hoeveelheid hop op minder water), misschien wil je dat wel niet. Anders gewoon lekker laten gaan en kijken wat het wordt, dat is ook leuk en leerzaam.

Qua gist zal het wel loslopen. Bij het pakket zit voldoende gist om de vergisting goed te laten verlopen. Je hebt immers dezelfde hoeveelheid suikers, alleen dan in minder water...

Je kunt je elektrische ketel gerust voluit zetten hoor, af en toe eens roeren onderweg naar de kook zodat er geen vaste deeltjes aankoeken is wel genoeg om aanbranden te voorkomen. Als de boel eenmaal kookt zorgen de wervelingen van het wort ervoor dat dat vanzelf gebeurt.

En: beluchten is niet nodig met korrelgist...

 :degroeten:

Mark.

Mark GA

Je noemt thermometer.
Bij mijn eerste brouw (19:00 's avonds begonnen, 01:00 klaar) liet ik de thermometer vallen. Niet tof. Ik kon gelukkig bij een kookwinkel terecht tot 20:00 uur, alwaar ik er een kocht á €40.
Puntje bij paaltje gebruik ik nu hooguit een laserthermometer van de Action van €15 die verrekt nauwkeurig meet. Superhandig: even richten, klaar

Neetje

Citaat van: BrouwMark op 10-06-2018  18:48 uAanlengen kan altijd hoor. Je bier is doordat je minder water hebt gebruikt ook bitterder (gelijke hoeveelheid hop op minder water), misschien wil je dat wel niet. Anders gewoon lekker laten gaan en kijken wat het wordt, dat is ook leuk en leerzaam.

Zodra de vergisting gereed is kun je proeven hoe bitterheid is.
Je kan dan tijdens toevoegen bottelsuiker extra water toevoegen.

RonaldAnthonissen

Eerste brouwsel - Update

Een update, voor mezelf en voor wie het moest interesseren.

De vergisting is op kamertemperatuur (20-21°C) vrij snel op gang gekomen, met de volgende dag al veel beweging in het waterslot. Dit is zo een paar dagen door blijven gaan. Na een dag of 5-6 was de activiteit al afgenomen tot een paar bubbels per minuut. Na 8 dagen nog af en toe een blubje, en vond ik dat de activiteit genoeg was afgenomen om te kunnen overhevelen naar het lagervat.
Dat was meteen de gelegenheid om het een en ander op te meten. In het gistvat bleek 13l te zitten (i.p.v. de bedoelde 20l). SG: 1016, behoorlijk goed gegist, en niet ver van het beoogde eind SG van 1013. Proeven gaf een zeer zoet bier (niet ver genoeg uitgegist of onvergistbare suikers?), sterke banaan geur en smaak, licht zurig en sterk alcoholisch. De kleur was donkerblond en troebel.

Toch overgeheveld naar een mandfles (15l). Deze geraakte niet helemaal gevuld natuurlijk, er is zo'n 1,5 l aan gistkoek en troebel bier achtergebleven in het gistvat. Dus aangelengd met 3,5l kraanwater om de mandfles te vullen. Het SG zou hierdoor moeten gedaald tot 1012 (als ik het goed berekend heb). De mandfles met waterslot terug weggezet op kamertemperatuur.
De volgende dag 's avonds zag ik dat er schuim door het waterslot was gekomen. De boel wat opgekuist en de mandfles verplaatst naar de bergruimte waar ook een verwarmingsketel staat, en het bijgevolg iets warmer is dan in huis. Dit heeft de activiteit helemaal doen opflakkeren met veel gebubbel in het waterslot en de volgende dag alweer schuim door het waterslot. Dit heb ik vervangen door een proper exemplaar.
De dag daarop kwam er nog steeds zowat elke seconde een bubbel door het waterslot. Schuim heb ik wel niet meer gehad.
Nu, nog eens 5 dagen later, heb ik nog ongeveer om de 15s een bubbel in het waterslot, en denk ik dat de vergisting echt wel op zijn laatste benen aan het lopen is. Tijd om de mandfles te verhuizen naar een iets koelere kelder om daar nog 2 à 3 weken te lageren.

Nu heb ik de fles uit zijn mand gehaald en gezien dat er een redelijke laag gist tegen de bodem ligt. Dit stelt mij voor het dilemma om ofwel de mandfles met gist en al naar de kelder te verhuizen, ofwel het jongbier tijdelijk over te hevelen naar een ander vat, de mandfles te ontdoen van al het gist, en het jongbier terug naar de mandfles over te hevelen voor de lagering.

De eerste optie geeft het risico dat de dode gistcellen vervelende smaken zouden kunnen afgeven. De 2 optie geeft dan weer een verhoogd risico dat er zuurstof en oxidatie in het bier komt.

marnox

Citaat van: RonaldAnthonissen op 22-06-2018  01:12 uNu heb ik de fles uit zijn mand gehaald en gezien dat er een redelijke laag gist tegen de bodem ligt. Dit stelt mij voor het dilemma om ofwel de mandfles met gist en al naar de kelder te verhuizen, ofwel het jongbier tijdelijk over te hevelen naar een ander vat, de mandfles te ontdoen van al het gist, en het jongbier terug naar de mandfles over te hevelen voor de lagering.

De eerste optie geeft het risico dat de dode gistcellen vervelende smaken zouden kunnen afgeven. De 2 optie geeft dan weer een verhoogd risico dat er zuurstof en oxidatie in het bier komt.

Wat is er op tegen om het bier te bottelen? Lagering kan ook op fles, en zo voorkom je de eventuele bijsmaken van de (dode) gistkoek.
Moet je natuurlijk wel zeker zijn dat het uitgegist is, maar daar klinkt het nu wel naar.

Citaat van: RonaldAnthonissen op 22-06-2018  01:12 uIk heb geen maataanduidingen in mijn brouwketel, filterkuip en vergistingsvat. En ik had dus op een gegeven moment totaal geen idee met welke hoeveelheden ik aan het werken was.
Hiervoor voorzie ik tegen de volgende keer met een meetlat liter per liter de inhoud op te meten en dit in een handige tabel bij de hand te hebben, zodat ik maar de afstand tussen de oppervlakte en de bovenrand dien op te meten en meteen in de tabel de inhoud kan aflezen.

Als je de doorsnede van de pan opmeet en deelt door twee krijg je de straal. En hiermee kan je dat gemakkelijk de inhoud berekenen voor een bepaalde hoogte met formule π * r2 * h = inhoud (in m^3).
Of gebruik voor het gemak een online calculator.
Op die manier hoef je niet alles zelf uit te gaan meten en te noteren, maar kan je "droog" zo'n tabel maken om uit af te lezen.

Moet je natuurlijk wel de hoogte van je vloeistofkolom meten tijdens bijv het koken, maar dat kan gemakkelijk met een RVS liniaal die je tot de bodem van pan in de vloeistof steekt en dan de hoogte afleest.

RonaldAnthonissen

Citaat van: marnox op 22-06-2018  10:06 uWat is er op tegen om het bier te bottelen? Lagering kan ook op fles, en zo voorkom je de eventuele bijsmaken van de (dode) gistkoek.
Moet je natuurlijk wel zeker zijn dat het uitgegist is, maar daar klinkt het nu wel naar.

Wat bedoel je met bottelen en lagering op de fles? Het bier moet eerst lageren, om dan bij het bottelen suiker toe te voegen, om te vervolgens te kunnen hergisten op de fles.

Citaat van: marnox op 22-06-2018  10:06 uAls je de doorsnede van de pan opmeet en deelt door twee krijg je de straal. En hiermee kan je dat gemakkelijk de inhoud berekenen voor een bepaalde hoogte met formule π * r2 * h = inhoud (in m^3).
Of gebruik voor het gemak een online calculator.
Op die manier hoef je niet alles zelf uit te gaan meten en te noteren, maar kan je "droog" zo'n tabel maken om uit af te lezen.

Moet je natuurlijk wel de hoogte van je vloeistofkolom meten tijdens bijv het koken, maar dat kan gemakkelijk met een RVS liniaal die je tot de bodem van pan in de vloeistof steekt en dan de hoogte afleest.

Zo'n liniaal had ik ook in gedachte. Ik zou dan wel eenmalig een tabel opstellen en deze op (geplastificeerd) papier bij de hand houden om per cm van de bodem/rand de inhoud te kunnen aflezen. De formule voor inhoud houdt geen rekening met de afgeronde bodems, reliëf in de wanden, etc... van de verschillende vaten. Het verschil zal misschien niet veel zijn, maar juist is juist ;) Plus het blad is sneller te raadplegen dan het telkens in een of andere tool te moeten invullen.

RonaldAnthonissen

Gisteren, na bijna 2 weken op de mandfles, het SG gemeten: 1004. Vergisting lijkt mij dus zo goed als afgelopen.

De smaak was bijlange niet slecht, nog behoorlijk zoet, sterk in alcohol en een beetje een droge afdronk. Maar zeker al drinkbaar, als je van een zoet bier houdt.
Straks ga ik plaats maken in de koelkast om de mandfles, zonder over te hevelen dus, er nog een 2-tal weken te laten staan, en dan te gaan bottelen.

Ik had gedacht om bij het bottelen in plaats van de bottelsuiker in ±500 ml water op te lossen, deze in 2 l, of misschien zelfs meer op te lossen. Dit om zowel het bier minder zoet te maken, als het %vol wat lager te laten uitkomen. Straks eens proberen uit te rekenen wat het %vol in de verschillende gevallen zou zijn (start SG: 1084; 11,5l uit het gistvat naar de mandfles; 3,5l water toegevoegd; eind SG 1004).

Of zou dit meer nadelen hebben dan de voordelen die ik er mee wil halen?

Jacques

Citaat van: RonaldAnthonissen op 26-06-2018  19:25 uGisteren, na bijna 2 weken op de mandfles, het SG gemeten: 1004. Vergisting lijkt mij dus zo goed als afgelopen.

De smaak was bijlange niet slecht, nog behoorlijk zoet, sterk in alcohol en een beetje een droge afdronk. Maar zeker al drinkbaar, als je van een zoet bier houdt.
Straks ga ik plaats maken in de koelkast om de mandfles, zonder over te hevelen dus, er nog een 2-tal weken te laten staan, en dan te gaan bottelen.

Ik had gedacht om bij het bottelen in plaats van de bottelsuiker in ±500 ml water op te lossen, deze in 2 l, of misschien zelfs meer op te lossen. Dit om zowel het bier minder zoet te maken, als het %vol wat lager te laten uitkomen. Straks eens proberen uit te rekenen wat het %vol in de verschillende gevallen zou zijn (start SG: 1084; 11,5l uit het gistvat naar de mandfles; 3,5l water toegevoegd; eind SG 1004).

Of zou dit meer nadelen hebben dan de voordelen die ik er mee wil halen?

Zoet bier met een eind SG van 1004? Je bent begonnen met 1084. Dat is dus een vergistingsgraad van 95%!
Het zoete komt niet suikers maar door esters. Welke gist heb je gebruikt?

Voor het verlagen van het alcoholgehalte is wel een goed idee. Je zit nu op ruim 10,5%.

RonaldAnthonissen

Citaat van: Jacques op 27-06-2018  22:29 uZoet bier met een eind SG van 1004? Je bent begonnen met 1084. Dat is dus een vergistingsgraad van 95%!
Het zoete komt niet suikers maar door esters. Welke gist heb je gebruikt?

Voor het verlagen van het alcoholgehalte is wel een goed idee. Je zit nu op ruim 10,5%.

Ik heb de Mangrove Jack's M-41 gebruikt, 1 zakje op 13 liter wort. Van die 13 liter is er 11,5 liter in de mandfles gegaan, die ik heb aangevuld met 3,5l water. Dat geeft natuurlijk een ligt ander "werkelijk" SG en alcoholgehalte. Dat laatste zou dan 9,7% zijn, als ik het correct uittel

marnox

Citaat van: RonaldAnthonissen op 22-06-2018  13:39 uWat bedoel je met bottelen en lagering op de fles? Het bier moet eerst lageren, om dan bij het bottelen suiker toe te voegen, om te vervolgens te kunnen hergisten op de fles.

Mijn punt was dus juist dat lageren ook op fles kan. Het is zeker niet strikt noodzakelijk om dit in een mandfles/CCT/kunststof vat te doen. Het enige waar je goed op moeten letten is dat bij het bottelen de hoofdvergisting volledig afgelopen is, omdat je anders ploffende flessen kan krijgen. Als je rondzoekt op dit forum (zie bijv hier) of op de website (hier) kom je veel informatie en discussie hier over tegen.

Jacques

Citaat van: RonaldAnthonissen op 28-06-2018  08:38 uIk heb de Mangrove Jack's M-41 gebruikt,

Die gist kent inderdaad een zeer hoge vergistingsgraad en geeft ook veel esters.

Tags:

Zoeken met Google op deze site.
Brouwspullen zijn ook te koop via Bol.com.
Als je iets bestelt bij Bol.com (ook andere zaken dan brouwspullen) via deze link steun je het forum.


Het boek van de beheerder van deze site.