Al een paar keer heb ik de weegmethode gebruikt voor het volgen van vergistingen bij het uitvoeren van tests die ik uitvoer.
Het is een handige methode voor het volgen van de vergisting bij relatief kleine brouwsels. En ook goedkoop. Je hebt alleen een goede weegschaal nodig. Een dergelijke weegschaal is ook goed bruikbaar voor het afwegen van mout, de hoeveelheid brouwwater, spoelwater of de verkregen hoeveelheid wort. Het mooie is dat je de vergisting kunt volgen zonder je gistvat te openen. Wel moet je het gistvat optillen en op de weegschaal te zetten. Door dat regelmatig te doen kun je door middel van een grafiek inzicht krijgen in het verloop van de vergisting.
Zeer recent kwam ik er achter dat er een weegschaal beschikbaar is voor het afwegen van 40 kg die een het gewicht per gram weergeeft. De weegschaal kost nog geen € 45 inclusief verzendkosten. Ideaal voor de weegmethode.
Hoog tijd om de door Hans Halberstadt ontwikkelde methode beter toegankelijk te maken voor anderen. Daarom heb ik een spreadsheet gemaakt. Je hoeft maar een beperkt aantal cellen in te vullen. De meeste cellen worden automatisch gevuld. Als bijvoorbeeld 1 of 2 keer per dag een meting doet krijg je een prima beeld.
De spreadsheet is gekoppeld aan dit bericht. Ik ben geen echte Excel virtueel. Als iemand de spreadsheet wilt verbeteren kan hij of zij zich uitleven. Zo wordt dit een mooi forum project.
In dit topic kun je ervaringen met de weegmethode kwijt. Misschien moet er nog kleine aanpassingen gedaan worden in de formule. Zelf heb ik ondervonden dat de uitkomt van de weegmethode dicht bij die van de hydrometer ligt.
Dit vind ik wel interessant en ga ik ook eens proberen. Niet omdat ik veel behoefte voel om wetenschappelijk onderzoek te doen, maar wel om te kunnen achterhalen of het beoogde eind SG gehaald werd en/of de vergisting gestopt is omdat het SG niet meer verder daalt. Het begin SG meet ik met hydrometer en/of refractometer. Daarna wacht ik enkele weken en meet het eind SG pas als ik ga bottelen. Maar dan is er geen weg meer terug. Mijn vergistingsvaten hebben geen kraantjes (kan wel maar ik wil niet) en dus kan ik enkel meten door het te openen (en dat wil ik niet wegens kans op infecties). Dus is het altijd een gok of ik niet te vroeg begin met bottelen. Ik kan het eind SG pas achterhalen als ik al aan het bottelen ben.
Toch enkele opmerkingen / vraagjes:
Vraag nr. 1) Ik begrijp niet waarom je zo'n ingewikkelde formule gebruikt voor het bepalen van het SG (bv met invoeren van verdampingsconstante). In zoverre ik me iets herinner van de lagere school bepaal je het soortelijk gewicht van een (vloei-) stof door de massa te delen door het volume. Je hebt dan maar 2 gegevens nodig (het gewicht en het volume). Ik begrijp ook niet waarom je in je berekening nergens het volume van de vloeistof nodig hebt.
Concreet betekent dit dus:
SG in gram/liter =
gewicht van het gistvat en bier - het gewicht van het gistvat zelf, uitgedrukt in gram volume van het bier, uitgedrukt in liter
Wat is er mis met deze redenering?
Vraag nr 2: Als men het SG bepaald met een hydrometer of refractometer dan neemt men een staal van de vloeistof (wort / jongbier) en niet van het bezinksel / sediment / gistkoek. Dat bezinksel is zwaarder dan de vloeistof erboven (anders bezinkt het niet). Bij de weegmethode die je beschrijft meet je niet alleen het SG van de vloeistof maar heeft het SG van het (zwaardere) bezinksel invloed op het resultaat. Het totale gewicht van zowel jongbier als gistkoek zal logischerwijze leiden tot een hoger SG dan enkel een staalname van de vloeistof voor de hydrometer of refractometer. Hoe ga je hier mee om?
Vraag nr 3: Als je een kunststof gistvat van 30 liter (met 20 liter bier erin) optilt en uit de klimaatkast haalt dan zakt de bodem een (klein) beetje door, waardoor het volume van het gistvat een klein beetje groter wordt. Hierdoor wordt er (buiten-) lucht naar binnen gezogen via het waterslot. Is dat niet even gevaarlijk als het openen van het gistvat voor een staalname? Hoe ga je hier mee om?