Moet ik me zorgen om vergisting maken?

[Sjoerd]

Besten,

Mijn wort staat nu bijna 5 dagen te vergisten met W3522. SG is gezakt van 1080 naar 1030. Daar moeten nog zeker 10 punten vanaf. Echter is hij de laaste dag maar 4 puntjes gezakt. Ik het vat gisteren gezwenkt omdat ik weet dat deze gist snel zakt. Hij blubt nu, een dag later nog om de 10 seconden. Ik had een 2,4 l giststarter voor 25 l wort. Vraag is dus of ik me zorgen moet maken, of dat hij hem wel verder trekt de komende dagen. Temp staat op 20,5. Ik heb deze gist niet eerder gebruikt, ken het verloop dus niet goed. Ik hoor graag. Gr Sjoerd

[bjorri]

Hydrometer of refractometer?

[Sjoerd]

Hydrometer

[William]

Hoeveel gist zou voldoende moeten zijn.

Waarschijnlijk gewoon geduld hebben. Die gaat er wel komen!

[Sjoerd]

Nu een dag later, met een blub om de 11 seconden slechts 1 puntje gezakt, staat nu op 1029.  Dat is toch echt wel te hoog. Heb het vat nog een keer gezwenkt in de hoop dat ie wat actiever wordt. Ik overweeg een paar gram gistvoeding in een beetje water te koken en deze vervolgens afgekoeld toe te voegen. Is dit een optie? Voor een fatsoenlijke tripel moet ie toch zeker naar de 1022.

[pippakillinova]

Nu een dag later, met een blub om de 11 seconden slechts 1 puntje gezakt, staat nu op 1029.  Dat is toch echt wel te hoog. Heb het vat nog een keer gezwenkt in de hoop dat ie wat actiever wordt. Ik overweeg een paar gram gistvoeding in een beetje water te koken en deze vervolgens afgekoeld toe te voegen. Is dit een optie? Voor een fatsoenlijke tripel moet ie toch zeker naar de 1022.

Als ik goed reken ben je er dan volgende week, toch? 1 sg-punt per dag is zo slecht nog niet voor een zwaar bier op nagisting hoor.
Ik heb al 6 weken een barley wine staan. Als hij 1 punt per week daalt mag ik blij zijn. 

[Jacques]

Als ik goed reken ben je er dan volgende week, toch? 1 sg-punt per dag is zo slecht nog niet voor een zwaar bier op nagisting hoor.
Ik heb al 6 weken een barley wine staan. Als hij 1 punt per week daalt mag ik blij zijn. 

Volgende keer nog meer gist enten...
Bij een zwaar bier heb je heeeel veel medewerkers nodig. 

[Sjoerd]

Ik heb gezwenkt en wat gistvoeding toegevoegd. Is vervolgens snelller gaan bubbelen. Net, een halve dag later gemeten, nog steeds 1029 en bubbelt inmiddels weer om de 11 seconden. Ik ben er dus bang voor dat hier geen 7-9 punten meer vanaf gaan. Is 2 liter water toevoegen nu ook nog een optie? Dan verdun ik namelijk tot 1022.

[pippakillinova]

Ik heb gezwenkt en wat gistvoeding toegevoegd. Is vervolgens snelller gaan bubbelen. Net, een halve dag later gemeten, nog steeds 1029 en bubbelt inmiddels weer om de 11 seconden. Ik ben er dus bang voor dat hier geen 7-9 punten meer vanaf gaan. Is 2 liter water toevoegen nu ook nog een optie? Dan verdun ik namelijk tot 1022.

Waarom zou je niet een weekje wachten en dan nog eens meten?

[jaapz]

De boel staat net een dagje of 7 te vergisten, laat het inderdaad nog een week staan en meet dan nog eens
Verdunnen kan altijd nog

[Sjoerd]

Geduld is niet mijn beste kwaliteit, dus toch maar weer even gemeten. Gistvoeding heeft gewerkt, hij pruttelt langzaam door, SG gezakt naar 1025, vertrouwen is weer terug. Gr Sjoerd

[Jacques]

Ik heb gezwenkt en wat gistvoeding toegevoegd. Is vervolgens snelller gaan bubbelen. Net, een halve dag later gemeten, nog steeds 1029 en bubbelt inmiddels weer om de 11 seconden. Ik ben er dus bang voor dat hier geen 7-9 punten meer vanaf gaan. Is 2 liter water toevoegen nu ook nog een optie? Dan verdun ik namelijk tot 1022.

Verdunnen om zo het SG te verlagen is geen optie. Het gaat om het vergistingspercentage en niet om de absolute waarde dat in een recept staat.

Moii overigens dat het bier weer aan het gisten is. We hebben hier op het forum meer berichten gezien dat dit geholpen heeft. De gist mag niets tekort komen. Als je weinig gist ent krijg je een grotere gistgroei. Als er te weinig mineralen zijn die de gist nodig heeft stopt de gistgroei. De remedie om herhaling te voorkomen is meer gist enten, gistvoeding geven en het wort beluchten.

[Sjoerd]

Inmiddels SG van 1020, blubt bij 22,5 graden nog altijd om de 10-11 seconden. Nu vraag ik me af wat wijsheid is. Wort zit morgen 12 dagen in het gistvat. Eigenlijk wilde ik morgen lageren. Ik ben een paar dagen weg voor mijn werk, dus als ik het morgen niet doe, dan wordt het zaterdag hevelen na 16 dagen. Ik wil hem 2 weken lageren op 20 graden. Wat zouden jullie doen?

[Jeukstaardt]

Ik zou nu niet lageren. Dan maar zaterdag. De gist bepaalt wanneer die klaar is en dat is ie nog niet.
Door te lageren kap je de vergisting af. Kun je problemen krijgen met teveel koolzuur straks in de hergisting.

[hansHalberstadt]

Vrijwel zelfde probleem.
Deze gist gebruikt van vorig brouwsel 6 dagen in de koelkast bewaard en toen zwaar donker bier mee gebrouwen 50 liter SG 1090.

Wort belucht en nogmaals belucht na 6 uur ging in het begin als een speer van 24 Brix (1098)  maar nu gestopt bij 15 Brix na ruim een week. (1035) ik ben nu wat verse gist aan het opkweken wat ik dan laat bezinken en in na afhevelen in overmaat toevoeg aan ca 100 ml bier om te zien of het Sg dan nog zakt met overmaat verse gist. Zo weet ik of de gisting is blijven steken of echt is uitgegist bij 1035. Blijkbaar is als gisting is gestopt zelfs deze hoeveelheid slurry @ 2 x beluchten van de hoofdwort niet voldoende om 50 liter wort van 1098 te vergisten. We zullen zien. 

[Sjoerd]

Ook nu nog aan het gisten, blubt om de 12 seconden. Als ik hevel in mandfles en lager vervolgens op 20 graden, dan breek ik de vergisting toch niet af? Ben een beetje bang voor negatief effect dode gist onder in gistvat als ik hem er nog langer in laat zitten, of hoef ik me daar niet zo druk over te maken?

[Jeukstaardt]

Op die manier...
Lageren betekent voor mij koud zetten om gist een dergelijke te laten uitzakken en het bier te laten klaren.
Jij bedoelt overhevelen voor de nagisting. Kun je doen. Zijn heel wat topics aan gewijd met evenzoveel voor,- en tegenstanders.

[Martijn0172]

Ik brouw nu sinds ongeveer 14 maanden, sinds september dit jaar hevel ik niet meer over en laat ik alles in het zelfde vat. Sindsdien smaken mijn bieren beter.

Ik beweer niet dat het (alleen) hierdoor komt. Ik heb meer veranderingen doorgevoerd, zo brouw ik nu met een braumeister. Zet ik de hoofdgisting aan de lage kant en nagisting aan de hoge kant wat betreft de aanbevolen temperaturen. Wanneer de SG niet meer daalt cold crash ik naar 3-6C voor 3 tot 4 dagen en hierna bottelen. Meestal duurt dit in totaal 2,5 - 3 weken. Maar heeft ook een keer 6 weken geduurd door een vakantie. Hierna minimaal twee weken in de hergisting bij 22-25 ºC tot de koolzuur voldoende is.

Mijn punt is dat overhevelen niet noodzakelijk is en zeker als beginnende brouwer, waar ik mijzelf zeker onder beschouw, kan je beter minder handelingen doen. Hoe minder handelingen, hoe minder kans dat je fouten maakt is mijn idee.

[Sjoerd]

Ik gist altijd op 20 of 21 graden, soms schroef ik hem na een paar dagen iets omhoog. Bijna altijd na 7 dagen hevel ik hem in een mandfles, dan 2 weken op 15 graden, voor mij inmiddels een meer dan beproefde en bewezen methode. Een beetje fatsoenlijk hevelen is toch niet zo ingewikkeld?

[Jeukstaardt]

Ik begrijp die twee weken op 15 graden niet zo. Wat bereik je daarmee?
Dat overhevelen, ok. Ik doe het ook, maar niet altijd.
Als je vergisting klaar is en je hebt een min of meer stabiel SG, wat voegen die 2 weken op 15 graden dan toe?
Waarom dan niet op bijvoorbeeld 3 graden?

[JamMasterJustin]

Ik hevel in beginsel evenmin over. Meer gedoe, meer risico's op infecties en niet per se betere bieren. En ik vind het moment uitermate lastig te bepalen. Mijn meeste bieren zijn uitgegist binnen een week of 3. Lageren doe ik niet al te lang of soms zelfs warm (tip van Oscar, dacht ik).

Als ik jou was, zou ik simpelweg even wachten. En zeker niet koud lageren als de nagisting nog bezig. Als het blubt, blubt het. Dat kun je (zonder al te veel poespas) niet op een goede stoppen en gaat naar verwachting problemen opleveren bij de hergisting als je niet weet hoeveel hergisting er in de fles gaat plaatsvinden.

[EBC]

vrijwel zelfde probleem
deze gist gebruikt van vorig brouwsel 6 dagen in de koelkast bewaard en toen zwaar donker bier mee gebrouwen 50 liter SG=1090.

wort belucht en nogmaals belucht na 6 uur ging in het begin als een speer van 24 brix (1098)  maar nu gestopt bij 15 Brix na ruim een week. (1035) ik ben nu wat verse gist aan het opkweken wat ik dan laat bezinken en in na afhevelen in overmaat toevoeg aan ca 100ml bier om te zien of het Sg dan nog zakt met overmaat verse gist. zo weet ik of de gisting is blijven steken of echt is uitgegist bij 1035. blijkbaar is als gisting is gestopt zelfs deze hoeveelheid slurry @ 2 x beluchten van de hoofdwort niet voldoende om 50 liter wort van 1098 te vergisten. We zullen zien.

Je hebt altijd jonge (nieuwe generatie) cellen nodig. Bij hergebruik van slurry moet je niet teveel gist geven, anders vermenigvuldigen ze niet.  De hergebruikte cellen zijn 'afgewerkt' en stoppen dan voortijdig.
Remedie? Altijd starter maken.

Vloeibare gist blijft een zeer moeilijke materie. Met droge gist zouden veel hobbybrouwers veel betere bieren maken.

[Edwin brouwt]

Even weer terug naar het (te) hoge eind sg: kan het zijn dat je minder vergistbare suikers hebt en dus meer onvergistbare? En dat je dan nooit op de berekende eind sg terecht komt?


Ik heb er nu 1 in de mandfles zitten die gestart is met 1062 maar niet lager komt dan 1029. Echt geen borrel meer te zien voor meer dan een week. En ik heb teveel dan teveel weinig (droge) gist gebruikt.


Kan dat?

[EBC]

Even weer terug naar het (te) hoge eind sg: kan het zijn dat je minder vergistbare suikers hebt en dus meer onvergistbare? En dat je dan nooit op de berekende eind sg terecht komt?

Indien je een 'gemiddeld' maischschema gebruikt hebt, nee.
Indien je 60 °C hebt overgeslagen, of fouten hebt gemaakt, ja.

... En ik heb teveel dan teveel weinig (droge) gist gebruikt.

wat bedoel je?

[brouwerwaldonk]

Je hebt altijd jonge (nieuwe generatie) cellen nodig. Bij hergebruik van slurry moet je niet teveel gist geven, anders vermenigvuldigen ze niet.  De hergebruikte cellen zijn 'afgewerkt' en stoppen dan voortijdig.
Remedie? Altijd starter maken.

Vloeibare gist blijft een zeer moeilijke materie. Met droge gist zouden veel hobbybrouwers veel betere bieren maken.

Wat is er dan toch zo moeilijk aan een vloeibare starter maken. Ik ben in 1990 begonnen met graanbrouwen en heb sindsdien altijd voor elk brouwsel een nieuwe starter gemaakt. Ik vind daar helemaal niets moeilijk aan en al mijn bieren zijn op 5 tot 10 dagen mooi uitgegist tot 1005 - 1012.

Ik moet er eerlijkheidshalve wel bij vermelden dat ik enkel werk met een 8 tal authentieke brouwerij gisten verkregen via via, die ik bewaar op schuine buis in mijn gistbank. Voor elk brouwsel begin ik met een oogje gist in 2ml steriel wort en elke dag schaal ik op met het 5 à 10 voudige steriel wort van het vorige brouwsel. Ik schep het na 30 min koken uit de kokende ketel in flessen die overvol gevuld worden en direct afgesloten met een kroonkurk. Oude gist hergebruiken doe ik nooit. Ik maak voor elk brouwsel van 45L een starter van 1,6L, nooit een stilvallende gisting gehad.
Af en toe doe ik een telling op de microscoop om te weten hoeveel jonge actieve gistcellen er in mijn starter zitten en meestal zijn dat er meer dan 200 miljoen in elke ml.   

[Edwin brouwt]

Indien je een 'gemiddeld' maischschema gebruikt hebt, nee.
Indien je 60 °C hebt overgeslagen, of fouten hebt gemaakt, ja.

... En ik heb teveel dan teveel weinig (droge) gist gebruikt.

  wat bedoel je?

Ha, dat is inderdaad een vreemde zin! Dat moest zijn "ik heb eerder teveel dan te weinig gist gebruikt".


En wat betreft die "60ºC overgeslagen": mijn maischschema was 67-68 ºC voor 60 minuten en toen nog 10 minuten op 76ºC. En ik ga er maar even van uit dat mijn Grainfather dat goed voor me doet :-)

[Jacques]

Ik brouw nu sinds ongeveer 14 maanden, sinds september dit jaar hevel ik niet meer over en laat ik alles in het zelfde vat. Sindsdien smaken mijn bieren beter.

Ik beweer niet dat het (alleen) hierdoor komt. Ik heb meer veranderingen doorgevoerd, zo brouw ik nu met een braumeister. Zet ik de hoofdgisting aan de lage kant en nagisting aan de hoge kant wat betreft de aanbevolen temperaturen. Wanneer de SG niet meer daalt cold crash ik naar 3-6C voor 3 tot 4 dagen en hierna bottelen. Meestal duurt dit in totaal 2,5 - 3 weken. Maar heeft ook een keer 6 weken geduurd door een vakantie. Hierna minimaal twee weken in de hergisting bij 22-25 ºC tot de koolzuur voldoende is.

Mijn punt is dat overhevelen niet noodzakelijk is en zeker als beginnende brouwer, waar ik mijzelf zeker onder beschouw, kan je beter minder handelingen doen. Hoe minder handelingen, hoe minder kans dat je fouten maakt is mijn idee.

Het probleem bij overhevelen is dat veel hobbybrouwers veel te laat overhevelen. Indien er zo goed als geen vergisting is kun je het beter achterwege laten. Je hebt dan veel meer kans op oxidatie. In het geval je tijdig overhevelt terwijl er nog vergisting is raak je veel gist kwijt. Hierdoor stijgt de pH van je bier minder en krijg je een wat frissere smaak.

Overigens als je meerdere wijzigingen tegelijk doorvoert kun je niet zo veel zeggen over het effect van een bepaalde wijziging.

[hansHalberstadt]

Het probleem bij overhevelen is dat veel hobbybrouwers veel te laat overhevelen. Indien er zo goed als geen vergisting is kun je het beter achterwege laten. Je hebt dan veel meer kans op oxidatie. In het geval je tijdig overhevelt terwijl er nog vergisting is raak je veel gist kwijt. Hierdoor stijgt de pH van je bier minder en krijg je een wat frissere smaak.

Overigens als je meerdere wijzigingen tegelijk doorvoert kun je niet zo veel zeggen over het effect van een bepaalde wijziging.

Vaak zie ik dat het lastig is om voldoende gist op te kweken om zware bieren goed uit te laten gisten. Vele handen maken daar licht werk... En dan zou je ook nog vroegtijdig moeten overhevelen waardoor je veel handen kwijtraakt?

[beershine]

Vaak zie ik dat het lastig is om voldoende gist op te kweken om zware bieren goed uit te laten gisten. Vele handen maken daar licht werk.. en dan zou je ook nog vroegtijdig moeten overhevelen waardoor je veel handen kwijtraakt???

Kun je indien je een CCT gebruikt het aftappen van de oudere gist, dat dan maar ook beter achterwege laten?

[Martijn0172]

Overigens als je meerdere wijzigingen tegelijk doorvoert kun je niet zo veel zeggen over het effect van een bepaalde wijziging.

Dat maak ik volgens mij ook duidelijk in mijn stuk?

[Kassie]

Het probleem bij overhevelen is dat veel hobbybrouwers veel te laat overhevelen. Indien er zo goed als geen vergisting is kun je het beter achterwege laten. Je hebt dan veel meer kans op oxidatie. In het geval je tijdig overhevelt terwijl er nog vergisting is raak je veel gist kwijt. Hierdoor stijgt de pH van je bier minder en krijg je een wat frissere smaak

Hoi, vraag hierover: Het moment dat het hevige borrelen stopt, na een dag of 3/4, is dat een goed moment?

[Jacques]

Vaak zie ik dat het lastig is om voldoende gist op te kweken om zware bieren goed uit te laten gisten. Vele handen maken daar licht werk... En dan zou je ook nog vroegtijdig moeten overhevelen waardoor je veel handen kwijtraakt?

De minder actieve gist ligt onder het gistvat. Dat is ook de gist die voor autolyse en verhoging van de pH zorgt.
De actievere gistcellen zweven in het bier en die raak je niet kwijt.

Overigens is het vooral zaak om de vergisting met veel gist te starten voor een vlotte en volledige vergisting. Aan het begin van de vergisting wordt heel hard gewerkt. Hoe meer handen er dan voorhanden zijn des te beter het is.
Maar meer gist betekent ook eerder last hebben van de gevolgen van autolyse. Een reden om een overmaat aan gist kwijt te raken.

[Jacques]

Dat maak ik volgens mij ook duidelijk in mijn stuk?

Klopt. En daarom kun je ook niet stellen dat je bier beter is geworden door niet over te hevelen.
Toch sluit ik het niet uit. Wanneer je in een laat stadium overhevelt is er meer risico op oxidatie. Dat heeft een negatief effect op de smaak van je bier.
Omdat beginnende hobbybrouwers niet weten wat het beste moment is om over te hevelen kunnen ze het beter achterwege laten. Na de nodige ervaring te hebben opgedaan kan alsnog overgegaan worden op overhevelen op het juiste moment. Dat wil zegen het moment direct na de beëindigen van de hoofdgisting. Als je merkt dat dit moment voorbij is laat je het overhevelen achterwege.
Bierbrouwen is steeds zoeken naar het juiste compromis.

[hansHalberstadt]

De minder actieve gist ligt onder het gistvat. 
De actievere gistcellen zweven in het bier en die raak je niet kwijt.

Ja dat is vaak de redenatie die je hoort inderdaad, maar ik betwijfel dat omdat ik zie dat in hele kleine hoeveelheden bv in een reageerbuisje als je opkweekt vanaf agar vrijwel alle gist heel snel neerslaat als je niet steeds zwenkt. Ik denk dat het eerder andersom is. Actieve gist cellen die bezinken worden bedolven en krijgen daardoor minder voeging van suiker en worden daardoor minder actief. Je kunt ze dus afvoeren omdat ze minder actief zijn, maar je had ze ook in oplossing kunnen houden door bv een roervlo wat ik vaak doe. Laatste keer bij een bier met SG 1100 heb ik dat trouwens niet gedaan en prompt vastgelopen bij SGV van 60%.

[Jacques]

Ja dat is vaak de redenatie die je hoort inderdaad, maar ik betwijfel dat omdat ik zie dat in hele kleine hoeveelheden bv in een reageerbuisje als je opkweekt vanaf agar vrijwel alle gist heel snel neerslaat als je niet steeds zwenkt. Ik denk dat het eerder andersom is. Actieve gist cellen die bezinken worden bedolven en krijgen daardoor minder voeging van suiker en worden daardoor minder actief. Je kunt ze dus afvoeren omdat ze minder actief zijn, maar je had ze ook in oplossing kunnen houden door bv een roervlo wat ik vaak doe. Laatste keer bij een bier met SG 1100 heb ik dat trouwens niet gedaan en prompt vastgelopen bij SGV van 60%.

Actieve gistcellen bezinken niet. Neemt echter niet weg dat er ook in een gistdepot enige activiteit kan zijn.
Zelf laat ik altijd gist af tijdens de vergisting en haal ik prima vergistingsgraden.

Als je een te lage vergistingsgraad had heb je te weinig actieve gist te geënt. Het kan ook zijn dat de gist te weinig voedingszouten had. Gebruik daarom bij een zwaar bier ook altijd een complexe gistvoeding.

[hansHalberstadt]

Actieve gistcellen bezinken niet. Neemt echter niet weg dat er ook in een gistdepot enige activiteit kan zijn.
Zelf laat ik altijd gist af tijdens de vergisting en haal ik prima vergistingsgraden.

Als je een te lage vergistingsgraad had heb je te weinig actieve gist te geënt. Het kan ook zijn dat de gist te weinig voedingszouten had. Gebruik daarom bij een zwaar bier ook altijd een complexe gistvoeding.

In dit geval had ik alle gist van het vorige brouwsel gebruikt en wort nog een flink belucht en herbelucht na 6 uur


PS
Mogelijk dat het wort zo zwaar was dat ondanks beluchten de gist te weinig reserves kon inslaan. Ik had op dat moment echter niet genoeg tijd om ook nog de gist te heractiveren met wort van 1040. Dat was waarschijnlijk de oplossing geweest. inmiddels heb ik met wat verse gist en wat afgetapt monster van het brouwsel gezien dat die combinatie nog verder doorgist (2 brix punten eraf in  dag), dus bewijs van vastlopen. Vandaag ga ik het complete brouwsel overpompen in een schoon vat (met zo min mogelijk zuurstofbelasting) vervolgens de gist op de bodem opnieuw activeren met 2.5 liter verse wort van 1050 (die wort  had ik nog ingevroren van het hoofdbrouwsel) en dan als dat gist de zaak weer terugpompen en op 25 ºC verder gisten. Ik zal wel een apart topic aanmaken voor de resultaten.

[Sjoerd]

Ik lager normaal altijd na 6 of 7 dagen en dan meestal 2 weken op 15 graden, soms korter, soms langer, maar nooit langer dan 3 weken. Nooit last van oxidatie. Vraag is wel hoe het nu is, na 12 dagen gelagerd, was nog activiteit, normaal heb ik dat niet meer als ik lager, en ik heb hem op 20 graden staan. Groet Sjoerd

[Jacques]

In dit geval had ik alle gist van het vorige brouwsel gebruikt en wort nog een flink belucht en herbelucht na 6 uur

Alle gist van een vorig brouwsel gebruiken is niet zo'n goed idee. Je hebt dan veel volledig uitgeputte gistcellen waar geen leven meer is in te blazen.

Beter is het een klein gedeelte slurry te gebruiken en dat op te kweken. Je krijgt dan veel meer actieve gistcellen die in een goede conditie zijn. Hierdoor verloopt de vergisting een stuk beter.

[Sjoerd]

Besten,

Ik heb even een vraag want ik twijfel nogal. Zoals jullie eerder hebben kunnen lezen in dit topic heb ik de nodige gistingsproblemen gehad met de W3522. uiteindelijk na 12 dagen geheveld voor lagering (vandaag 1 week geleden), nog om de ongeveer 12 seconden een blub, teruggegist op dat moment van 1080 na 1020, temperatuur teruggebracht van 22,5 graden naar 20 graden. Nu kan ik hem dit weekend bottelen of 1 week later omdat ik volgende week door de week nauwelijks thuis ben. Het wort zit in een mandfles, dus even SG meten en een paar dagen is nogal een gedoe, doe ik dus liever niet als het niet per se nodig is. Vraag is dus hoeveel risico ik neem op overdruk wanneer ik hem dit weekend bottel, en hoeveel risico ik neem op te weinig actieve gist voor hergisting als ik een week later bottel. Alvast bedankt voor advies.

[Jacques]

Het vervelende is dat je niet weet tot hoever het bier nog doorgist. Meet het SG en doe dat vrijdag nog een keer.
Het kan zo maar zijn dat het waterslot de komende dagen steeds langzamer gaat bluppen. Als het SG niet gedaald is zou ik het aandurven om te bottelen. Voor de zekerheid kun je minder bottelsuiker gebruiken. Bijvoorbeeld 5 g per liter. Daarmee compenseer je ongeveer 1 SG punt daling na het bottelen.

[Sjoerd]

Gisteren gebotteld met een eind SG van 1016, daarmee een SVG van 80%. Bier was al helemaal helder. Heb niet meer gemeten een paar dagen van te voren, dus een beetje gegokt, maar ik denk dat ie er wel is. De tijd gaat het leren. Dank voor alle tips! Groet Sjoerd