Beginnende brouwer (Extract, Refracto en Blast)

Arne8 · 12-04-2019 20:34 u

Hallo iedereen,

Ik las al een maand het hele fora door en kocht ook bij het begin het boek 'verander water in bier'.
Nu heb ik nog een aantal kleine vragen waarop ik geen antwoord kon vinden.

1) Heel wat topics gingen over het berekenen van de SG met de refractometer.
Ik vond een aantal verschillende methoden terug op het forum, maar gebruik nu momenteel BrouwHulp (rechterkolom op het basisscherm). Die app van Hans was me momenteel iets te onduidelijk.
Bij mijn eerste blik blijf ik jammergenoeg nu al even steken op 10,5 Plato volgens mijn refractometer. (dit al sinds dag 4 a 5 na het maken van het brouwsel tot nu +- 5 dagen bezig aan het lageren)
Ik heb enkel een hydrometer van 10-20 Plato. Koop ik toch beter een hydrometer aan voor 0-10 Plato?

2) Ik volgde momenteel het boek van Adrie waardoor ik moutextract kocht..
Nu ben ik vorige week bij een brouwer kunnen gaan meevolgen. Hij gebruikte een soort van brouwketel die te vergelijken is met de Arsegan 30l Homebrew die ik volgende maand zou aankopen. Nu vroeg ik me af of ik mijn resten moutextract kon combineren met gemalen mout?

3) Momenteel heb ik allemaal flesjes verzameld en als eens in de chemioxi laten weken. Zijn deze dan eigenlijk voldoende proper of dien ik toch een blast aan te kopen om op mijn kraan aan te sluiten zodat ik na het drinken van een biertje hem hiermee meteen kan afspoelen?

Alvast bedankt!
Arne

JoepH · 13-04-2019 07:19 u

Dag Arne,

Ik zou zeker een goede hydrometer erbij aanschaffen. Als er geen alcohol in je wort zit meten met de Refractometer en met de hydrometer als er wel alcohol in zit geeft het minste gedoe. Niks omrekenen, gewoon aflezen.
Je moutextract kun je straks prima gebruiken om een starter te maken. Natuurlijk kan het ook in je recepten gebruik worden. Het zal dan wel een verrassingsbier worden omdat dit niet veel gedaan wordt.
Schoonmaken van flesjes wordt op veel verschillend manieren gedaan. Jou manier is prima hoor. Voor het bottelen nog wel omspoelen met StarSan. Oxi is om te reinigen en desinfecteert in mindere maten. Ik zelf gebruik een 50% Soda en 50% Oxi van de supermarkt oplossing om te reinigen en StarSan om te ontsmetten.

hansHalberstadt · 13-04-2019 07:57 u

Citaat van: Arne8 op 12-04-2019  20:34 uBij mijn eerste blik blijf ik jammer genoeg nu al even steken op 10,5 Plato volgens mijn refractometer. (Dit al sinds dag 4 a 5 na het maken van het brouwsel tot nu +- 5 dagen bezig aan het lageren)

Je hebt dus 10.5 gemeten met de refractometer. Heb je ook de waarde aan het begin gemeten voor de gisting? Zo niet was zou dan het begin SG moeten zijn volgens de gebruiksaanwijzing?

goom · 13-04-2019 10:01 u

Citaat van: Arne8 op 12-04-2019  20:34 uHallo iedereen,

Ik las al een maand het hele fora door en kocht ook bij het begin het boek 'verander water in bier'.
Nu heb ik nog een aantal kleine vragen waarop ik geen antwoord kon vinden.

1) Heel wat topics gingen over het berekenen van de SG met de refractometer.
Ik vond een aantal verschillende methoden terug op het forum, maar gebruik nu momenteel BrouwHulp (rechterkolom op het basisscherm). Die app van Hans was me momenteel iets te onduidelijk.
Bij mijn eerste blik blijf ik jammergenoeg nu al even steken op 10,5 Plato volgens mijn refractometer. (dit al sinds dag 4 a 5 na het maken van het brouwsel tot nu +- 5 dagen bezig aan het lageren)
Ik heb enkel een hydrometer van 10-20 Plato. Koop ik toch beter een hydrometer aan voor 0-10 Plato?

2) Ik volgde momenteel het boek van Adrie waardoor ik moutextract kocht..
Nu ben ik vorige week bij een brouwer kunnen gaan meevolgen. Hij gebruikte een soort van brouwketel die te vergelijken is met de Arsegan 30l Homebrew die ik volgende maand zou aankopen. Nu vroeg ik me af of ik mijn resten moutextract kon combineren met gemalen mout?

3) Momenteel heb ik allemaal flesjes verzameld en als eens in de chemioxi laten weken. Zijn deze dan eigenlijk voldoende proper of dien ik toch een blast aan te kopen om op mijn kraan aan te sluiten zodat ik na het drinken van een biertje hem hiermee meteen kan afspoelen?

Alvast bedankt!
Arne

Mooi dat jij je eerst goed ingelezen hebt alvorens je zomaar vragen in het forum zet.

ad 1
Ik zou het gistingsproces volgen mbv dichtheidsmetingen.
Maar als je toch met je refractometer wilt spelen dan kan je het bestand gebruiken die op het forum ergens staat.

ad 2
Ja dat kan, wel de hoeveelheden verwerken in je programma anders klopt je begin dichtheid niet.

ad 3
Er zijn verschillende opties om je flesjes schoon te maken.
Ik gebruik het volgende.
Flesjes na gebruik kort spoelen.
Daarna in een bak met warm water en een vaatwastablet gedurende ca 30 minuten laten staan.
Afspoelen en dan de flesjes op zijn kop bewaren.
Voor gebruik (kan ook een dag voor het bottelen) met oxi oplossing tweemaal spoelen en op zijn kop zetten en hierna kan je ze gebruiken.

brouwerwaldonk · 13-04-2019 10:57 u

Citaat van: Arne8 op 12-04-2019  20:34 uIk heb enkel een hydrometer van 10-20 Plato. Koop ik toch beter een hydrometer aan voor 0-10 Plato?
Arne

Ik heb een zeer nauwkeurige hydrometer 1000 - 1100 die per één eenheid meet dus 1 streepje voor 1001 boven 1000.
Daarmee meet ik na het koelen hoeveel het SG is voor het gisten
Na het gisten meet ik nogmaals en kom meestal op 1010, afhankelijk van de gebruikte gistsoort. Soms is het lager

Een goed brouwprogramma berekent dan nadien het alcoholgehalte met de cijfers begin en eind densiteit. Als je het brouwen redelijk goed in de vingers hebt, kan je vooraf al zien hoe sterk je bier gaat worden na het koelen

Een refractometer is heel handig tijdens het maischen zo kan je de omzetting van zetmeel naar suikers goed volgen met één druppel op het prisma.

Mijn raad, koop een goede hydrometer die per één SG meet van 1000 tot 1100. Hiermee zit je voor zo goed als alle bieren in de bruikbare range.

Arne8 · 13-04-2019 14:59 u

Citaat van: hansHalberstadt op 13-04-2019  07:57 uJe hebt dus 10.5 gemeten met de refractometer. Heb je ook de waarde aan het begin gemeten voor de gisting? zo niet was zou dan het begin SG moeten zijn volgens de gebruiksaanwijzing?

Begin SG was 16,2 Plato (1,066), dit zowel gemeten met de refractometer als met de hydrometer.
Ik wou enkel de refractometer gebruiken omdat mijn hydrometer die ik overkocht maar van 10 tot 20 plato gaat en omdat ik dan steeds 250 ml verloor van mijn bier

Arne8 · 13-04-2019 15:04 u

Citaat van: brouwerwaldonk op 13-04-2019  10:57 uMijn raad, koop een goede hydrometer die per één SG meet van 1000 tot 1100. Hiermee zit je voor zo goed als alle bieren in de bruikbare range.

Top, ik kijk eens na bij de webwinkels, merci!

hansHalberstadt · 13-04-2019 15:19 u

Citaat van: Arne8 op 13-04-2019  14:59 uBegin SG was 16,2 Plato (1,066), dit zowel gemeten met de refractometer als met de hydrometer.
Ik wou enkel de refractometer gebruiken omdat mijn hydrometer die ik overkocht maar van 10 tot 20 plato gaat en omdat ik dan steeds 250 ml verloor van mijn bier

Met het refractometertooltje kom ik dan op:

Lijkt dus niet helemaal uitgegist (schijnbare vergistingsgraad 55% 72% van de vergistbare suikers vergist). Normaal is ca 8.5 Brix, 75% SVG en 100% van de vergistbare suikers vergist.

Arne8 · 13-04-2019 15:41 u

Citaat van: hansHalberstadt op 13-04-2019  15:19 uMet het refractometertooltje kom ik dan op:

Lijkt dus niet helemaal uitgegist (schijnbare vergistingsgraad 55% 72% van de vergistbare suikers vergist). Normaal is ca 8.5 Brix, 75% SVG en 100% van de vergistbare suikers vergist.

Programma gevonden tussen de bestanden op het forum.
Bedankt!

brouwerwaldonk · 13-04-2019 15:44 u

Citaat van: Arne8 op 13-04-2019  15:04 uTop, ik kijk eens na bij de webwinkels, merci!

Goed opletten want in de meeste webwinkels en brouwwinkels meten de hydrometers per 2 eenheden dus maar 5 streepjes tussen 1050 en 1060. De steel is ook dikker en korter zodat je minder nauwkeurig kan meten.
Die van 1000 tot 1100 zijn niet duurder en kosten ook rond 10 €.

Jacques · 14-04-2019 00:04 u

Citaat van: brouwerwaldonk op 13-04-2019  10:57 uMijn raad, koop een goede hydrometer die per één SG meet van 1000 tot 1100. Hiermee zit je voor zo goed als alle bieren in de bruikbare range.

Een goede refractometer in huis hebben is zeker goed. Als is het alleen om de uitkomst van een refractometer te controleren.

Een hydrometer heeft als voordeel dat je niets hoeft te doen behalve aflezen. Nadeel is dat je grote monsters nodig hebt. Als je een refractometer gebruikt heb je maar kleine monsters nodig. Het monster moet wel gefilterd en ontgast worden. Zelf meng ik een klein monstertje met bentoniet en filter het monstertje met filterpapier in een klein trechtertje.

Zie ook Refractometing na filtering met bentoniet

Hans Halberstadt gebruikt een andere methode met een injectiespuitje en watten. Dat kan natuurlijk ook.

hansHalberstadt · 14-04-2019 05:28 u

Citaat van: Jacques op 14-04-2019  00:04 uEen hydrometer heeft als voordeel dat je niets hoeft te doen behalve aflezen.

Dat omrekenen doe je als je wilt weten wat je SG is en mensen gewend zijn in SG te denken.
Als je dat loslaat en gewoon in Brix blijft denken hoef je niets meer om te rekenen en kun je toch vergistingsgraad en alcohol bepalen. dat laat onderstaand grafiekje zien:

Je ziet dat er bij een gegeven begin SG (brix) een vast verband is tussen eindbrix/beginbrix en huidig SG. als je bv gaat van SG=1100 naar SG=1025 (SVG=75%) dan gaat de Brix die je meet met de refractometer van 24.4 Brix naar 0.56 x24.2=13.7 brix

Bij benadering gaat het SG naar 1000 (SVG=100%) als de verhouding eindbrix/beginbrix naar ca 0.4 gaat. dat is bv als je van 1100 (24.4 Brix) naar 0.4 x 24.4=9.8 Brix gaat.

Voor een SVG van 75% (SG=1025) kom je dan op een brixverhouding van (1-0.56)/(1-0.4)=0.75, met andere woorden, je kunt de SVG ook gelijk uit de brix waarden berekenen dus zonder tussenberekening naar SG:

SVG=(1-huidigbrix/beginbrix)/0.6
dus bij een standaard vergisting (SVG ca 75%) gaat de gemeten brix waarde naar ca 56% van de beginwaarde, bv van 20 brix naar 11.2 Brix of van 15 brix naar 8.4 Brix etc.

Jacques · 14-04-2019 10:12 u

Ik had al een klein beetje verwacht dat je zou wijzen op de grafiek, die zeker handig is voor degenen die een refractometer gebruiken.

De hobbybrouwwereld gebruikt echter SG-waarden om de densiteit van wort en bier uit te drukken. Niet zo heel vreemd omdat wort niet alleen uit suiker maar ook uit eiwitten, vetten en andere stoffen bestaat. Een refractometer meet Brix-waarden. Een Brix-waarde is gekoppeld aan een gehalte aan suiker. Voor wort moet een correctiefactor worden gebruikt om op SG-waarden uit te komen.

Een refractometer is een handig instrument zoals ik schreef. Maar om over de gemeten waarden te communiceren in de gebruikelijke SG-waarden zul je moeten omrekenen. Bij een hydrometer is dat niet het geval. Aflezen volstaat.

hansHalberstadt · 14-04-2019 10:20 u

Citaat van: Jacques op 14-04-2019  10:12 uIk had al een klein beetje verwacht dat je zou wijzen op de grafiek, die zeker handig is voor degenen die een refractometer gebruiken.

De hobbybrouwwereld gebruikt echter SG-waarden om de densiteit van wort en bier uit te drukken. Niet zo heel vreemd omdat wort niet alleen uit suiker maar ook uit eiwitten, vetten en andere stoffen bestaat. Een refractometer meet Brix-waarden. Een Brix-waarde is gekoppeld aan een gehalte aan suiker. Voor wort moet een correctiefactor worden gebruikt om op SG-waarden uit te komen.

Een refractometer is een handig instrument zoals ik schreef. Maar om over de gemeten waarden te communiceren in de gebruikelijke SG-waarden zul je moeten omrekenen. Bij een hydrometer is dat niet het geval. Aflezen volstaat.

De grafiek houdt al rekening met overige stoffen. (de brix correctiefactor van ca 1.03) De vorm van deze grafieken is voor bijna 100% bepaald door de gevormde alcohol. (Die verlaagt het SG en verhoogt de Brix) dat is de reden waarom de Brix naar 40% van zijn beginwaarde gaat als het SG naar 1000 zou gaan. Als de alcohol dezelfde invloed had op de brix als SG dan zou de brix waarde naar 0 gaan.
De noodzaak voor omrekenen heeft dus niets te maken met eiwit en overige stoffen en omdat de vorming van alcohol uit suiker goed vastligt (factor 0.484) hoef je dus niets om te rekenen.

De enige reden om om te rekenen is het niet los willen laten van het denken in SG termen, maar dat heeft meer met de brouwer te maken dan met de fysica achter de metingen.

Jacques · 14-04-2019 10:28 u

Citaat van: hansHalberstadt op 14-04-2019  10:20 uDe enige reden om om te rekenen is het niet los willen laten van het denken in SG termen, maar dat heeft meer met de brouwer te maken dan met de fysica achter de metingen.

Dat heeft te maken met communicatie. De internationale hobbybrouwgemeenschap is nu eenmaal gewend aan SG-waarden. SG-waarden passen beter bij bier dan Brix-waarden die gecorrigeerd moeten worden met een factor die kan variëren afhankelijk van het brouwsel.

hansHalberstadt · 14-04-2019 10:35 u

Citaat van: Jacques op 14-04-2019  10:28 uDat heeft te maken met communicatie. De internationale hobbybrouwgemeenschap is nu eenmaal gewend aan SG-waarden. SG-waarden passen beter bij bier dan Brix-waarden die gecorrigeerd moeten worden met een factor die kan variëren afhankelijk van het brouwsel.

Je noemt 2 punten:
1 communicatie
2 een factor die kan varieren per brouwsel

Mbt punt 1 is het een keuze die je maakt. (ik ga niet omrekenen voor de brouwgemeenschap als het niet hoeft, kan als het nodig is altijd nog als je beginbrix en eindbrix hebt kun je dat direct omrekenen naar begin SG en eind SG)

Mbt punt 2 Er is geen factor waardoor Brix waarden minder waardevol zouden zijn dan SG waarden. je kunt direct van begin SG en eind SG naar SVG en alcohol, idem via Beginbrix en eindbrix direct naar SVG en alcohol. Allemaal gelijkwaardig

Jacques · 14-04-2019 12:09 u

Citaat van: hansHalberstadt op 14-04-2019  10:35 uJe noemt 2 punten:
1 communicatie
2 een factor die kan varieren per brouwsel

Mbt punt 1 is het een keuze die je maakt. (ik ga niet omrekenen voor de brouwgemeenschap als het niet hoeft, kan als het nodig is altijd nog als je beginbrix en eindbrix hebt kun je dat direct omrekenen naar begin SG en eind SG)

Mbt punt 2 Er is geen factor waardoor Brix waarden minder waardevol zouden zijn dan SG waarden. je kunt direct van begin SG en eind SG naar SVG en alcohol, idem via Beginbrix en eindbrix direct naar SVG en alcohol. Allemaal gelijkwaardig

1. Een forum is communicatie, net als bijeenkomsten bij verenigingen/gliden.
2. Om van Brix naar SG te gaan moet je rekening houden met een refractometer correctiefactor. Iets wat jij als geen ander weet...

hansHalberstadt · 14-04-2019 12:39 u

Mijn doel is niet om de mensen een werkwijze op te drukken of een manier hoe ze moeten communiceren, maar om informatie aan te leveren waarmee ze zelf kunnen beslissen wat ze handig vinden. (Faciliteren ipv beïnvloeden).

Belangrijke parameters voor een bier zijn SVG en alcoholvol%, immers daarmee kun je aangeven hoeveel restsuiker er is en alcohol en dat is uiteindelijk wat je in het bier terugziet.

SG en brix zijn dan feitelijk bijzaak, maar wel nodig om SVG en alcoholvol% te kunnen bepalen. om 'compatible' te blijven met de (historische ontwikkeling van de) brouwwereld zou mijn advies dan zijn om naast Brix metingen ook om te rekenen naar SG en dat in je berichten op het forum erbij te geven, maar zolang je alleen voor jezelf brouwt en alleen een refractometer wilt gebruiken (omdat die veel handiger werkt dan een hydrometer met slechts 1 druppeltje ipv 100 ml) zou mijn advies zijn om gewoon gelijk de Brix te gebruiken zonder omrekenen. (via tooltjes of grafieken dan SVG en alcohol bepalen)

Ik ben nu bezig om te kijken of je naast de tooltjes ook zonder computer de SVG en alcohol snel kunt bepalen met je refractometer.

Jacques · 14-04-2019 13:04 u

Citaat van: hansHalberstadt op 14-04-2019  12:39 uIk ben nu bezig om te kijken of je naast de tooltjes ook zonder computer de SVG en alcohol snel kunt bepalen met je refractometer.

Mooi dat je dit oppakt.
Maar ik denk dat je altijd een extra hulpmiddel in de vorm van een grafiek nodig blijft houden.

Voor een beginnende brouwer blijft een hydrometer een handig apparaat omdat je kunt volstaan met simpel aflezen. Je trekt het eind SG van het begin SG af. Voor een grove indicatie van het alcoholgehalte deel je door 7,5. Als je goed kunt hoofdrekenen lukt dit zelfs zonder rekenmachine.

hansHalberstadt · 14-04-2019 13:58 u

Citaat van: Jacques op 14-04-2019  13:04 uVoor een beginnende brouwer blijft een hydrometer een handig apparaat omdat je kunt volstaan met simpel aflezen. Je trekt het eind SG van het begin SG af. Voor een grove indicatie van het alcoholgehalte deel je door 7,5. Als je goed kunt hoofdrekenen lukt dit zelfs zonder rekenmachine.

Zelfde kun je doen met de refractometer:
Je trekt het eind Brix van het begin Brix af. Voor een grove indicatie van het alcoholgehalte deel je door 1.15

De factoren als je meer precies kijkt:
begin SG 1050 1100
factor bij SG 7.69 7.57
factor bij brix 1.203 1.105

Bij de refractometer is de factor iets meer afhankelijk van de wortsterkte.

Jacques · 14-04-2019 14:19 u

Citaat van: hansHalberstadt op 14-04-2019  13:58 uZelfde kun je doen met de refractometer:
Je trekt het eind Brix van het begin Brix af. Voor een grove indicatie van het alcoholgehalte deel je door 1.15

De factoren als je meer precies kijkt:
begin SG 1050 1100
factor bij SG 7.69 7.57
factor bij brix 1.203 1.105

Bij de refractometer is de factor iets meer afhankelijk van de wortsterkte.

En als dan gevraagd wordt naar het eind SG dat is het even stil...

hansHalberstadt · 14-04-2019 14:32 u

Uit het plaatje van #11 volgt dat begin SG, eind SG, begin Brix en eind Brix hard aan elkaar gekoppeld zijn. Er is dus net zo'n simpele handformule te bedenken als voor alcohol om bv het eind SG te berekenen uit begin Brix en eind Brix. Zoek ik vanavond wel even verder uit.

hansHalberstadt · 14-04-2019 18:53 u

Een simpele handformule voor het afschatten van het eind SG als je met de refractometer de beginbrix en eindbrix meet ziet er alsvolgt uit:

eind SG=1000+ 4x beginbrix - 6.8x (beginbrix-eindbrix)

als je begin SG meet (dat kan met de refractometer of hydrometer):

eind SG=begin SG - 6.8 x(beginbrix-eindbrix)

Deze formule geldt dan binnen 1 SG punt nauwkeurig voor begin SG tussen 1040 en 1130 en voor minimaal 75% van de gisting voltooit. Buiten dat gebied wordt de factor 4 en de factor 6.8 iets anders.

hansHalberstadt · 14-04-2019 19:12 u

Samengevat hebben we dan de volgende handformules:

SVG=(1-eind Brix / begin Brix)/0.6
alc vol%=(begin Brix - eind Brix)/ 1.15

begin SG 1050(12.8 Brix) 1075( 18.7 Brix) 1100 (24.4 Brix)
factor bij Brix 1.2 1.15 1.1

eind SG = 1000+ 4x begin Brix - 6.8x (begin Brix - eind Brix)
eind SG = begin SG - 6.8 x (begin Brix - eind Brix)

hansHalberstadt · 14-04-2019 21:07 u

Zou mooi zijn als we hiervan nomogrammen kunnen maken. zonder laptop of telefoon gewoon met een liniaaltje opmeten.
https://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php/topic,27630.msg423399.html#msg423399