Om wat meer inzicht te krijgen in de vraag of je nu haver wel of niet moet verstijfselen heb ik zeer recent een experiment uitgevoerd. Dit experiment is uitgevoerd met behulp van mijn Speidel Braumeister die ik sinds mei van dit jaar heb. De Braumeister heb ik gevuld met zo’n 10 liter water. De filter van de moutkorf heb ik op zijn kop in de Braumeister gedaan. De moutkorf heb ik niet geplaatst. Door de omgekeerde filter is er een platform ontstaan waarop ik 3 hele kleine pannetjes heb gezet met een inhoud van 0,5 liter. In die pannetjes heb ik gemaischt.
Voorafgaande aan het maischen heb ik 50 gram onbehandelde haver geschroot en verstijfseld met 350 ml water. Na het koken koelde de haverpap af tot een gelei-achtige substantie.
Het verstijfselen van de haver.
De 3 pannetjes gevuld met:
1. De verstijfselde haver en 50 g geschrote pilsmout;
2. Onbehandelde haver + 50 geschrote pilsmout + 350 ml water;
3. Havervlokken + 50 geschrote pilsmout + 350 ml water.
De Braumeister had ik op 65 °C gezet. Het pannetje met de verstijfselde haver heb ik als eerste in de Braumeister gezet. Toen de temperatuur van de verstijfselde haver in het pannetje zo’n 65 °C was heb ik pilsmout toegevoegd. Voor de andere pannetjes heb ik water uit de Braumeister genomen. Dit water voorzichtig gemengd met de haver/havervlokken en pilsmout dat al in de pannetjes zat. Na vermenging ook deze pannetjes in de Braumeister gezet.
De pannetjes hebben 45 minuten bij 65 °C gestaan. Daarna de temperatuur verhoogd tot 73 °C en deze temperatuur 20 minuten aangehouden.
De pannetjes (afkomstig van de Action - de kleurkeuze was beperkt
) in mijn Braumeister.
In pannetje 1 was lange tijd een gelei-achtige massa aanwezig. Bij pannetje 2 was het beslag steeds het meest vloeibaar. Bij pannetje 3 leek het dat pas bij 73 °C een verstijfseling plaatsvond. Het beslag werd dikker en gaf meer weerstand bij die temperatuur.
Bij 65 °C heb ik de zetmeeltest uitgevoerd. Een beetje vervelend was dat mijn flesje Betadine nagenoeg leeg was. Normaal gesproken voer ik nooit de zetmeeltest uit.
Bij de verstijfselde haver was de meeste blauwkleuring te zien. De onbehandelde haver gaf de minste blauwkleuring en de havervlokken zat er tussen in.
Na 10 minuten 73 °C opnieuw de zetmeeltest uitgevoerd. Dit gaf nagenoeg hetzelfde resultaat zij het dat de intensiteit van de blauwkleuring minder was en dat ik bij de onbehandelde haver geen blauwkleuring meer zag. En toen was mijn Betadine op…
Verstijfselde haver bij 65 °C. Veel blauwkleuring.
Ook bij de havervokken.
Geen verkleuring meer bij onbehandelde haver bij 73 °C.
En bij de havervlokken ook niet meer.
Verschillen in kleur tussen de verschillende minibrouwsels.
De minibeslagjes zijn gefilterd met een eenvoudige huishoud zeefje. Het viel op dat het beslag van pannetje 3 heel moeizaam filterde. Pas toen ik ging roeren in de zeef liep het wort door.
De hoeveelheid gewonnen wort heb ik gewogen met een weegschaal en het begin SG heb ik bepaald met een digitale refractometer.
Pannetje 1 186 ml SG 1069 rendement 31,2 % (verstijfselde haver)
Pannetje 2 259 ml SG 1062 rendement 39,1 % (onbehandelde haver)
Pannetje 3 240 ml SG 1064 rendement 37,7% (havervlokken)
Deze bepaling is zeer discustabel omdat ik alleen de inhoud van pannetje 3 geroerd heb in de filter. Als ik dat ook gedaan had met de inhoud van pannetje 1 zou de opbrengst wel eens hoger kunnen uitvallen. Voor de inhoud van pannetje 2 had het al dan niet roeren niet zo veel uitgemaakt. Dit beslag filterde heel gemakkelijk.
Voor mij is er alle aanleiding om dit experiment binnenkort over te doen en er dan wat meer tijd voor uit te trekken. Ik zal dan het aandeel haver verlagen naar 30% en het beslag langer laten staan bij 65 °C (60 minuten) en 73 °C (30 minuten). Mijn verwachting is dat het rendement hierdoor omhoog zal gaan. Uiteraard zal ik zorgen dat ik voldoende Betadine in huis heb. Verder wil ik het verkregen wort vergisten om te kijken wat de invloed is op de vergistingsgraad.
Dit verhaal wordt dus vervolgd.
Zo, ik ben vandaag leuk bezig geweest.
Mijn voorlopige oordeel is dat het gebruik van onbehandelde haver zo slecht nog niet is en dat havervlokken minder verstijfseld zijn dan tot nu toe door mij aangenomen werd.
Ook zin om te experimenteren? Ga je gang. Een aantal jaren terug heb ik iedereen opgeroepen om in de maand november experimenten uit te voeren. Dat is het heel binnenkort. Doe ook eens een experiment. Het is heel leerzaam om te zien hoe dingen in de praktijk nu echt uitpakken.
