Test hoeveelheid gist, hydrateren en pH

Jacques · 29-10-2017 18:24 u

Gisteren opnieuw een test gestart om te kijken naar de invloed op de hoeveelheid gist op de pH van je bier. Deze keer de test uitgebreid met het effect van hydrateren of niet-hydrateren.

Voor de test heb ik deze keer moutextract en suiker gebruikt. Ik heb 5 liter oplossing gemaakt. Begin SG is 1047,4. De oplossing bestond uit 88,5% moutextract en 11,5% kristalsuiker. Aan de oplossing toegevoegd 1 g Wyeast nutrient blend en 3 ml fosforzuur 60%. De pH was 5,73.

Ik heb 6 flessen gevuld met 725 gram moutextract oplossing.
Als gist heb ik deze keer gekozen voor Lallemand Danstar Abbaye. Volgens Mr Malty zou ik 0,315 g (afgerond naar 0,32 g) moeten enten. Ik heb 2 flessen daarmee geënt. Ik heb ook 3 keer zo veel (0,95 g) en ook een derde daarvan geënt (0,11 g).
Van de flessen met dezelfde hoeveelheid gist is door mij één fles voorzien van gedroogde gist zo in het wort gestrooid en één waarbij de gist gehydrateerd is. Ik heb voor het hydrateren van alle gist steeds 10 ml water gebruikt met een temperatuur van 35 C. Eigenlijk had ik voor de 0,11 g 1 ml moeten gebruiken en voor de 0,32 g 3 ml.
De hoeveelheid water dat ik gebruikt heb voor het hydrateren (10 ml + 2 ml voor het naspoelen van de maatbekertjes) is ook aan de fles gegeven waarbij de gist zo over het wort gestrooid is.
Nadat de gist en het extra water was toegevoegd heb ik de flessen gewogen met mijn nieuwe weegschaal waarmee tot 2000 g gewogen kan worden op tiende gram nauwkeurig.

Dit gaf de volgende gewichten
C1N   1175,7 g
C1H   1243,1 g
C2N   1232,7 g
C2H   1231,8 g
C3N   1232,4 g
C3H   1232,2 g
Voor de duidelijkheid aan de C1 flessen is 0,11 g gist toegevoegd. Aan de C2 flessen 0,32 g en aan de C3 flessen 0,95 g.
De letter N staat voor niet-gehydrateerd en de letter H voor gehydrateerd.

Gisterenavond was er al wat activiteit te zien bij de C2 flessen.
6 uur na het enten heb ik de volgende gewichten vastgesteld. Met behulp van het rekenblad van HansHalberstadt heb ik de schijnbare vergistingsgraad vastgesteld. Of de berekende SG kloppen zal ik over een paar dagen vaststellen wanneer ik voor de eerste keer de pH en de dichtheid bepaald met behulp van mijn refractometer.

Nr   gewicht            SVG
C1N   1175,6 g   0,1 g   0,3%
C1H   1243,9 g   0,2 g   0,6%
C2N   1232,4 g   0,3 g   0,8%
C2H   1231,2 g   0,6 g   1,8%
C3N   1232,3 g   0,1 g   0,3%
C3H   1229,0 g   2,9 g   8,1%

Vanmorgen om 8 uur (wintertijd) opnieuw gewogen
Nr   gewicht            SVG
C1N   1175,6 g   0,1 g   0,3%
C1H   1242,9 g   0,2 g   0,6%
C2N   1232,2 g   0,5 g    1,4%
C2H   1231,0 g   0,8 g   2,2%
C3N   1231,7 g   0,7 g   2,0%
C3H   1227,3 g   4,9 g   13,7%

Vanmiddag heb ik om 16:00 uur nog een keer gewogen.

Nr   gewicht            SVG
C1N   1175,5 g   0,2 g   0,6%
C1H   1242,8 g   0,3g   0,8%
C2N   1231,9 g   0,8 g    2,2%
C2H   1230,2 g   1,6 g   4,5%
C3N   1229,7 g   2,7 g   7,6%
C3H   1224,2 g   8,0 g   22,4%

Op de bovenstaande foto's is goed te zien dat de hoeveel gist waarmee geënt is veel uitmaakt. Het verschil in schuimvorming tussen de gehydrateerde en niet-gehydrateerde gist is gering.
Het is duidelijk dat de gehydrateerde gist sneller aan de gang gaat. Iets wat ik bij eerdere tests ook gezien heb. Maar ook is goed te zien dat de hoeveelheid gist een veel grotere invloed heeft op de snelheid.
Opvallend is de snelheid waarmee C3H gaat. Die gaat veel sneller dan de niet-gehydrateerde gist. Bij eerdere tests heb ik gezien dat naar mate de tijd verstrijkt het verschil kleiner wordt. Uiteindelijk is geen verschil meer.

Ik ben benieuwd naar het verdere verloop van deze test. Bij eerdere tests heb ik nooit zo intensief gekeken naar het verloop van de SVG in de beginfase. Zoals hiervoor al geschreven zal ik over een paar dagen zal ik een pH-meting doen en ook het SG bepalen met mijn digitale refractometer.

Jeukstaardt · 29-10-2017 19:14 u

Benieuwd naar de uitkomsten

EBC · 29-10-2017 19:54 u

Super Jacques dat je de 'hydratatiechallenge' hebt aangedurft. Dat waardeer ik echt

.

Een normale professionele hoeveelheid gedroogde gist om te enten is 1 gram per liter.

Ik weet wel dat veel profs minder enten om commerciële redenen, maar met 1 gram/liter is, zoals de fabrikanten van gedroogde gisten aangeven, de vergisting in 4 dagen gedaan. En dat levert prima bieren op. Mr Malty kan anders adviseren, maar Jamil is daarmee niet de professionele norm.

Waarom heb je gistvoeding toegevoegd? Gistvoeding wordt gebruikt voor gistvermeerdering, niet voor de hoofdvergisting. Ik snap dat niet goed. Leg eens uit.

ik ga je experiment met interesse volgen. Hoewel ik geen invloed van pH verwacht. Ik denk niet dat er enig verband gelegd kan worden, maar juist daarom ben ik gespannen.

Jacques · 29-10-2017 20:11 u

Citaat van: EBC op 29-10-2017  19:54 uSuper Jacques dat je de 'hydratatiechallenge' hebt aangedurft. Dat waardeer ik echt .

Een normale professionele hoeveelheid gedroogde gist om te enten is 1 gram per liter.

Ik weet wel dat veel profs minder enten om commerciële redenen, maar met 1 gram/liter is, zoals de fabrikanten van gedroogde gisten aangeven, de vergisting in 4 dagen gedaan. En dat levert prima bieren op. Mr Malty kan anders adviseren, maar Jamil is daarmee niet de professionele norm.

Waarom heb je gistvoeding toegevoegd? Gistvoeding wordt gebruikt voor gistvermeerdering, niet voor de hoofdvergisting. Ik snap dat niet goed. Leg eens uit.

ik ga je experiment met interesse volgen. Hoewel ik geen invloed van pH verwacht. Ik denk niet dat er enig verband gelegd kan worden, maar juist daarom ben ik gespannen.

In het verleden heb heel wat tests uitgevoerd met meerdere gisten waarbij ik het verschil tussen hydrateren en niet-hydrateren heb onderzocht. Daarbij heb ik steeds gezien dat de vergisting wat sneller aan de gang gaat als je hydrateert maar dat het per saldo niet uitmaakt. Noch qua vergistingsgraad, noch qua smaak. Ik vermoed dat dit weer het geval is.

De gistvoeding heb ik om drie redenen toegevoegd.
Ten eerste om zeker te zijn dat de gist voldoende voedingstoffen heeft. Voor deze test heb ik immers moutextract en suiker gebruikt. Mijn ervaring is dat moutextract wat minder goed uitgist.
Ten tweede heb ik bij twee flessen stevig te weinig gist geënt. Dat betekent dat bij deze flessen een grotere gistgroei zal plaatsvinden.
Ten derde zorgt het toevoegen van de Wyeast gistvoeding voor een verhoging van de pH. Het is intessant te zien op welke pH-waarde uitgekomen wordt. Het zou zomaar kunnen zijn dat hydrateren zorgt voor een snellere daling van de pH. Misschien ga ik hierna een test doen hydrateren versus niet-hydrateren waarbij ik aan het begin van de vergisting om de 8 uur een pH-meting doe.

hansHalberstadt · 29-10-2017 21:07 u

Mooie proef en ook goed om te zien dat je de weegschaal methode gebruikt en er zelfs een speciale weegschaal voor hebt aangeschaft. Ben benieuwd wat jij straks uit de factor k1 krijgt als je berekend en werkelijk SG gaat vergelijken

Jacques · 29-10-2017 21:32 u

Citaat van: hansHalberstadt op 29-10-2017  21:07 uMooie proef en ook goed om te zien dat je de weegschaal methode gebruikt en er zelfs een speciale weegschaal voor hebt aangeschaft. Ben benieuwd wat jij straks uit de factor k1 krijgt als je berekend en werkelijk SG gaat vergelijken

Daar ben ik ook heel benieuwd naar. Bij deze test worden er meerdere dingen tegelijk uitgetest.

Jacques · 30-10-2017 20:25 u

Een update

Allereerst geef ik de data zoals ik die gisteren avond, deze ochtend en deze avond verzamel heb.

Te zien is dat dat vandaag een flinke daling is geweest van het SG van in alle flessen. De daling is het grootst bij de flessen waar de meeste gist aan toegevoegd is. Verder is goed te zien dat hydrateren voor een snellere daling zorgt.
Maar ook is te zien dat de niet-gehydrateerde gist bezig is met de achterstand in te halen.

De ontwikkeling van de vergisting is door mij ook door middel van foto's vastgelegd.

29 oktober 2017 22:30 uur

30 oktober 2017 6:30 uur

30 oktober 2017 19:30 uur

Aan de schuimvorming kan afgeleid worden dat de vergisting bij de meeste flessen op dit moment ver gevorderd is. De meeste schuim is er bij C1N. Het wort in deze fles is het minst ver vergist.
Overigens bluppen alle watersloten nog zeer regelmatig.

EBC · 30-10-2017 21:04 u

Achterstand inhalen is natuurlijk een eufemisme.

Er blijkt een wezenlijk verschil te zijn tussen wel en niet hydrateren, dat kan je niet ontkennen, je cijfers spreken voor zich. Bijna 2x zo snel gaat de vergisting bij hydrateren. Het is duidelijk dat veel cellen het strooien niet overleven. Het gaat uiteindelijk om de smaak, en ik kan me niet inbeelden dat daar nu geen verschil in te proeven valt. Maar ja, dit is geen experiment waarbij uiteindelijke smaak beoordeeld kan worden.

We wachten af.

Robert1968 · 30-10-2017 21:19 u

CiteerHet is duidelijk dat veel cellen het strooien niet overleven.

Klopt.

Altijd al geroepen dat hydrateren is aan te bevelen. Dat Jacques wel op de milligram gist afweegt en vervolgens niet hydrateert heb ik nooit kunnen rijmen.

Maar goed, ik hou erover op.

Jacques · 30-10-2017 21:21 u

Citaat van: EBC op 30-10-2017  21:04 uAchterstand inhalen is natuurlijk een eufemisme.

Er blijkt een wezenlijk verschil te zijn tussen wel en niet hydrateren, dat kan je niet ontkennen, je cijfers spreken voor zich. Bijna 2x zo snel gaat de vergisting bij hydrateren. Het is duidelijk dat veel cellen het strooien niet overleven. Het gaat uiteindelijk om de smaak, en ik kan me niet inbeelden dat daar nu geen verschil in te proeven valt. Maar ja, dit is geen experiment waarbij uiteindelijke smaak beoordeeld kan worden.

We wachten af.

Ik heb nooit ontkend dat als je hydrateert de vergisting eerder start. Dat heb ik heb ik eerder gezien. Maar ik heb ook gezien dat op het einde van de rit het allemaal niets uitmaakt. En ook dat er geen noemenswaardige smaakverschillen zijn.

Door de vergisting op deze manier zo intensief te volgen door de weegmethode zijn de verschillen tijdens de vergisting inzichtelijker dan bij eerdere tests. De test is nog niet ten einde pas als de test beëindigd is kunnen er echte conclusies getrokken worden.

Maar eerlijk is eerlijk het sneller op gang komen van de vergisting is wel een voordeel voor het voorkomen van infecties. Waarschijnlijk zal ik morgen voor het eerst de pH gaan meten. Mijn verwachting is dat de pH van de gehydrateerde gist lager zal zijn dan die van niet-gehydrateerde gist.

Jacques · 30-10-2017 21:26 u

Citaat van: Robert1968 op 30-10-2017  21:19 uKlopt.

Altijd al geroepen dat hydrateren is aan te bevelen. Dat Jacques wel op de milligram gist afweegt en vervolgens niet hydrateert heb ik nooit kunnen rijmen.
Maar goed, ik hou erover op.

Een andere test die ik onlangs heb uitgevoerd heeft weer laten zien dat de hoeveelheid gist een grote invloed heeft op je vergistingsgraad. Ook deze test laat dat zien. De enthoeveelheid heeft een veel grotere invloed dan het wel of niet hydrateren.
Mijn verwachting is dat de verschillen tussen wel of niet hydrateren de komende dagen steeds kleiner worden. Dit is nu al te zien bij de C3 flessen.

William · 30-10-2017 21:45 u

Bij de pH effecten die je beschrijft vraag ik me altijd af wat de oorzaak is.

Een snel startende vergisting zal meer koolzuurproductie per tijdseenheid hebben waardoor er kinetisch gezien meer koolzuur in het wort blijft ergo een lagere pH. Op het moment dat de koolzuurproductiesnelheid afneemt zul je meer richting evenwicht gaan en zal er iets minder koolzuur opgelost zijn waardoor de pH weer wat toeneemt.

Uiteindelijk zal na volledig uitvergisten de pH vergelijkbaar moeten zijn.

Meer gist zou dan initieel ook leiden tot een sneller dalende pH als gevolg voor meer opgelost koolzuur.

Als de gist op het eind lyseert zouden er basische aminozuren kunnen vrijkomen die de pH licht verhogen. Maar die verhoging zou ook een oververzadigingsoploseffect van koolzuur kunnen zijn dat op het eind veel minder is.

Dit laatste effect zou je kunnen uitsluiten door het bier van te voren goed uit te schudden zodat je het (licht oververzadigde) koolzuur kwijt raakt. Maar dat gaat je wel sample materiaal kosten... Je zou het natuurlijk ook eerst op de standaard manier kunnen meten en daarna na "ontgassen" van hetzelfde sample.

Jacques · 30-10-2017 22:45 u

Citaat van: William op 30-10-2017  21:45 uBij de pH effecten die je beschrijft vraag ik me altijd af wat de oorzaak is.

Een snel startende vergisting zal meer koolzuurproductie per tijdseenheid hebben waardoor er kinetisch gezien meer koolzuur in het wort blijft ergo een lagere pH. Op het moment dat de koolzuurproductiesnelheid afneemt zul je meer richting evenwicht gaan en zal er iets minder koolzuur opgelost zijn waardoor de pH weer wat toeneemt.

Uiteindelijk zal na volledig uitvergisten de pH vergelijkbaar moeten zijn.

Meer gist zou dan initieel ook leiden tot een sneller dalende pH als gevolg voor meer opgelost koolzuur.

Als de gist op het eind lyseert zouden er basische aminozuren kunnen vrijkomen die de pH licht verhogen. Maar die verhoging zou ook een oververzadigingsoploseffect van koolzuur kunnen zijn dat op het eind veel minder is.

Dit laatste effect zou je kunnen uitsluiten door het bier van te voren goed uit te schudden zodat je het (licht oververzadigde) koolzuur kwijt raakt. Maar dat gaat je wel sample materiaal kosten... Je zou het natuurlijk ook eerst op de standaard manier kunnen meten en daarna na "ontgassen" van hetzelfde sample.

Bij de vorige test is geconstateerd dat de pH bij het bier dat geënt was met de meeste gist het laagst was. Door autolyse stijgt de pH naar verloop van tijd maar deze stijging heeft de initiële daling niet teniet gedaan. Bij die test waren er ook na het uitgisten van het bier aanzienlijke verschillen in de pH.
Overigens loopt deze test nog doordat ik het bier gebotteld heb zonder bottelsuiker maar wel met een grote overmaat aan gist afkomstig van de bodem van de flessen. Over een week of 3 wil ik deze flessen openen en kijken was het SG is. Ik zal dan ook kijken naar het koolzuurgehalte van de bieren. Omdat de hoeveelheid gist dat mee gebotteld is niet afgemeten is, is deze test bij voorbaat niet representatief voor wat betreft de pH-waarde, die ik wel zal bepalen. Het doel van deze test is vooral na te gaan in hoeverre de niet vergiste suikers alsnog vergist worden na het bottelen.

Het effect van koolzuur op de pH-waarde is vrij beperkt heb ik gezien bij een andere test die ik heb uitgevoerd.
Ik heb daarbij het bier ontgast door onderdruk. Dat heb ik gecreëerd met behulp van een injectiespuit waarbij ik de zuiger uitgetrokken heb terwijl het uiteinde dichtgedrukt werd met mijn duim. Daarbij heb ik de zuiger 4 keer uitgetrokken. Naar mijn idee werkt dat beter dan schudden. Ik zal deze test nog een keer herhalen en het resultaat daarvan hier op het forum delen.

hansHalberstadt · 31-10-2017 09:25 u

Jacques,
Mooie resultaten tot nu toe. Misschien goed om de data te presenteren in grafiekvorm ipv reeks getallen. De menselijke geest is immers (voor velen) beter in staat om grafiekjes te interpreteren dan reeks getallen. Grafiekjes van SVG als functie van de tijd geeft snel veel overzicht.

Jacques · 31-10-2017 17:31 u

Citaat van: hansHalberstadt op 31-10-2017  09:25 uJacques,
Mooie resultaten tot nu toe. Misschien goed om de data te presenteren in grafiekvorm ipv reeks getallen. De menselijke geest is immers (voor velen) beter in staat om grafiekjes te interpreteren dan reeks getallen. Grafiekjes van SVG als functie van de tijd geeft snel veel overzicht.

Dat wil ik nog doen. Overigens heb ik geen ervaring met de tijdfunctie van Excel in relatie tot grafieken. Moet ik voor gaan zitten.

Knobby · 31-10-2017 17:32 u

Dat betekent niets anders dan dat in het grafiekje de tijd (uren/dagen sinds enten) op de x-as staat, en dat waar je in geïnteresseerd bent (bv SG of pH) staat op de y-as

hansHalberstadt · 31-10-2017 20:02 u

Citaat van: Jacques op 31-10-2017  17:31 uDat wil ik nog doen. Overigens heb ik geen ervaring met de tijdfunctie van Excel in relatie tot grafieken. Moet ik voor gaan zitten.

Je kunt deze simpel als voorbeeld nemen, zie tab 'bier1'
dag uur en minuut worden gecombineerd tot dagteller en die wordt op de horizontale as gebruikt van het grafiekje
http://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php?action=dlattach;topic=35076.0;attach=5021en

Jacques · 31-10-2017 22:16 u

Citaat van: hansHalberstadt op 31-10-2017  20:02 uJe kunt deze simpel als voorbeeld nemen, zie tab 'bier1'
dag uur en minuut worden gecombineerd tot dagteller en die wordt op de horizontale as gebruikt van het grafiekje
http://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php?action=dlattach;topic=35076.0;attach=5021en

Ik zal er nog eens naar kijken.

Jacques · 31-10-2017 22:28 u

Vanavond metingen verricht.

Dit heeft geleid tot de volgende resultaten

Er zit een behoorlijk verschil tussen de via weging berekende SG-waarde en de waarde die nu vastgesteld heb met mijn refractometer. Misschien dat Hans nog eens kan kijken naar de k1 waarde. Het Excelbestand stuur ik je per mail.
Het is toch wel apart dat ik met de weegschaal een behoorlijk verschil heb vastgesteld bij de C3 flessen terwijl de Brix-waarden exact gelijk zijn.

Kijkend naar de pH-waarde dan zien we minder grote verschillen dan bij de vorige test. Wel is de pH-waarde lager dan bij de vorige test. Weer is het zo dat meer gist enten een lagere pH-waarde tot gevolg heeft.
Het lijkt er op dat wel of niet hydrateren niet zo veel verschil maakt voor de pH.

Kijkend naar de Brix-waarden is er C3 ook geen verschil in SVG. De flessen C1N, C1H en C2N zijn nog niet hele uitgegist. De watersloten van de flessen C2H, C3N en C3H staan nagenoeg stil.

hansHalberstadt · 01-11-2017 08:46 u

Citaat van: Jacques op 31-10-2017  22:28 uVanavond metingen verricht.
Er zit een behoorlijk verschil tussen de via weging berekende SG-waarde en de waarde die nu vastgesteld heb met mijn refractometer.

Wat ik zie is dat je aanneemt dat je begin SG in alle gevallen 1047.4 is, echter dat is het SF van je wort voordat je de gist erbij deed. Je voegt bij de ene gistkorrels toe en bij de andere gehydrateerde gist. Door gist toe te voegen wijzigt zowel je totale volume al je totale gewicht. Daardoor is het SG niet meer 1047.4. in de berekening neem je wel het totale gewicht mee na toevoegen van de gist, maar niet het SG zoals op dat moment in de fles zit.
Dat verklaart denk ik jouw verschil tussen Brix en SG. Wat je zou kunnen doen is het begin SG aanpassen zodat de Brix waarde klopt met de berekende SG waarde.

hansHalberstadt · 01-11-2017 09:13 u

Nog even nagerekend voor de C1N fles.
Als ik een begin SG aanneem van 1041.7 dan volgt daaruit dat bij een gemeten brix=6.8 een berekend eind SG hoort van 1017.2 volgens refractometertooltje. De sheet berekent dan een SG van 1017.4 dus klopt het geheel weer. Op zich logisch dat gist toevoegen het SG verlaagt, zeker bij gehydrateerde gist.

ps, ik wilde een plaatje toevoegen, maar ben de optie ineens kwijt om een plaatje te uploaden.

EBC · 01-11-2017 18:35 u

Ik denk, dat als je experimenten doet, dat je de meetwaarden die je wilt weten het best direct meet, niet indirect met allerlei rekensheets.

Dus SG meet je met een densimeter. Eventueel, maar liever niet, met een refractometer, maar zeker niet met het gewicht van de fles. Daarmee is je experiment al bij voorbaat besmet.

Jacques is toe aan een Easydens

.

hansHalberstadt · 01-11-2017 18:53 u

Citaat van: EBC op 01-11-2017  18:35 uIk denk, dat als je experimenten doet, dat je de meetwaarden die je wilt weten het best direct meet, niet indirect met allerlei rekensheets.

Dus SG meet je met een densimeter. Eventueel, maar liever niet, met een refractometer, maar zeker niet met het gewicht van de fles. Daarmee is je experiment al bij voorbaat besmet.

Jacques is toe aan een Easydens .

Het is bij dit soort proefjes juist van belang om een continue SG meting te kunnen doen zonder het gistingsproces te hoeven beïnvloeden door bv de fles te openen. Ook met de easydens kan dit niet.

Daarbij vind ik het ook een nogal voorbarige conclusie om te stellen dat het SG bepalen via weging niet goed is. in dit topic: http://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php/topic,35076.msg530373.html#msg530373 blijkt juist het tegendeel. In dit geval had Jacques denk ik wel het echte SG moeten meten na toevoeging van de gist en het water. Nu kunnen we niet anders meer dan dat proberen af te schatten of terug te rekenen

Jacques · 01-11-2017 22:07 u

Citaat van: hansHalberstadt op 01-11-2017  09:13 uNog even nagerekend voor de C1N fles.
Als ik een begin SG aanneem van 1041.7 dan volgt daaruit dat bij een gemeten brix=6.8 een berekend eind SG hoort van 1017.2 volgens refractometertooltje. De sheet berekent dan een SG van 1017.4 dus klopt het geheel weer. Op zich logisch dat gist toevoegen het SG verlaagt, zeker bij gehydrateerde gist.

ps, ik wilde een plaatje toevoegen, maar ben de optie ineens kwijt om een plaatje te uploaden.

Je gaat uit van te grote daling van het SG door de toevoeging van in totaal 12 ml water op 725 ml. Als ik dit doorreken dan kom ik op een begin SG van 1046,7 en niet op 1041,7. Als ik deze waarde invoer kom ik voor C1N uit op huidig SG van 1022,7. Via de refractometer kom ik dan uit op 1014,2.

De verschillen worden wel kleiner maar blijven bestaan.
Kan het zijn dat de k1 anders is afhankelijk van de vergistingsgraad?

Aanstaande zaterdag ga ik weer meten met mijn refractometer.
Voorafgaande daaraan zal ik weer wegen. Gisterenavond heb ik de gewichten vastgesteld nadat de monsters voor de meting van de pH en de bepaling van Brix-waarde.

hansHalberstadt · 02-11-2017 01:10 u

Met aanname begin SG=1046.7 zou dat betekenen dat k gelijk moer zijn aan -0.22. Het volume zou dan met 22% van het afgenomen gewicht moeten toenemen dus met 18.4 gram gewichtseafnamen zou het volume dan met 4 ml moeten zijn toegenomen. Zo'n toename kan ik me niet voorstellen als normaal het volume afneemt tijdens de gisting.