Brix - vergistingsgraad nomogram

William · 02-01-2015 18:55 u

Ik heb de afgelopen dagen besteed om een nomogram te maken die je kunt gebruiken om zonder PC toch snel op basis van de begin- en eindbrix-waarde de schijnbare vergistingsgraad van een brouwsel te bepalen. Het lijkt me vooral handig om in de brouwmap bij de hand te hebben.

De basis van dit nomogram zijn de formules zoals Adrie ze in BrouwHulp heeft gebruikt.

In de huidige versie staat alleen de Brix-waarde (B0) voordat de vergisting start, de Brix-waarde tijdens de vergisting (B1) en de schijnbare vergistingsgraad (ADF). Ik heb de schalen dusdanig gekozen zodat er in het relevant gebied voldoende nauwkeurige aflezingen van de vergistingsgraad gedaan kunnen worden. Daarom is er voor de vergistingsgraad een ondergrens van 50% en een bovengrens van 100% gekozen (dus minder geschikt voor de start van een vergisting of voor een Saison of een Lambiek

).

Trek een lijn door B0 en B1 en lees de vergistingsgraad af of trek een lijn door B0 en de verwachte vergistingsgraad en lees de verwachte eindBrix-waarde af.

Ik wil nog een volgende versie maken voor de mensen die hardnekkig vasthouden aan een hydrometer door in hetzelfde plaatje ook het start sg en eind sg grafisch (en eventueel het alcoholgehalte) weer te geven. Dit vergt echter wat wiskundige oefeningen.

In de bijlage vind je een grote pdf-versie om uit te printen.

Wensen, aanvullingen? Ik hoor het graag.

William · 02-01-2015 21:57 u

Zie bijlage voor een iets nettere versie met deels parallelle schalen. Het geeft dezelfde resultaten als de vorige versie.

Oscar · 02-01-2015 22:00 u

Mooi gemaakt!

Hopelijk praktisch voor sommige brouwers.

Hoppenbrouwers · 02-01-2015 22:02 u

Toch best handig, zo'n vergistingsgraad mammogram.

seed7 · 02-01-2015 22:58 u

Ha ha, mooi. PyNomo?

Ingo

William · 02-01-2015 23:15 u

Citaat van: seed7 op 02-01-2015  22:58 uHa ha, mooi. PyNomo?

De matrixmanipulaties en verdere wiskunde op papier. Daarna alles in Excel uitgewerkt. Helaas kun je in Excel moeilijk mooie assen en labels maken.

Dat gaat juist in PyNomo heel mooi door gebruik van TeX/LaTex en Python. En Pynomo doet dat inderdaad allemaal.

Henielma · 03-01-2015 00:20 u

Creatief bezig geweest William.

In de SG versie heb ik in ieder geval ook interesse.

RobinB · 03-01-2015 00:31 u

Heel mooi!

hansHalberstadt · 03-01-2015 01:16 u

Ziet er mooi uit. Komt ook goed overeen met mijn refractometer tooltje. De rekenlineaal van vroeger komt weer helemaal terug. Erg handig als je gewoon dit blaadje aan de muur hebt hangen in de brouwerij.

Oscar · 03-01-2015 01:31 u

Citaat van: hansHalberstadt op 03-01-2015  01:16 uErg handig als je gewoon dit blaadje aan de muur hebt hangen in de brouwerij.

Moet je wel een lineaal bij de hand hebben...

Woozl · 03-01-2015 08:15 u

Citaat van: Oscar op 03-01-2015  01:31 uMoet je wel een lineaal bij de hand hebben....

http://www.cchobby.nl/liniaal-30-cm-1-stuk_2.aspx

hansHalberstadt · 03-01-2015 10:35 u

Citaat van: Oscar op 03-01-2015  01:31 uMoet je wel een lineaal bij de hand hebben...

Of nog een 2e a4tje, dat is ook recht.

hansHalberstadt · 03-01-2015 11:11 u

Citaat van: William op 02-01-2015  21:57 uZie bijlage voor een iets nettere versie met deels parallelle schalen. Het geeft dezelfde resultaten als de vorige versie.

Voor de ADF zijn 2 methodes in omloop:
1) (begin SG-eind SG)/begin SG
2) (beginplato-eindplato)/beginplato
Vraag is welke methode in jouw nomogram zit?
Beide methodes schelen onderling ca 1%, bv 83.54 (plato) en 84.45 (SG)

Als ik het voorbeeld uit het nomogram probeer te reconstrueren (19.1->9.3 ->ADF=0.844) kom ik op het volgende uitgaande van methode 1:

Als ik wat met neergeslagen eiwit ga spelen kan ik op andere getallen komen. Zoals je aangeeft heb je als input de formules van Adrie gebruikt. Blijkbaar komen die overeen met de default instellingen van mijn refractometertool. ik weet niet of dat toeval is of dat adrie mijn tooltje heeft gebruikt om zijn formules op te fitten ?

PS
Nog even in het refractometer tooltje gekeken:
daar zit het volgende in:
svgEdit.Text:=makestr(SB_vggraad(uitkomstZS.refractobegin.plato,uitkomstZS.refractobottel.plato)*100,2,0);
Dat betekent dat hier methode 2 inzit. Vraag blijft dus wat Adrie heeft gebruikt.

Jacques · 03-01-2015 13:56 u

Citaat van: William op 02-01-2015  21:57 uZie bijlage voor een iets nettere versie met deels parallelle schalen. Het geeft dezelfde resultaten als de vorige versie.

Om de aansluiting met SG te behouden zou aan de linkerkant van de eerste schaal naast de Brix waarden de SG waarden vermeld kunnen worden. Als je met een liniaal de schijnbare vergistingsgraad hebt bepaald kun je vervolgens eenvoudig het eind SG berekenen. SG-waarden zijn nu eenmaal ingeburgerd, niet alleen hier maar ook bij buitenlandse hobbybrouwers.

RobinB · 03-01-2015 15:48 u

Tja, hij heet Brix-nomogram he?

William · 03-01-2015 16:45 u

Citaat van: hansHalberstadt op 03-01-2015  11:11 uVoor de ADF zijn 2 methodes in omloop:
1) (begin SG-eind SG)/begin SG
2) (beginplato-eindplato)/beginplato
Vraag is welke methode in jouw nomogram zit?

Ik heb de formules gebruikt zoals in BrouwHulp. Die gaat inderdaad uit van methode 1 om ADF te berekenen.
Je moet ergens een keuze maken.

Wat ik nog heb vergeten te vermelden dat de huidige lijnen zijn berekend met een Brix-correctiefactor van 1,03. Deze varieert normaal van 1,02 tot 1,04.

Citaat van: Jacques op 03-01-2015  13:56 uOm de aansluiting met SG te behouden zou aan de linkerkant van de eerste schaal naast de Brix waarden de SG waarden vermeld kunnen worden. Als je met een liniaal de schijnbare vergistingsgraad hebt bepaald kun je vervolgens eenvoudig het eind SG berekenen. SG-waarden zijn nu eenmaal ingeburgerd, niet alleen hier maar ook bij buitenlandse hobbybrouwers.

De startSG schaal is zo gemaakt. Dat is dezelfde als de B0-schaal maar dan met andere getallen. De eind SG-schaal kost iets meer moeite om te integreren in het huidige plaatje omdat de B1 en de eind-SG schaal zo geplot moet worden dat ze allebei de juist vergistingsgraad opleveren. Hier zal ik later eens naar kijken.

Jacques · 03-01-2015 22:18 u

Citaat van: William op 03-01-2015  16:45 uDe startSG schaal is zo gemaakt. Dat is dezelfde als de B0-schaal maar dan met andere getallen. De eind SG-schaal kost iets meer moeite om te integreren in het huidige plaatje omdat de B1 en de eind-SG schaal zo geplot moet worden dat ze allebei de juist vergistingsgraad opleveren. Hier zal ik later eens naar kijken.

Eind SG zal niet lukken ben ik bang. Maar met vermelden van de begin SG is het niet zo heel moeilijk om zelf het eind SG te berekenen.

William · 03-01-2015 22:23 u

Citaat van: Jacques op 03-01-2015  22:18 uEind SG zal niet lukken ben ik bang. Maar met vermelden van de begin SG is het niet zo heel moeilijk om zelf het eind SG te berekenen.

Het doel van een nomogram is om de pc, rekenmachine etc niet hoeven te gebruiken dus ik maak hem met zowel start-SG als eind-SG of helemaal niet

Ik denk wel dat het gaat lukken om er één te maken met ook de eind-SG schaal. Alleen is de kans groot dat niet alle lijnen meer recht zijn. Het wordt allemaal iets complexer om te maken maar ik heb goede hoop

Jacques · 03-01-2015 23:12 u

Citaat van: William op 03-01-2015  22:23 uHet doel van een nomogram is om de pc, rekenmachine etc niet hoeven te gebruiken dus ik maak hem met zowel start-SG als eind-SG of helemaal niet

Een eenvoudige rekenmachine heeft tegenwoordig iedereen op zijn telefoon onder handbereik, dat lijkt mij geen bezwaar.

William · 03-01-2015 23:24 u

Citaat van: Jacques op 03-01-2015  23:12 uEen eenvoudige rekenmachine heeft tegenwoordig iedereen op zijn telefoon onder handbereik, dat lijkt mij geen bezwaar.

Maar dat gaat voorbij aan het doel van een nomogram - voor de bepaling heb je alleen maar het nomogram en een lineaal nodig.

Daarnaast ben ik eigenwijs. :P

hansHalberstadt · 04-01-2015 01:11 u

Citaat van: William op 03-01-2015  23:24 uDaarnaast ben ik eigenwijs. :P

Dat vooral blijven, daar bereik je wel je doel mee, ook als anderen je er vanaf proberen te brengen. Zou mooi zijn als we zowel SG en Brix relaties in een en het zelfde nomogram hebben.

evertharmeling · 01-02-2015 22:50 u

Interessant! Bedankt voor het delen William! Die gaat bij ons ook aan de muur!

William · 01-02-2015 23:12 u

Citaat van: evertharmeling op 01-02-2015  22:50 uInteressant! Bedankt voor het delen William! Die gaat bij ons ook aan de muur!

Graag gedaan. Er is een vervolg in de maak maar dat valt nog niet mee...

Gerb · 02-02-2015 15:39 u

William, geweldig! Jij bent een echte biernerd!

William · 20-12-2015 10:27 u

Citaat van: William op 01-02-2015  23:12 uEr is een vervolg in de maak maar dat valt nog niet mee...

Citaat van: hansHalberstadt op 20-12-2015  09:56 uHet blijkt namelijk dat als je de verhouding eindbrix/beginbrix meet en de beginbrix weet dat je dan ook SVG en alcvol% weet, zie bijlage voor simpel excel berekeningetje.
William heeft daar zelfs nog wat mooie nomogrammen van gemaakt zodat je alles met een A4tje en een lineaal kunt bepalen, zie http://www.hobbybrouwen.nl/forum/index.php/topic,27630.msg423528.html#msg423528

Dat herinnert mij weer aan het vervolg dat ik hier aan zou geven, nu alweer een jaar geleden. In de vakantieweek mijn hersenen maar eens kraken op een sg / brix versie.