Steun deze site. Koop via deze links: Nederlandstalige bierboeken, Engelstalige bierboeken, een bierig artikel of een ander artikel van Bol.com
Het kost je niets extra.

koken & tafelen algemeen

 

 

mail info@hobbybrouwen.nl

Brau 98

De beurs in Nürnberg

Jaarlijks wordt er in Duitsland een vakbeurs gehouden voor de professionele brouwers. Bijna elk jaar is de beurs Brau te vinden in de Messe van Nürnberg. Als er om de zoveel jaar de grote internationale beurs Intertec wordt gehouden in München dan slaan ze het daar in Nürnberg een jaartje over. Dit jaar konden de brouwers tussen 11 en 13 november kijken wat er te koop is en hun brouwkennis bijspijkeren in Nürnberg.
Voorafgaande aan Brau is ook dit jaar in Brauwelt, het Duitstalige vakblad voor de professionele brouwers, veel aandacht besteed aan de nieuwigheden. Bierbrouwers mogen dan wel een zeer traditionele drank fabriceren maar weten ook dat stilstand achteruitgang betekent. In grote brouwerijen zie je bijna altijd wel een bouwactiviteit. Constant zijn ze bezig met vernieuwing en verbetering. Uit ervaring weet ik dat dat bij ons zelfbrouwers niet veel anders is. Ook wij vinden het fijn als het brouwproces wat makkelijker en sneller uitgevoerd kan worden en dat de kwaliteit van ons bier er beter op wordt. Alle reden dus om eens te kijken naar wat Brau te bieden heeft. Daarbij moet ik me beperken tot een kleine greep uit de enorme grabbelton die Brau is. Dit jaar waren er meer dan 1300 exploitanten met een stand. Het aanbod varieert van brouw- en drankentechniek, grondstoffen, verpakkingsmaterialen, gespecialiseerde drankenvervoerders, reclame en marketing, inrichters van horecagelegenheden en nog veel meer. Dwalend tussen de 10 grote expositiehallen kan iemand zoals ik daar dagen doorbrengen.
 

Plastic glazen en flessen

De firma Brietzke GmbH levert kunststof glazen die als alternatief dienen voor glazen vanaf 0,2 liter en de bekende zware Duitse glazen (pullen) van 0,5 en 1 liter. Op de afbeelding die in Brauwelt nr. 43/44 (1998) gepubliceerd is zijn ze niet van de 'echte' te onderscheiden. Natuurlijk zijn de pullen levensmiddelenveilig. Daarnaast zijn ze glashelder, slagvast en vaatwasbestendig. Alle glazen en pullen zijn volledig recyclebaar en door de fabrikant worden ze zonder kosten teruggenomen.
De PET-fles, die bij de frisdranken de glazen fles bijna geheel verdrongen heeft, begint nu ook zijn opgang te vinden als verpakkingsmiddel van bier. Voor bier worden aan de PET-flessen hogere eisen gesteld dan voor frisdrank. De wanden van de flessen moeten een goede barrière vormen tegen het koolzuur dat de fles uit wil (bier heeft in de regel een hoger koolzuurgehalte dan frisdrank) en de toetreding van zuurstof waardoor het bier versneld verouderr. Al vanaf 1991 is de firma Altoplast-Claropac AG samen met brouwerij Hürliman bezig met de ontwikkeling van speciale meermaals te gebruiken PET-bierflessen. De laatste flessen bestaan uit drie PET- en twee polyamide-lagen. Door naast PET ook polyamides (nylon) te gebruiken voor de flessen is de barrièrewerking verdubbeld waardoor de houdbaarheid van het bier 3 tot 4 maal vergroot is.
Of de flessen ook makkelijk schoon te maken zijn en door een zelfbrouwer op eenvoudige wijze gesloten kunnen worden weet ik niet maar ik verwacht dat ik me daar de eerstkomende jaren nog niet druk over hoef te maken. Commercieel doet men dat wel. Om te controleren of PET-flessen geen verontreiniging bevat heeft de firma Empac een speciale machine gebouwd die in feite niets anders doet dan vloeistoffen uit PET-flessen laten lopen zodat de flessen daarna met een fotocel gecontroleerd kunnen worden. Ik vermoed dat deze machine alleen dienst kan doen bij frisdranken gezien het feit dat zich bij bier zeer snel allerlei schimmels ontwikkelen. De informatie over de flessenleegmaker in Brauwelt is op dit punt niet duidelijk.
 

Brouwerijminiaturen

Vanaf 1992 maakt de firma Holtzmann Creativ Werbemittel GmbH miniatuur brouwketeltjes gemaakt uit koper en hout. Als voorbeeld hiervoor diende een oude traditionele Beierse brouwerij. De miniatuurtjes zijn gemaakt in een schaal van 1:300. In de loop der jaren is de brouwketel aangevuld met een filtreerkuip, een wortkoeler, een houten gistingsvat, een bierfilter, een traditionele bierwagen en een brouwerijvrachtauto uit 1910. Al deze kleinoden zijn ook voor ons verkrijgbaar via Farma Import voor een prijs variërend van ƒ 100,-- tot ƒ 300,--. Als je een aansluiting hebt op het Internet kun je een selectie van de miniatuurtjes bekijken op het adres www.brewgifts.com.
Tijdens de laatste Brau is het assortiment weer verder uitgebreid met een fustenkar en een fustenvulmachine. Volgens Brauwelt zijn de miniaturen vooral populair als relatiegeschenk en als cadeautje voor werknemers waarvan afscheid wordt genomen of een jubileum te vieren hebben. Ook bij verenigingen voor zelfbrouwers kunnen de miniatuurtjes naar mijn idee voor een dergelijk doel gebruikt worden.
 

Klander in graan

Degenen onder ons die mout lange tijd bewaren, en zeker zij die de geschrote mout enige tijd bewaren (iets wat je eigenlijk nooit hoort te doen) zullen ongetwijfeld wel eens ooit hebben meegemaakt dat larven, kleine kevertjes of motjes uit een zak met mout kruipen of fladderen. Je kunt je wel voorstellen dat met name de mouterijen last hebben van allerlei schadelijke insecten in het graan. Vooral de graankever, ook wel klander genoemd, komt zeer veelvuldig voor. Volwassen kevers zijn eenvoudig op te sporen met behulp van zeven. Een stuk moeilijker is het om larven van deze kevers te ontdekken tussen de graankorrels.
Het bedrijf NIR-Service heeft daar nu iets op gevonden. Ze leggen gewoon hun oor te luister. Als de larven zich te goed doen aan het graan maken ze een relatief sterk knagend geluid. Met behulp van speciale microfoon en een hoogwaardige versterker kunnen de larven in een gebied met een radius van 50 cm afgeluisterd worden. Nadat de aanwezigheid van larven is vastgesteld kunnen er door de mouterijen geëigende bestrijdingsmiddelen worden ingezet.
 

Brouwhuizen

Op een beurs voor bierbrouwers zijn er natuurlijk volop leveranciers van brouwhuizen te vinden. Sommigen van hen leveren volledige standaardinstallaties inclusief recepten en grondstoffen. Een paar leveranciers zoals bijvoorbeeld Joh. Albrecht GmbH uit München bouwen complete modules die zo op een vrachtwagen passen en vervoerd kunnen worden. Doordat het een en ander voorgemonteerd is in de fabriek kan de brouwerij ter plaatse in een paar dagen gerealiseerd worden.
Je kunt zo een volledige brouwerij kopen inclusief een flessenafvulmachine. De meeste leveranciers bieden volledig geautomatiseerde brouwhuizen aan. Met een PC en speciale software kan het brouwproces gedetailleerd naar de 'hand' van de brouwer gezet worden. Niet geautomatiseerde brouwerijen zijn ook te koop, ze zijn een stuk goedkoper in aanschaf maar vereisen natuurlijk wel dat tijdens de uitvoering van het brouwproces constant een brouwer aan de kleppen en knoppen draait. De prijzen van de brouwhuizen zijn in Brauwelt niet vermeld maar ik weet dat je voor een eenvoudig niet geautomatiseerd brouwhuis met een capaciteit van 5 hl zo'n half miljoen en voor een lux automatisch brouwhuis zo'n 1 à 2 miljoen gulden betaalt. En dat is dan zo ongeveer de kleinste brouwerij die aangeboden wordt. De grootste brouwketel heeft een inhoud van 600 hl (dat zijn 200.000 flesjes van 0,3 liter, die dan in één keer gebrouwen kunnen worden).
De 'kleine' brouwketels zijn bedoeld om geplaatst te worden op een opzichtelijke plaats in brouwcafé's. Ze zien er daarom meestal gelikt uit met gepolijste koperen ommantelingen om de roestvrijstalen binnenketels. Gisting- en lagertanks, whirlpool, CIP- en filterinstallaties zijn ook allemaal in roestvrijstaal uitgevoerd.
 

CIP

In de professionele brouwerij is een CIP-installatie zeker geen nieuwigheid meer. Voor degenen die het nog niet weten: de afkorting CIP staat voor Cleaning In Place. Met behulp van een CIP-installatie is volautomatische reiniging van alle brouwapparatuur mogelijk. Reinigingsmiddelen, zowel basische als zure, komen met behulp van de benodigde leidingen en pompen in alle hoeken en gaten van de brouwinstallatie. Om de verspreiding van de reinigingsmiddelen te optimaliseren wordt gebruik gemaakt van speciale spuitmondjes die rond kunnen draaien. CIP-installaties zijn niet voor niets in een korte tijd populair geworden. Ze zijn zeer effectief, gaan zuinig om met de reinigingsmiddelen en zorgen er voor dat werknemers van brouwerijen veel minder in contact komen met deze middelen. Daarnaast hoeven er ook aanzienlijk minder arbeidsuren gestoken te worden in het schoonmaken van de installatie, hetgeen een belangrijke kostenbesparing oplevert.
Op Brau waren de laatste snufjes op CIP gebied te zien. Je hebt tegenwoordig spuitmondjes voor elke brouwerij en apparaat. De prijs van de spuitmondjes varieert tussen de 150 en 1000 gulden. De spuitmondjes die niet ronddraaien werken het beste onder zeer hoge druk. Nadeel van het werken met dergelijke spuitmondjes is, dat er dode hoeken kunnen bestaan die alsnog met de hand geborsteld moeten worden. Door de reinigingsmiddelen kunnen er trouwens ook spuitmondjes verstopt raken waardoor de werking van de installatie ook vermindert. Ronddraaiende spuitmondjes kennen deze problemen niet. Bij deze spuitmondjes moet de contacttijd met de reinigingsmiddelen langer zijn vanwege de lagere druk waardoor de mechanische reiniging een stuk minder is.
Tegenwoordig gebruik ik in mijn amateur-brouwerijtje een pomp. Een paar jaar geleden had ik me niet kunnen voorstellen dat ik zoiets in mijn zeer ambachtelijke brouwerij zou gaan gebruiken. De ontwikkeling van onze kleinschalige brouwerijtjes volgt steeds meer de trends van de professionele brouwerij. Wie weet dat we over een paar jaar allemaal een CIP-installatie hebben. Grote kans dat we dan in navolging van de professionele brouwerijen het brouwproces geheel in gesloten systemen uitvoeren en de kans op infecties geminimaliseerd hebben.
 

Reinigings- en desinfectiemiddelen

Terwijl wij zelfbrouwers al jaren dezelfde middelen gebruiken voor het reinigen en desinfecteren van onze apparatuur en flesjes zie je dat voor de professionele markt continu nieuwe middelen worden ontwikkeld. Zo heeft nu de firma Thonhauser GsmbH een middel met de naam TM Desana in haar assortiment opgenomen waaraan een zogenaamde bio-indicator is toegevoegd. Wanneer het middel is uitgewerkt verandert de kleur van het middel. Handig. Verder voert genoemde firma nu ook een middel met de naam TH Amical dat de ontwikkeling van schimmels in vochtige ruimtes zoals gistings- en lageringskelders moet tegengaan.
Naar mijn idee is het met het oog op het veelvuldig gebruiken van CIP-installaties niet zo vreemd dat brouwerijen alsmaar meer aandacht hebben voor de reinigings- en desinfectiemiddelen. Veel middelen lossen organische stoffen op. Als de concentratie aan organische stoffen hoog is werken de middelen niet meer en kunnen ze zelfs een infectiebron zijn! Overigens zag ik in Brauwelt dat er ook al speciale reinigings- en desinfecteermiddelen bestaan voor CIP-installaties.
Een ander nieuwigheidje is dat er nu reinigingsmiddelen bestaan voor flessenspoelmachines die het ontstaan van slijtlageringen aan de flessen tegengaan. Hierdoor is de levensduur van de flessen groter en daarmee de investeringskosten voor het vernieuwen van de flessen verlaagd. Zeker de grote brouwerijen blijven op de kleintjes letten.
Als laatste wil ik nog even stilstaan bij het milieuhygiënische aspect verbonden aan reinigings- en desinfecteermiddelen. De firma Wigol W. Stache levert voor de milieubewuste brouwer een scala aan chloorvrije reinigingsmiddelen. De alternatieve middelen bevatten stoffen waardoor actief zuurstof vrijkomt. Volgens de producent geven deze middelen in de praktijk zeer goede reinigingsresultaten. Voor de flessenreiniging voert genoemde firma een product zonder fosfaten. Fosfaten worden vaak in flessenspoelmachines gebruikt als toevoeging aan de hete natriumloogoplossing.

Je ziet het onze professionele collega's zijn het stadium van zand, zeep en soda allang ontgroeid.
 

Jacques Bertens
 

Eerdere publicatie

Dit artikel is eerder gepubliceerd geweest in het clubblad van "De Roerstok" van december 1998.